Αμπελώνες Σαντορίνης: Η επιστημονική γνώση δείχνει τον βιώσιμο δρόμο

Μία δύσκολη χρονιά είναι αυτή που εξελίσσεται για τον σαντορινιό αμπελώνα καθώς ο τρύγος του 2023 ήταν γεμάτος προκλήσεις ως προς τις κλιματολογικές συνθήκες, με την παραγωγή να παρουσιάζει μια από τις χαμηλότερες αποδόσεις των τελευταίων δεκαετιών. Τα στοιχεία πλέον δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή έχει αρχίσει να δείχνει τα δόντια της, με τη γνωστή και ως “ηρωική αμπελουργία” του νησιού να καλείται να διαχειριστεί στρατηγικά μια επιπλέον αντιξοότητα ιδιαίτερης πολυπλοκότητας. Η συνολική παραγωγή φέτος μόλις που ξεπέρασε τους 1.000 τόνους σταφυλιών. Μία πολύ μικρή παραγωγή για τον αμπελώνα της Σαντορίνης αν και έχουν σημειωθεί και μικρότερες, το 1991 και το 1994. 

Μ. Τριανταφυλλοπούλου: “Ήταν προβληματικός ο τρύγος, λόγω των καιρικών συνθηκών”

Η πρόεδρος της Ένωσης Οινοποιών Αμπελουργών Νήσων Αιγαίου & πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Οινοτουρισμού, Μαίρη Τριανταφυλλοπούλου  μίλησε στην “Κοινή Γνώμη” για την φετινή παραγωγή του κρασιού Σαντορίνης που λόγω των συνθηκών ήταν προβληματική. Συγκεκριμένα, ανέφερε, ότι, "ήταν προβληματικός ο τρύγος, λόγω και των καιρικών συνθηκών, καθώς είχαμε βροχές σε περιόδους που δεν θα έπρεπε να έχουμε και όπως καταλαβαίνετε βροχή και ζέστη, δεν είναι καλός συνδυασμός ιδίως για την Σαντορίνη. Παράλληλα, είχαμε σε μία περιοχή και χαλάζι, που έκανε μεγαλύτερη ζημιά. Στο βόρειο συγκρότημα του νησιού οι συνθήκες ήταν κάπως καλύτερες από το νότιο συγκρότημα, στο οποίο είχαμε κάποια υστέρηση στην ποσότητα, αλλά το θετικό είναι ότι τα σταφύλια που βγαίνουν είναι καλά σε ποιότητα, οπότε υπάρχει μία ισορροπία από αυτό." 

Κλιματολογικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της χρονιάς

Ο χειμώνας ήταν ήπιος με λιγοστές βροχοπτώσεις (114 mm). Το συνολικό ύψος βροχής από Σεπτέμβριο 2022 έως Ιούλιο 2023 ήταν 188 mm (322 mm κατά την αντίστοιχη περσινή περίοδο). Η άνοιξη ήταν κρύα και ενίοτε με παγετό, με αρκετές βροχές μέχρι τις 2 Ιουνίου (74 mm), χωρίς καταστροφικούς Νότιους ανέμους, μόνο στις 31 Μαρτίου και 1Τ1 Απριλίου είχαμε ισχυρούς Βοριάδες. 23 Απριλίου σημειώθηκε Χαλαζόπτωση. Το καλοκαίρι ήταν τυπικό νησιωτικό, με πολύ υψηλές θερμοκρασίες, επίμονους καύσωνες τον Ιούλιο, και με αρκετή υγρασία που καθυστέρησαν πολύ την ωρίμαση. Το καλοκαίρι χαρακτηρίστηκε από δύο παρατεταμένους καύσωνες με την κορύφωσή τους να εμφανίζεται στις 15 και 23 Ιουλίου αντίστοιχα. Αυτό προκάλεσε την περαιτέρω μείωση της παραγωγής, και στο βόρειο τμήμα του νησιού. Τα παραπάνω καιρικά φαινόμενα συνετέλεσαν στη μείωση κατά 50 έως 90% της παραγωγής σταφυλιών ανάλογα την περιοχή. Ως επακόλουθο, οι τιμές των σταφυλιών αυξήθηκαν κατά περισότερο από 25% σε σχέση με το 2022.

Γενικά ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά, με όλα τα κακά που θα μπορούσαν να συμβούν στον αμπελώνα της Σαντορίνης. Ανομβρία τον χειμώνα, ισχυρός Βοριάς όταν άνοιγαν οι ταξιανθίες, χαλαζόπτωση στις 23 Απριλίου που έπληξε τη Νοποανατολική πλευρά, την περιοχή δηλαδή με τους καλλίτερους αμπελώνες του νησιού, βροχές την άνοιξη που ναι μεν βοήθησαν τα φυτά να δυναμώσουν όμως βοήθησαν και στην ανάπτυξη του περονόσπορου και καύσωνες και υγρασία παρά τα μελτέμια το καλοκαίρι. Όμως από τα οινοποιία δόθηκαν οι απαραίτητες οδηγίες φυτοπροστασίας προς τους αμπελουργούς - μέλη και έγινε αυστηρή διαλογή των λιγοστών σταφυλιών, ώστε να υπάρχει καλό αποτέλεσμα στο τέλος. 

