Εντοπισμός αδυναμιών, βελτίωση και αειφορία

Τα αποτελέσματα της ολοκληρωμένης, πλέον, 3ης φάσης της δημιουργίας του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού της Σαντορίνης, παρουσιάστηκαν τις προηγούμενες ημέρες στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης του Δήμου Θήρας.

Κατά την παρουσίαση, ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ. Γιάννης Σπιλάνης, ανέλυσε τα στοιχεία που συνέλεξε το Παρατηρητήριο, κατά την τρίτη φάση δημιουργίας του, όσον αφορά στις εξελίξεις των τελευταίων ετών, σχετικά με τις αφίξεις επισκεπτών στο νησί, την εκτίμηση του αριθμού των διανυκτερεύσεων, την εποχικότητα, τα έσοδα, τα στοιχεία της έρευνας στους τουρίστες κατά την τελευταία τουριστική περίοδο, τα οποία περιλαμβάνουν τις θετικές και αρνητικές τους επισημάνσεις, αναφορικά με την εμπειρία τους στο νησί, την έρευνα που διεξήχθη στους μονίμους κατοίκους της Σαντορίνης, καθώς και τις πρώτες προτάσεις πολιτικής, προς τους αρμόδιους φορείς.

Βελτίωση και βιωσιμότητα

Σε δημόσια τοποθέτηση στην τοπική τηλεόραση της Θήρας, οι εκπρόσωποι των τριών εμπλεκόμενων φορέων (Δήμος Θήρας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ΓΕΩΘΗΡΑ), σημειώθηκε η σημασία των παραπάνω πρώτων αποτελεσμάτων και προτάσεων από πλευράς του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού.

Ο καθηγητής, κ. Σπιλάνης, εξήγησε, πως η λειτουργία του Παρατηρητηρίου θεωρείται απαραίτητη, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του τουρισμού στο νησί, δεδομένου, ότι, παρά το γεγονός, πως τα τελευταία, ειδικότερα, χρόνια, απολαμβάνει πρωτοφανούς προτίμησης από τη διεθνή τουριστική αγορά, καθοριστικό ρόλο παίζει η δυνατότητα της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών αρχών, να μπορέσουν να διατηρήσουν τον χαρακτήρα του νησιού, να προασπιστεί η βιωσιμότητα, αλλά και να εντοπιστούν οι αδυναμίες και τα λάθη, προκειμένου η παροχή υπηρεσιών να αναβαθμιστεί.

Από την πλευρά του, ο Δήμαρχος Θήρας, κ. Νίκος Ζώρζος, τόνισε την άνοδο της τουριστικής κίνησης τα τελευταία χρόνια, υπενθυμίζοντας, πως η Σαντορίνη αποτελεί τον προορισμό με τη μικρότερη εποχικότητα πανελληνίως, υπογράμμισε, ωστόσο, πως υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, ενώ επιχειρείται και μία διεύρυνση των διαθέσιμων μορφών τουρισμού και αντίστοιχων δραστηριοτήτων, προκειμένου ο διαφορετικού τύπου επισκέπτες να προτιμούν τη Σαντορίνη όλο το χρόνο. Επιπλέον, επίσης με τη σειρά του ανέφερε, πως η επισήμανση και επίσημη καταγραφή των εντυπώσεων, καλών και κακών, των τουριστών, όπως και της γνώμης των ίδιων των επιχειρηματιών και κατοίκων, θα συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών.

Θετικά και αρνητικά στοιχεία βάσει εμπειριών

Αν και οι συμμετέχοντες επιχειρηματίες, κάτοικοι και επισκέπτες στην έρευνα αποτέλεσαν σχετικά μικρό δείγμα, δεδομένου, ότι η έρευνα ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν και όχι από την έναρξή της, τα αποτελέσματα φανερώνουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ευρήματα.

Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, στα συμπεράσματα της έρευνας παρουσιάζεται, πως ισχυρά σημεία της Σαντορίνης ως προορισμού αποτελούν:

- Το ισχυρό brand name της, βασισμένο στα πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της

- Οι φυσικές ομορφιές, όπως η Καλντέρα

- Τα μνημεία και μουσεία, με κυριότερο τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου

- Τα ιδιαίτερα οικιστικά σύνολα

- Η παραγωγή κρασιού και άλλων αγροτικών προϊόντων, όπως και η τοπική γαστρονομία, και

- Οι καλές υπηρεσίες ύπνου και φαγητού

Ωστόσο, μέσα από τη συλλογή και επεξεργασία στοιχείων αρκετών ετών από το Παρατηρητήριο, διαπιστώθηκαν και οι αδυναμίες του νησιού, οι οποίες αφορούν σε:

• Μεγάλη οικιστική ανάπτυξη και η έλλειψη φροντίδας στο χώρο που έχουν αλλοιώσει το τοπίο

• Μεγάλο αριθμό κρουαζιεροπλοίων χωρίς χρονικό προγραμματισμό που υποβαθμίζει την εμπειρία λόγω υψηλού συνωστισμού

• Μικρή διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος που εστιάζεται κυρίως στο κλασσικό τρίπτυχο και το ηφαίστειο – Τα νέα προϊόντα που αναπτύσσονται

• Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης ανθρώπινου δυναμικού: 8,8% με ΑΕΙ/ΤΕΙ, έναντι 11% ΠΝΑ και 15,9% Ελλάδα και 55% υποχρεωτική εκπαίδευση έναντι 45% χώρα – Ανύπαρκτη δια βίου εκπαίδευση (σε όλη τη χώρα)

• Ιδιαίτερα υψηλή εποχικότητα που επηρεάζει τη βιωσιμότητα των τουριστικών επιχειρήσεων αλλά και τη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών – Η προσπάθεια για τουρισμό όλο το χρόνο

• Προβλήματα στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων που υποβαθμίζουν τους δημόσιους χώρους

• Χαμηλή διασύνδεση της τοπικής παραγωγής με τον τουρισμό: 14 ξενοδοχεία + παραγωγοί στο Aegean Cuisine και 19 μονάδες στο «ελληνικό πρωϊνό»

• Προβλήματα στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και καθαριότητα δημόσιων χώρων

• Προβλήματα στις υποδομές και υπηρεσίες μεταφορών

• Υψηλές τιμές

• Χαμηλό βαθμό συνεργασίας φορέων-επιχειρήσεων

Οι προτάσεις πολιτικής του Παρατηρητηρίου

Σύμφωνα με τα δεδομένα, το Παρατηρητήριο προχωρά σε μία πρώτη προσπάθεια δημιουργίας προτάσεων πολιτικής.

Αρχικά, προτείνεται παρέμβαση στη βελτίωση των υπηρεσιών των ιδιωτικών επιχειρήσεων, με το σύστμα «Aegean Quality» για επιχειρήσεις. Όπως αναφέρεται, το σύστημα αυτό αποτελεί κατ’αρχήν ένα εργαλείο αυτοβελτίωσης των επιχειρήσεων στη προσπάθεια τους να παραμένουν ανταγωνιστικές και κερδοφόρες

Το σύστημα αποτελείται από 5 τομείς – στόχους:

– Πρακτικές διοίκησης – βιωσιμότητα επιχείρησης

– Εκπαίδευση – Υγιεινή – Ασφάλεια εργαζόμενων

– Ποιότητα υπηρεσιών – ικανοποίηση πελατών

– Χρήση τοπικών πόρων & προϊόντων Δικτύωση επιχειρήσεων - διαφοροποίηση προϊόντων & διάχυση ωφελειών στη τοπική κοινωνία

– Προστασία περιβάλλοντος και κοινών πόρων

Επιπλέον, προτείνεται η πραγματοποίηση παρεμβάσεων για τη βελτίωση των παρεχόμενων δημόσιων (κοινών) υπηρεσιών με λειτουργία DMMO για:

• Συστηματική παρακολούθηση ικανοποίησης τουριστών, επιχειρηματιών, κατοίκων (έρευνα 2017)

• Σύστημα παρακολούθησης επιδόσεων σε ότι αφορά τις δημόσιες λειτουργίες

• Συστηματική εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού, εργοδοτών και εργαζομένων, μέσα από την οργάνωση των κατάλληλων σεμιναρίων

• Δημιουργία ομάδας στήριξης των τοπικών επιχειρηματιών για εισαγωγή καινοτομιών στη λειτουργία της επιχείρησης τους μέσω της αξιοποίησης των τοπικών πόρων

Σε ένα επόμενο βήμα, το παρατηρητήριο επισημαίνει την ανάγκη εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος παρακολουθώντας τις εξελίξεις, μέσω:

• Αξιοποίησης των υπαρχουσών πόρων για ανάπτυξη ειδικών τουριστικών προϊόντων για την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και πόρων κάθε προορισμού (υλικών και άϋλων) με στόχο την διαφοροποίηση των προορισμών με βάση τη «Νησιωτική Ταυτότητα»: αρχαιολογικοί περίπατοι, γαστρονομικοί-οινικοί περίπατοι, φυσιολατρικοί-πεζοπορικοί περίπατοι

• Δημιουργίας δικτύου επισκέψιμων χώρων με βάση τα σημαντικά ιστορικά στοιχεία και μνημεία με τη δημιουργία ΚΟΙΝΣΕΠ

• Δημιουργίας πινακίδων ενημέρωσης τουριστών στα θέλγητρα και σημεία θέασης

• Δημιουργίας μικρών εντύπων ενημέρωσης τουριστών

Τέλος, προτείνεται η βελτίωση του συστήματος τοπικής τουριστικής διακυβέρνησης με:

– Δημιουργία και προώθηση της εικόνας σε επίπεδο νησιωτικού προορισμού - σύστημα προβολής και ενημέρωσης για τις δυνατότητες-δραστηριότητες του προορισμού

– Δημιουργία σλόγκαν και διαφημιστικής προβολής πάνω σε στοιχεία «μοναδικότητας» που θα προτρέπουν τον τουρίστα να έρθει (διαφορετικό μεταξύ ελλήνων / αλλοδαπών )

– Δημιουργία ενός κέντρου ενημέρωσης των επισκεπτών για την ταυτότητα, την ιστορία και τα αξιοθέατα του νησιού

– Επεξεργασία, η παρακολούθηση υλοποίησης και η αξιολόγηση ενός σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης βασισμένου στην ανάδειξη της ταυτότητας της Σαντορίνης