Ο δρόμος για την αγορά

Τα μυστικά για την προστασία της πνευματικής δουλειάς τους μοιράστηκαν με φοιτητές του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Σύρο εκπρόσωποι του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας και του Κοινοτικού Οργανισμού EUIPO.

Το εξειδικευμένο σεμινάριο με θέμα την προστασία των designs πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στην αίθουσα «Παναγούλη» του Πνευματικού Κέντρου Ερμούπολης με ομιλητές τον Δανό expert κ. Steinar Valade Amland, καθώς και τον Διευθυντή Καταθέσεων και Χορηγήσεων του ΟΒΙ Κώστα Αμπατζή.

Ο κ. Αμπατζής σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει M.Sc. στη Βιομηχανική Φαρμακολογία (Southampton University) και M.Sc. στις Επιστήμες των Αποφάσεων με ειδίκευση στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Τα τελευταία 32 χρόνια εργάζεται στην κατοχύρωση των Εφευρέσεων και των Σχεδίων & Υποδειγμάτων (πρ. Υπουργείο Έρευνας & Τεχνολογίας και Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ΟΒΙ) και από το 1988. Ο ίδιος έχει εκπροσωπήσει επανειλημμένα τον ΟΒΙ στον Διεθνή Οργανισμό Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO), το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας (EUIPO) και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EUPO). Επιπλέον, διατέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος, της OTE Leasing και του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.

Προστασία ενός σχεδίου ή υποδείγματος

Στο πλαίσιο του σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν για τους τρόπους προστασίας σχεδίων και υποδειγμάτων στην Ελλάδα, που αποτελούν την εξωτερικά ορατή εικόνα του συνόλου ή μέρος ενός βιομηχανικού προϊόντος, η οποία προκύπτει από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει (γραμμή, σχήμα, χρώμα κ.α).

Ένα σχέδιο ή υπόδειγμα προστατεύεται, εφόσον καταχωρηθεί στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (OBI). Βασικές προϋποθέσεις για την προστασία του είναι να είναι «νέο» και να έχει «ατομικό» χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να έχει διατεθεί στο κοινό κανένα πανομοιότυπο σχέδιο ή υπόδειγμα, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να δημιουργεί στον ενημερωμένο χρήστη μοναδική εντύπωση, έναντι οποιουδήποτε άλλου σχεδίου.

Από την άλλη, δεν προστατεύονται σχέδια ή υποδείγματα που είναι αντίθετα στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη και φέρουν χαρακτηριστικά που υπαγορεύονται από την τεχνική λειτουργία τους. Το ίδιο υφίσταται και στις περιπτώσεις προϊόντων, τα χαρακτηριστικά των οποίων πρέπει κατ’ ανάγκη να αναπαραχθούν με την ακριβή μορφή και τις διαστάσεις τους, ώστε να είναι δυνατή η συναρμολόγηση ή η μηχανική σύνδεση με άλλο προϊόν.

Ο δικαιούχος ενός σχεδίου ή υποδείγματος αποκτά το αποκλειστικό δικαίωμα να το χρησιμοποιεί, δηλαδή να το κατασκευάζει, να το διαθέτει στην αγορά, να το εξάγει και να το εισάγει, αποκλείοντας έτσι κάθε τρίτο από τα σχετικά δικαιώματα, χωρίς τη συγκατάθεσή του. Στην περίπτωση μη καταχώρησης του σχεδίου, υπάρχει ο κίνδυνος χρήσης και εκμετάλλευσής του από τρίτο, εν αγνοία του δημιουργού.