Οινοποίηση και εκτιμήσεις

Παρ' όλα τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν, με ανακοίνωσή του το “Κτήμα Σιγάλα” υποστηρίζει πως και η φετινή χρονιά έχει προϋποθέσεις για την παραγωγή κρασιών με υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Οι φετινές «Σαντορίνες» όπως πάντα αναμένεται να είναι αρωματικά έντονες και ευχάριστες. Αυτή τη στιγμή στις δεξαμενές του κτήματος παρουσιάζονται με αρωματικό μπουκέτο από λευκά άνθη, εσπεριδοειδή όπως λεμόνι και γκρέιπφρουτ, και λευκόσαρκα φρούτα όπως πεπόνι, ροδάκινο και αχλάδι. Παράλληλα παρουσιάζονται με στόμα νευρώδες με έντονη οξύτητα σε συνδυασμό με τη χαρακτηριστική ορυκτότητα της Σαντορίνης και σώμα πλούσιο και γεμάτο με ιδιαίτερη ένταση. 

Ο αλκοολικός τίτλος που κυμαίνεται στο 13 - 14%, οι οξύτητες που ανάλογα με το βαθμό ωριμότητας κυμαίνονται από 6 έως 6,5 gr/lt (εκφρασμένη σε τρυγικό οξύ), και το ρΗ από 3,00 έως 3,20, μας χάνουν να νοιώθουμε σίγουροι ότι η εσοδεία 2023 Θα είναι αντάξια της υψηλής ποιότητας των κρασιών της Σαντορίνης με αντοχή στο χρόνο. 

Η φετινή απόδοση για το "Κτήμα Σιγάλα"

Σε έναν από τους δυσκολότερους τρύγους των τελευταίων δεκαετιών για τη Σαντορίνη, η επένδυση στην επιστημονική γνώση από το Κτήμα Σιγάλα δείχνει το βιώσιμο δρόμο. "Η αντοχή της αμπελουργικής παράδοσης στη νέα κλιματική πραγματικότητα, είναι το μεγάλο στοίχημα", σύμφωνα με τον Στράτο Ξυράφη, μέλος της ομάδας γεωπόνων του Κτήματος Σιγάλα. "Η επιστημονική γνώση μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα στην πολύτιμη αμπελοοινική κληρονομιά της Σαντορίνης συνδυάζοντας την καινοτομία με την εμπειρική σοφία των ντόπιων αμπελουργών που διασώζεται από γενιά σε γενιά. Η σύνθεση όλων αυτών με σεβασμό, ενσυναίσθηση και ρεαλισμό είναι ο δρόμος που ακολουθούν στο Κτήμα Σιγάλα".

Ο τρύγος για το "Κτήμα Σιγάλα"

Στην περιοχή της Οίας, απ’ όπου προέρχεται η κύρια ποσότητα σταφυλιών του Κτήματός Σιγάλα και φέτος η ποιότητα βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Στα πλαίσια των ακραίων κλιματολογικών συνθηκών (κυρίως του καύσωνα για την Οία) της φετινής χρονιάς, εφαρμόστηκαν φιλικές προς το περιβάλλον τεχνικές που αφορούσαν την φυτοπροστασία και τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των φυτών. Το Κτήμα Σιγάλα επέλεξε να τις εφαρμόσει ευρέως στην περιοχή  επιτυγχάνοντας να περιοριστούν έως ένα βαθμό οι επιπτώσεις των έντονων φαινομένων, διατηρώντας την ποιότητα των σταφυλιών.

Λόγω των κλιματολογικών φαινομένων, καταγράφηκε οψίμιση της ωρίμανσης των σταφυλιών, ενώ ο τρύγος ξεκίνησε σταδιακά με πρώτα τα αμπέλια στα χαμηλά υψομετρικά χωριά του νησιού. Πιο συγκεκριμένα, ο τρύγος για το Κτήμα Σιγάλα άρχισε στις 16/8 με τις ποικιλίες Αθήρι, Ασύρτικο και Μαυροτράγανο, συνεχίστηκε στις 30/8 με τη Μανδηλαριά και στις 2/9 ξεκίνησε η παραλαβή στο Αηδάνι.

Πρώτες προβλέψεις για την εσοδεία του 2023

Αυστηρή διαλογή, ρόγα-ρόγα, στο Μαυροτράγανο από την ομάδα του Κτήματος Σιγάλα. Πολύ καλή έως εξαιρετική ήταν η ποιότητα των σταφυλιών που έφτασε στο οινοποιείο (φαινολική ωρίμαση, αρώματα, τυπικά επίπεδα οξύτητας), ενώ η αυστηρή διαλογή του φρούτου παραμένει αδιαπραγμάτευτη πρακτική για το Κτήμα. Τα πρώτα δείγματα, σύμφωνα με την οινολόγο του Κτήματος, Σάρα Ιακωβίδου, “δείχνουν ποιοτικά χαρακτηριστικά που ικανοποιούν τα υψηλά standards του Κτήματος Σιγάλα, σε μια χρονιά μεγάλων προκλήσεων στο αμπέλι λόγω της κλιματικής αλλαγής".