Η Σύρος πρωταγωνίστρια σε σενάριο επιστημονικής πραγματικότητας

Το ετήσιο σεμινάριο της ομάδας INFOSTRAG του Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου διοργανώνεται από το 1984, ως μια πρωτοβουλία ανθρώπων με τεράστιες γνώσεις, εμπειρίες, αποδεδειγμένες ικανότητες δράσης και – κυρίως – με ανιδιοτελές ενδιαφέρον και αγάπη για το νησί.

Φέτος, για πρώτη φορά, η συνεδρία της δεύτερης ημέρας των σεμιναρίων επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη της Σύρου προσπαθώντας να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα και τα θέματα που απασχολούν φορείς και κατοίκους σχετικά με το μέλλον του νησιού. Ένα πάνελ άκρως καταρτισμένων στον τομέα τους ομιλητών, αντάλλαξε απόψεις και προσέφερε την τεχνογνωσία του, θέτοντας τα θεμέλια ώστε η Σύρος να μπορεί, στο άμεσο μέλλον, να προσφέρει μια ποιοτικότερη ζωή στους κατοίκους της και καλύτερες εμπειρίες στους επισκέπτες της.

Κατά τη διάρκεια της τρίωρης συνεδρίας αναφέρθηκαν και συζητήθηκαν όλοι οι τομείς και όλες οι εξελίξεις που θα επηρεάσουν τη Σύρο μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Χωρίς τεράστιες αποκλίσεις μεταξύ των απόψεων και των διαπιστώσεών τους, οι ομιλητές κατάφεραν συνδυαστικά να στοιχειοθετήσουν τη μελλοντική εικόνα του νησιού, η οποία υπό τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις μπορεί να βρίσκεται πολύ κοντά σε ένα ιδεώδες σενάριο.

Το μέλλον σήμερα

Ο κ. Βρασίδας Ζάβρας, σύμβουλος Αειφόρου Ανάπτυξης και ένας εκ των βασικών ομιλητών του σεμιναρίου, άνοιξε την ομιλία του, λέγοντας πως οποιαδήποτε αναπτυξιακή σκέψη για έναν τόπο πρέπει, εκτός των άλλων, να λαμβάνει υπ’ όψιν το τι συμβαίνει γενικά και το «τι είναι αυτό που έρχεται» και πού μπορεί να επηρεάσει την μελλοντική πορεία του τόπου. “Έτσι λοιπόν καταγράφω το πολύ κοντινό μέλλον και κάποιες εξελίξεις της τεχνολογίας που έρχονται, που στην ουσία «είναι εδώ», που δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη οποιαδήποτε αναπτυξιακή κατεύθυνση πάρει η Σύρος. Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι γεγονός και ζούμε μέσα σε αυτή εδώ και μερικά χρόνια. Το λογισμικό και οι λεγόμενες «εκθετικές» τεχνολογίες, θα διαταράξουν πολλές «βιομηχανίες» μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια” ανέφερε.

Κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές σε εταιρείες κολοσσούς που πλέον βασίζονται σε έξυπνα λογισμικά, εκτοπίζοντας ως έναν βαθμό τη χρησιμότητα της ανθρώπινης παρουσίας, στην επικράτηση της ηλιακής ενέργειας και τη μελλοντική επικράτηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, στην ταχεία εξάπλωση των 3D εκτυπώσεων που γίνονται όλο και πιο προσιτές οικονομικά και βρίσκουν εφαρμογή σε όλο και περισσότερες περιπτώσεις, στην αντικατάσταση της χειρονακτικής εργασίας από μηχανές και ρομπότ μέχρι και την παραγωγή συνθετικού μοσχαριού, ο κ. Ζάβρας θέλησε να κάνει σαφές πως η τεχνολογία εξελίσσεται σε κάθε τομέα με ταχύτατους ρυθμούς και πως ο κάθε τόπος οφείλει να προετοιμαστεί ώστε να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που θα προκύψουν στο μέλλον. Κλείνοντας το λόγο του, είπε: “Όλα τα παραπάνω θα τα δούμε πολύ σύντομα. Και ο λόγος που τα αναφέρω είναι γιατί θα επηρεάσουν όλες τις κοινωνίες, όλους τους τόπους, όλες τις οικονομίες. Και της Σύρου ασφαλώς. Οποιαδήποτε λοιπόν αναπτυξιακή σκέψη, πρέπει να λάβει υπ’όψιν της τα παραπάνω. Τις δυσκολίες που θα προκύψουν αλλά και τις τεράστιες ευκαιρίες που δημιουργούνται. Δεν θα μπορούσε δηλαδή η Σύρος να προετοιμαστεί για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που έρχονται; Σταθμοί φόρτωσης κλπ. Δεν θα μπορούσε η Σύρος να ενσωματώσει τις Ανανεώσιμες Πηγές διαμορφώνοντας το ενεργειακό της μείγμα με χαμηλότερες χρεώσεις για τους καταναλωτές; Και πολλά-πολλά άλλα.

Βέβαια, είμαι σίγουρος πως του χρόνου δεν θα δούμε το συνθετικό μοσχάρι να σερβίρεται στις ταβέρνες της Σύρου. Σε μία δεκαετία όμως; Κατά την άποψή μου, η Σύρος μπορεί να γίνει ένας σύγχρονος προορισμός είτε μόνιμης κατοικίας είτε διακοπών με βιώσιμη προοπτική και να σχεδιάσει με πρόσημο το αύριο, όλες τις απαραίτητες παρεμβάσεις που θα της το επιτρέψουν”

Όλοι μαζί ενωμένοι, όχι μόνο στα λόγια αλλά και στην πράξη

Το λόγο στη συνέχεια πήρε ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, Γιάννης Ρούσσος, ο οποίος ξεκίνησε αναφέροντας πως η συζήτηση αυτή γίνεται εν μέσω παράξενων καιρών λόγω της πανδημίας και των αλλαγών που έφερε στη ζωή μας, την έκρηξη της τεχνολογίας, το φρικτό πρόσωπο του πολέμου που έκανε την εμφάνισή του μετά από σχεδόν ογδόντα χρόνια αδιατάρακτης ειρήνης στην Ευρώπη, την επιστροφή των διαχωριστικών τειχών και του Ψυχρού Πολέμου και την πλήρη απορρύθμιση της παγκόσμιας οικονομίας. Όλα αυτά, είπε, μας απέδειξαν πως τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο και πως οι κοινωνίες και μαζί τους οι πολιτικές, οι αγορές και οι οικονομίες, αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς, και όποιος δεν ακολουθεί και δεν προσαρμόζεται στις αλλαγές αυτές (είτε είναι κράτος, είτε πόλη, είτε νησί, είτε οργανισμός, είτε φορέας, είτε επιχείρηση, είτε κοινωνική ομάδα, είτε άτομο) μένει πίσω, και σιγά-σιγά σβήνει. Ο πλανήτης, συνέχισε ο κ. Ρούσσος, δεν θα περιμένει για πολύ ακόμα τη Σύρο να αποφασίσει τι όραμα έχει για το μέλλον της, τι στόχους βάζει για την επόμενη μέρα της, σε τι είδους κοινωνία θέλει να μεγαλώσει τα παιδιά της, σε ποιους οικονομικούς κλάδους θα δώσει προτεραιότητα για να στηρίξει την ανάπτυξή της, αν θέλει επενδύσεις ή όχι, τι είδους τουριστικούς επισκέπτες θέλει να προσελκύσει. “Η ευθύνη είναι όλων μας, όπως αναλογεί στον καθένα μας, με βάση τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις του” είπε εννοώντας πως δεν χωράνε πια προσωπικές στρατηγικές και σκοπιμότητες και επεσήμανε πως “τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Σύρου, η γεωγραφία, η παραγωγική δυνατότητα, η πληθυσμιακή σύστασή της, δεν επιτρέπουν στο νησί μας να έχει μονοδιάστατη ανάπτυξη. Επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να υπάρξουν πολλοί τομείς, ως πυλώνες ανάπτυξης, και να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την ενίσχυσή τους” Πιο συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου αναφέρθηκε στον τουρισμό, την ενέργεια, τον πρωτογενή τομέα και τον πολιτισμό και στο ότι όλοι πρέπει να δουλέψουν με σοβαρότητα, στρατηγικό σχεδιασμό, συνέπεια, συνέργειες και ομοψυχία ώστε να δημιουργήσουν συνθήκες ευνοϊκές για να έρθουν επενδύσεις με σεβασμό στο περιβάλλον αλλά και για να γίνει γνωστό σε όλους τους ενδιαφερόμενους ότι η Σύρος είναι μια περιοχή που καλωσορίζει τις επενδύσεις, τις υποστηρίζει, και τις ενσωματώνει στην καθημερινή λειτουργία του νησιού.

Όραμα, αποστολή και στόχοι

O κ. Πανταζής Πάστρας, επικεφαλής έρευνας – Toposophy, στην ομιλία του με θέμα “Η Σύρος ως προορισμός - Τα αποτελέσματα δύο σχετικών μελετών”, συμφώνησε κι εκείνος με τους υπόλοιπους ομιλητές πως η τουριστική ανάπτυξη από μόνη της δεν μπορεί να διασφαλίσει την οικονομική και βιώσιμη ανάπτυξη για οποιονδήποτε προορισμό και πως απαιτείται μια αρμονική συμβίωση με μια σειρά από άλλες οικονομικές δραστηριότητες. “Η Σύρος, αν και δεν ανήκει ακόμα στους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα, αντιμετωπίζει ήδη πιέσεις και προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί. Για να μπορέσει να υπάρξει ένα βιώσιμο μοντέλο πρέπει να δούμε που τοποθετείται η Σύρος στην παγκόσμια αγορά” ανέφερε χαρακτηριστικά.

Κάνοντας μια αναλυτική παρουσίαση της ανάπτυξης σχεδίου διαχείρισης προορισμού και δημιουργίας εικαστικής ταυτότητας για το δήμο Σύρου – Ερμούπολης, πρότεινε μια ολοκληρωμένη στρατηγική για το μέλλον του νησιού. Η συνεργασία των φορέων, η ενδυνάμωση της Δημοτικής Επιτροπής Τουρισμού, η άμβλυνση της εποχικότητας, η ανάπτυξη μορφών εναλλακτικού τουρισμού, η εισαγωγή καινοτομίας σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, η προσέγγιση εξειδικευμένων αγορών-στόχων όπως οι ψηφιακοί νομάδες και τα ΆΜΕΑ, ήταν μερικές από τις προτάσεις. Το όραμα για τη Σύρο του κοντινού μέλλοντος, όπως το παρουσίασε ο κ. Πανταζής, είναι “Να καταστεί η Σύρος ένας δημοφιλής προορισμός για Έλληνες και ξένους επισκέπτες, με εφαλτήριο τη σύνθεση στοιχείων του Αιγαιοπελαγίτικου τοπίου και των μοναδικών χαρακτηριστικών του νησιού, όπως το κράμα ιστορικών στοιχείων και πολιτιστικών παραδόσεων, τους πόρους φυσικής κληρονομιάς, στο έδαφος και στο νερό, τη στρατηγική θέση πλησίον ηγετικών προορισμών και τη διαρκή ενίσχυση του νησιού ως διοικητικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και επιχειρηματικό κέντρο, καθώς και ως ένας ανοιχτός και φιλόξενος τόπος για κάθε ταξιδιώτη”