Οι κίνδυνοι των μη προστατευμένων σχεδίων

Ωστόσο, σε περίπτωση αντιγραφής καταχωρημένου σχεδίου, ο δικαιούχος έχει τη δυνατότητα να προσφύγει ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου και να ζητήσει την άρση της προσβολής και την παράλειψής της στο μέλλον. Εάν υποστεί ζημία, μπορεί να διεκδικήσει την αποκατάστασή της ή την απόδοση της ωφέλειας που απέκτησε κάθε τρίτος από την αθέμιτη χρήση του σχεδίου ή υποδείγματος ή την καταβολή ποσού ανάλογου προς το τίμημα άδειας εκμετάλλευσης. Επιπλέον, έχει το δικαίωμα να ζητήσει ακόμα και την καταστροφή προϊόντων τρίτων ή την απόδοσή τους στον ίδιο.

Προστασία παρέχεται σε κοσμήματα, είδη ένδυσης και υπόδησης. Διατροφής, υφαντουργίας, επίπλωσης, διακόσμησης, συσκευασίες, συσκευές και μηχανήματα, κατασκευές, παιχνίδια αλλά και πολλές άλλες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων και των χαρακτήρων και τυπογραφικών συμβόλων.

Ισχύ έως και 25 έτη

Σημειώνεται ότι η διαδικασία καταχώρησης σχεδίων και υποδειγμάτων στην Ελλάδα είναι απλή και ολοκληρώνεται μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης με την έκδοση του σχετικού τίτλου από τον ΟΒΙ. Ο τίτλος έχει ισχύ μέχρι και 25 έτη, εφόσον ο δικαιούχος το επιθυμεί και ανανεώνει τα τέλη ανά 5 χρόνια.

Στην ίδια αίτηση μπορούν να περιληφθούν περισσότερα του ενός σχεδίου υπό την προϋπόθεση ότι τα προϊόντα αυτά ανήκουν στην ίδια υποκατηγορία ή στο ίδιο σύνολο. Ο αριθμός των σχεδίων ή υποδειγμάτων που μπορούν να ενσωματωθούν δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα πενήντα.

Η προστασία των σχεδίων ή υποδειγμάτων παρέχεται έναντι τελών κατάθεσης και καταχώρησης, καθώς και τελών δημοσίευσης ή αναβολής της. Όπως σημειώνεται, το ύψος τους δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ανασταλτικός παράγοντας για την προώθησης της σχετικής διαδικασίας από τους ενδιαφερόμενους.

Κάθε δικαιούχος μπορεί να επεκτείνει την προστασία του σχεδίου ή υποδείγματός του και εκτός Ελλάδος, παραμένοντας μάλιστα στη χώρα του. Ο ΟΒΙ λειτουργεί για τους Έλληνες ή για  τους μόνιμα εγκατεστημένους στην Ελλάδα γραφείο παραλαβής της διεθνούς αίτησης. Η συνέχεια και ολοκλήρωση της διαδικασίας γίνεται στο Διεθνές Γραφείο στη Γενεύη, όπου μπορεί και να καταθέσει απευθείας την αίτησή του, ο κάθε ενδιαφερόμενος.

Αποκλειστικά αρμόδιος για την κατάθεση της αίτησης καταχώρησης σχεδίου ή υποδείγματος στην Ελλάδα είναι ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.

Πρακτικές στο χώρο του design

Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, παρουσιάστηκαν από τον κ. Steinar Valade Amland πρακτικές στο χώρο του design σε μια εποχή αστάθειας, όπως η σημερινή. Ειδικότερα, συζητήθηκαν οι νέοι ρόλοι των σχεδιαστών και οι απαιτήσεις ανθεκτικότητας, ευελιξίας και προσαρμοστικότητας που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Υπογραμμίστηκε επίσης η σημασία της προστασίας του design και οι χειρισμοί θεμάτων ΔΙ σε ένα συνεργατικό πλαίσιο, καθώς και τα οφέλη από ένα προστατευμένο design στην προσέλκυση συνεργασιών και κεφαλαίων, κατά την είσοδο στην αγορά.

Αντίστοιχο σεμινάριο πραγματοποιείται σήμερα στην Αθήνα, ενώ ο κύκλος των workshops ολοκληρώνεται την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη.