Με ρότα τα προβλήματα

Τα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος της ακτοπλοΐας και η αρνητική επίδραση τους στην καθημερινότητα των νησιωτών, αποτέλεσαν το αντικείμενο διημερίδας, που πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη, με την αναφορά των προβλημάτων, για ακόμα μία φορά, να οδηγεί σε εκ νέου διαπιστώσεις για τα κοινά προβλήματα ακτοπλοϊκής σύνδεσης που αντιμετωπίζει το σύνολο των νησιών της χώρας.

Οι υπουργοί Ναυτιλίας και Αιγαίου και Δικαιοσύνης, υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, βουλευτές της αντιπολίτευσης, εκπρόσωποι των ακτοοπλόων και πολλοί αυτοδιοικητικοί, κατά τη διάρκεια της διημερίδας, κατέθεσαν τις απόψεις τους και ανέλυσαν τα αίτια του προβλήματος, χωρίς όμως και πάλι να υπάρξουν σαφείς δεσμεύσεις που να οδηγούν στην άμεση και μόνιμη επίλυση του.

Οι συνεχείς διαδοχές στο υπουργείο Ναυτιλίας, όπως μέχρι σήμερα εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται, δεν στάθηκαν ικανές να συγκρουστούν, να απαιτήσουν και τελικά να επιβάλουν λύσεις που θα άρουν την απομόνωση των νησιών.

Ένας συνεχώς μειούμενος ακτοπλοϊκός στόλος, τα οικονομικά προβλήματα του κλάδου της ακτοπλοΐας, ο περιορισμός αλλά και καθυστερήσεις δρομολογίων, τα παλαιά έως και υπέργηρα πλοία, το υψηλό κόστος των ναύλων, οι εμβαλωματικές αποφάσεις, η ελλιπής εφαρμογή του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου, η ανυπαρξία υλοποίησης του μεταφορικού ισοδύναμου είναι τα στοιχεία που συνθέτουν από τη μία πλευρά το σκηνικό αγανάκτησης των νησιωτών και από την άλλη την επιδεινούμενη κατάσταση των ακτοπλοϊκών γραμμών.

Υπουργικές τοποθετήσεις

Έναντι της αγανάκτησης που εξέφρασε το σύνολο των αυτοδιοικητικών, σχετικά με την ανασφάλεια που βιώνουν οι νησιώτες εξαιτίας της επιδείνωσης των ακτοπλοϊκών προβλημάτων, υπήρξε η τοποθέτηση του υπουργού Ναυτιλίας, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, με έμφαση στις μέχρι τώρα ενέργειες του, αλλά και τις μελλοντικές του προθέσεις.

Αφού αναφέρθηκε ο κ. Βαρβιτσιώτης στις υλοποιήσιμες δράσεις του υπουργείου όπως και σε όσες έχουν προγραμματιστεί, με κύριο σημείο την αναδιάρθρωση των επιδοτήσεων των μακροχρόνιων ατελέσφορων συμβάσεων, κατέληξε λέγοντας «Θεωρώ εθνικό και προσωπικό καθήκον να κάνω ότι είναι δυνατόν για την βελτίωση του ακτοπλοϊκού δικτύου της χώρας. Είμαι διατεθειμένος να αλλάξω τα πράγματα προς όφελος των νησιωτών μας με τη στήριξη των τοπικών κοινωνιών. Διότι κάθε αλλαγή δεν είναι εύκολη αλλά χρειάζεται σύνθεση και συναίνεση για να επιτευχθεί. Πρέπει κάποια στιγμή τα νησιά να σταματήσουν να είναι απομονωμένα και αυτό το διεκδικήσαμε στην Ευρώπη και το διεκδικούμε για την ανάπτυξή τους».

Από την πλευρά του ο προϊστάμενος της διεύθυνσης Μεταφορών, Στρατής Γεωργής, αναφέρθηκε στην μελέτη σχετικά με το μεταφορικό ισοδύναμο, η οποία χρηματοδοτήθηκε με 125.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ και για την οποία ανέφερε ότι «τα αποτελέσματά της δεν είναι ενθαρρυντικά», με την ανυπαρξία εφαρμογής του, παρά την υποχρέωση που το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο επιβάλλει, για παροχή προς τους πολίτες ισοδύναμων δημόσιων υπηρεσιών.

Έκρινε ως θετικές τις πολιτικές κινήσεις των δύο τελευταίων ετών σχετικά με τις βελτιώσεις στη διαδικασία των διαγωνισμών, τον έλεγχο των υποψηφίων και την αξιολόγηση των διαγωνιζομένων, καθώς και τη μικρότερη γραφειοκρατία, λόγω της ενοποιημένης υπεύθυνης δήλωσης, διαπίστωσε όμως πως οι παρατάσεις των συμβάσεων που ψήφισε η Βουλή έως το 2016 και 2017 δεν βοηθούν, παραδεχόμενος ότι «χρειάζεται καλύτερη εξυπηρέτηση στα νησιά. Θα μπορούσαν να έχει βελτιωθεί σημαντικά η κατάσταση, αν προχωρούσαν όσα έλεγαν οι συμβάσεις».

Προτάσεις της αντιπολίτευσης

Εκ μέρους της αντιπολίτευσης, ο υπεύθυνος ΕΕΚΕ Ναυτιλίας του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Κυκλάδων, Νίκος Συρμαλένιος, αναφέρθηκε στην αποκλειστικότητα των ιδιωτικών εταιρειών στην ακτοπλοϊκή αγορά, όπως και στα ακριβά ναύλα ως στοιχεία που στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο στην Ελλάδα ισχύουν, μίλησε και για τις δραματικές διαστάσεις που έχει λάβει η κατάσταση των ακτοπλοϊκών δρομολογίων «ιδιαίτερα την περίοδο από Οκτώβριο μέχρι τα μέσα Απριλίου, διότι δεν αποκομίζει κέρδη για τα εφοπλιστικά συμφέροντα».

Επέρριψε ευθέως την ευθύνη για την εξεύρεση λύσεις στον υπουργό Ναυτιλίας, λέγοντας πως «αν είχε πολιτική βούληση, θα μπορούσε να δώσει λύσεις, ακόμα και στα πλαίσια του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, το οποίο τον καθιστά παντοδύναμο είτε απέναντι στις συμβάσεις δημοσίου συμφέροντος είτε σε ότι αφορά τις τακτικές γραμμές» και επανέλαβε την πρόταση του κόμματος του για «σύσταση δημόσιου - κοινωνικού φορέα, που με συνεργασία του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης θα αναλάβει κατά κύριο λόγο τις λεγόμενες άγονες γραμμές».

Η κρίση των ακτοπλοϊκών εταιρειών

Εκ μέρους των επιχειρήσεων της ακτοπλοΐας, τοποθετήθηκε ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ, Μιχάλης Σακέλλης, ο οποίος αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, στις αιτίες της ακτοπλοϊκής κρίσης, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στα δρομολόγια δημόσιας υπηρεσίας, που εξυπηρετούν τις άγονες γραμμές και τέλος έκανε ειδική αναφορά και στην εξυπηρέτηση των νησιών από υδροπλάνα.

Παραθέτοντας τα στοιχεία που συνθέτουν την αρνητική εικόνα που παρουσιάζει ο κλάδος της ακτοπλοΐας, ο κ. Σακέλλης έδωσε στοιχεία για την μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης, όπως οι απώλειες εσόδων 310 εκ. ευρώ κατά την περίοδο 2009-2013 λόγω της απώλειας σε αυτή την περίοδο 11,8 εκ. επιβατών και 988.000 οχημάτων, την αύξηση του ενεργειακού κόστους το οποίο σχεδόν διπλασιάστηκε από το 2009, στο ΦΠΑ τις κρατήσεις τρίτων που επηρεάζουν αρνητικά την κίνηση, με τη συνολική επιβάρυνση να φτάνει το 26,39% και τις συνολικές ζημιές των εταιρειών, που από το 2009 έχουν ξεπεράσει το 1 δις ευρώ.

Ως επιπλέον αρνητικό στοιχείο επεσήμανε την καθυστέρηση εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου, συνοψίζοντας πως «τα αποτελέσματα των παραπάνω προβλημάτων είναι ήδη ορατά και τα ζούμε καθημερινά».

Οι λύσεις που οι ακτοοπλόοι προτείνουν σχετίζονται με τη μείωση του ΦΠΑ στα επίπεδα των τουριστικών επιχειρήσεων, σημειώνοντας πως «Τα οικονομικά υπουργεία πρέπει να πιστέψουν ότι από την μείωση του ΦΠΑ θα αυξηθούν τελικά τα φορολογικά έσοδα λόγω της αύξησης της κίνησης και των έμμεσων επιδράσεων στον τουρισμό το εμπόριο και την γεωργία των νησιών».

Τη μείωση του ενεργειακού κόστους, όπως συνέβη και με την βιομηχανία, την επιδότηση των εργοδοτικών εισφορών και τη μείωση των κρατήσεων υπέρ τρίτων, που επιβαρύνουν τα εισιτήρια, με άμεση κατάργηση του επίναυλου 3%.

Κρατική παρέμβαση υπέρ ακτοοπλόων

Ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ αναγνώρισε την πλημμελή εξυπηρέτηση των γραμμών, την διακοπή λειτουργίας εταιρειών, τις αποχωρήσεις, ναυλώσεις, πωλήσεις πλοίων, παραδεχόμενος πως θα πωληθούν και άλλα την περίοδο 2014-2015 και «σε λίγο δεν θα υπάρχουν διαθέσιμα πλοία για τα δρομολόγια Δημόσιας Υπηρεσίας, ενώ δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον από εταιρείες εξωτερικού, υπάρχει πιθανότητα συγχώνευσης και μείωσης των δρομολογίων εάν συνεχιστούν τα προβλήματα», καταλήγοντας πως «έχει δημιουργηθεί ένα ακατάλληλο περιβάλλον για επενδύσεις».

Παρουσιάζοντας τα κύρια χαρακτηριστικά του κλάδου της ακτοπλοΐας, αναφέρθηκε στη μεγάλη εποχικότητα της τάξης του 60%, κατά την περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την εκτέλεση πολλών ζημιογόνων δρομολογίων.

Την επιβολή υποχρέωσης εκτέλεσης δρομολογίων τη χειμερινή περίοδο, δηλαδή η υποχρεωτική 10μηνη απασχόληση, που σημαίνει ότι στην ακτοπλοΐα επιβάλλεται δημόσια υπηρεσία και στα ελεύθερα δρομολόγια.

Κατά τους ακτοοπλόους θεωρείται επιβεβλημένη η κρατική παρέμβαση υπέρ των επιχειρηματικών συμφερόντων των εταιρειών, όπως σαφώς διατυπώθηκε ότι «όταν αντιμετωπίζονται έκτακτες περιπτώσεις όπως η οικονομική κρίση στη χώρα μας, η μείωση της κίνησης και η αύξηση του ενεργειακού κόστους, όταν διακυβεύονται εθνικά συμφέροντα, η βιωσιμότητα των νησιών και ο τουρισμός της πατρίδας, τότε το κράτος οφείλει να παρεμβαίνει», με τον κ Σακέλλη να σχολιάζει πως «Τούτο, περιέργως, πλην ορισμένων θεσμικών αλλαγών, δεν συνέβη και δεν συμβαίνει».

Τουρισμός και ακτοπλοΐα

Άμεσή η σχέση που συνδέει την ακτοπλοΐα με τον τουρισμό, καθώς τα νησιά αποτελούν την κύρια τουριστική δύναμη της χώρας, με την παραδοχή ότι «Χωρίς αμφιβολία η Ακτοπλοΐα είναι ένας μεγάλος παράγοντας της τουριστικής ανάπτυξης της χώρας και ο μεγαλύτερος για την ανάπτυξη των νησιών μας. Η Ακτοπλοΐα είναι τουρισμός, το 80% του κόστους του πλοίου είναι ξενοδοχείο και το 60-85% του πληρώματος αφορά το ξενοδοχείο».

Σύμφωνα με τα στοιχεία που αφορούν στην διακίνηση των επιβατών με τα πλοία, ήδη εντός του 2014 ανέρχονται σε 13,2 εκ. άτομα, τα οποία καταμερίζονται σε 7,6 εκ. παραθεριστές, που αντιστοιχούν στο 57% του συνόλου, 3,2 εκ. αλλοδαποί, ποσοστό 24% και 4,4 εκ. Έλληνες, ποσοστό 33%.