Ψηφιακές ευκαιρίες

Από τη συζήτηση για το μέλλον του νησιού δεν θα μπορούσε να λείπει μια εισήγηση για τα δίκτυα και την κινητή τηλεφωνία. Ο κ. Γιώργος Στεφανόπουλος, Γενικός Διευθυντής Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας μίλησε για το πώς η τεχνολογική ανάπτυξη θα επηρεάσει τη Σύρο και ποιες ευκαιρίες θα δημιουργηθούν. “Σε ό,τι αφορά στον ψηφιακό κόσμο είμαστε μπροστά σε μια τρομακτική ευκαιρία. Το υπόβαθρο που δημιουργεί αυτήν την ευκαιρία είναι ότι για πρώτη φορά στον πλανήτη, έχουμε δίκτυα τα οποία μπορούν να μεταφέρουν τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να διαχειριστούμε την καθημερινότητά μας και την επιχειρηματικότητα” ανέφερε ο κ. Στεφανόπουλος, αναλύοντας στη συνέχεια τους λόγους για τους οποίους είναι σημαντικό να αναπτυχθεί το συντομότερο η Σύρος σε αυτόν τον τομέα αλλά και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορέσει να το πετύχει. Είναι άλλωστε αυτονόητο πως, στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, ο συγκεκριμένος τομέας επηρεάζει άμεσα όλους τους υπόλοιπους τομείς, είτε θετικά είτε αρνητικά.

Βιώσιμη ανάπτυξη και Αειφορία

Ο κ. Χάρης Τζαννής, ιδρυτής του “Delio Food Hub” και food editor, μίλησε για τη βιωσιμότητα και τις νέες τάσεις της αγροδιατροφής τα επόμενα χρόνια στη Σύρο. Έχοντας παρατηρήσει πως την εποχή της πανδημίας παρατηρήθηκε ραγδαία μεταβολή των διατροφικών συνηθειών των καταναλωτών, που αναζητούν τρόφιμα “τοπικά, αυθεντικά, ανιχνεύσιμα, διαφανή και ηθικά αλλά και την τάση που αντιμετωπίζει πλέον το φαγητό ως πηγή υγείας, αυτοέκφρασης και χαράς, πρότεινε ιδέες και λύσεις για εστιατόρια, παραγωγούς και φορείς για βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία.

Κορυφαίοι ομιλητές σε μια σπουδαία διοργάνωση

Κατά τη διάρκεια της απογευματινής συνεδρίας του Σαββάτου, παρουσιάστηκαν κι άλλα πολύ ενδιαφέροντα και σημαντικά ζητήματα για το μέλλον της Σύρου, από εξίσου αξιόλογους ομιλητές, όπως η “Ενεργειακή Αυτοδυναμία, με την Κοινωνία στο Προσκήνιο” από τον αναπληρωτή καθηγητή του ΕΜΠ, κ. Χάρη Δούκα, οι “Κρίσιμες δραστηριότητες που διαμορφώνουν την αναπτυξιακή διαδρομή της επόμενης δεκαετίας: Σκέψεις και προτάσεις από το 17ο Σεμινάριο της Ερμούπολης” από τον ομότιμο καθηγητή του ΕΜΠ, κ.Γιάννη Καλογήρου, οι “Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στη Σύρο: Δυνατότητες, ευκαιρίες και προοπτικές” από τον σύμβουλο ανάπτυξης ΑΠΕ κ.Στέλιο Ψωμά. Τη συζήτηση συντόνιζε ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ και Διευθυντής του ΕΒΕΟ, Άγγελος Τσακανίκας.

Την Παρασκευή και το πρωί του Σαββάτου είχαν προηγηθεί οι συζητήσεις: “Πολιτικές έρευνας και καινοτομίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την αντιμετώπιση των σύγχρονων κοινωνικών προκλήσεων, “Καινοτόμος επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης”, “Ψηφιακή πολιτική και ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας και κοινωνίας” ενώ το πρωί της Κυριακής έγινε μια γενική συζήτηση για τα συμπεράσματα του σεμιναρίου, κλείνοντας έτσι τον κύκλο του 17ου Ετήσιου Σεμιναρίου της Ερμούπολης για την Κοινωνία της Πληροφορίας και την Οικονομία της Γνώσης.