Πέραν της επιβατηγού κίνησης και το σύνολο της τροφοδοσίας υλικών και άλλων εμπορευμάτων μεταφέρεται με τα ακτοπλοϊκά πλοία.

Όπως ανέφερε ο κ. Σακέλλης, βάσει της μελέτης του ΙΟΒΕ, υπάρχει έμμεση επίδραση της ακτοπλοΐας στον τουρισμό, το εμπόρια την γεωργία και τις υπηρεσίες, καθώς «Μέσω του τουρισμού και των άλλων τομέων της οικονομίας που εξαρτώνται από την Ακτοπλοΐα, η Ακτοπλοΐα παράγει το 8,5% του ΑΕΠ της χώρας και δημιουργεί θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στο 66% της απασχόληση των νησιών».

Συγκεκριμένα μέτρα και ενεργοποίηση

Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά σχετίζεται με τα δρομολόγια των άγονων γραμμών, με τους ακτοοπλόους να εστιάζουν στο ύψος των αποζημιώσεων για την εκτέλεση δρομολογίων Δημόσιας Υπηρεσίας, καθώς σημειώνουν ότι αυτές «δεν καθορίζονται με βάση τις ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν αλλά με τα ποσά που θέλουμε να διαθέσουμε» και ως απόδειξη αυτού είναι η περικοπή το 2014 των διαθέσιμων κονδυλίων κατά 10% χωρίς την παραμικρή μελέτη και αιτιολογία.

Ειδική είναι η αναφορά στα όσα ισχύουν στην Ευρώπη όπου σε ανάλογες περιπτώσεις το ύψος των αποζημιώσεων καθορίζεται σε επίπεδα που επιτρέπουν την κάλυψη των εξόδων των πλοίων αλλά και τη δημιουργία ενός λογικού κέρδους ούτως ώστε να υπάρχει ενδιαφέρον για την δρομολόγηση πλοίων.

Πέραν αυτού προτείνεται να μελετηθεί σοβαρά η δυνατότητα συνδέσεων με ανταποκρίσεις και να υπάρξει συντονισμός των χερσαίων και αεροπορικών μέσων μεταφοράς με τα ακτοπλοϊκά.

Όπως ο κ. Σακέλλης ανέφερε «εάν δεν πάρουμε ουσιαστικά μέτρα για την προστασία των ακτοπλοϊκών μας συγκοινωνιών, φοβάμαι ότι δεν πρέπει να περιμένουμε οριστική λύση των προβλημάτων».

Μεγάλο μερίδιο ουσιαστικού όσο και αποτελεσματικού ρόλου επιρρίπτεται στην τοπική αυτοδιοίκηση και τους νησιωτικούς φορείς, τους οποίους οι ακτοοπλόοι θέλουν να συμμετέχουν ενεργά στο «παιχνίδι», καθώς θεωρούν ότι «πρέπει να ενεργοποιηθούν και να πιέσουν προς πάσα κατεύθυνση, μέχρι τον πρωθυπουργό, για να δοθεί η πρέπουσα σημασία στα νησιά και τους νησιώτες και να δοθούν λύσεις πριν να είναι αργά, γεγονός που εκτός από τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν το κόστος για το Δημόσιο θα είναι τεράστιο».

Με αφορμή την προώθηση, εκ μέρους της κυβέρνησης, της εναλλακτικής λύσης των υδροπλάνων και της δημιουργίας υδατοδρομίων ώστε να υπάρξει εναλλακτική εξυπηρέτηση των νησιών, εκ μέρους του ΣΕΕΝ δηλώθηκε πως η δρομολόγηση των υδροπλάνων βρίσκει τους ακτοοπλόους «απολύτως σύμφωνους και είναι μια θετική εξέλιξη για την ανάπτυξη των νησιών μας».

Εξ αφορμής αυτού, για την χάραξη των υδατοδρομίων, έγινε ειδική αναφορά στην κακή έως και επικίνδυνη κατάσταση των λιμανιών «τα περισσότερα εκ των οποίων μάλλον μας δυσκολεύουν παρά μας διευκολύνουν», σημειώνοντας πως στη διαδικασία λήψης τελικών αποφάσεων για τη χάραξη τους πρέπει οπωσδήποτε να συμμετάσχει και ο Σύνδεσμος της Επιβατηγού Ναυτιλίας καθώς επίσης και η Ένωση Πλοιάρχων.