Περιβαλλοντική εκπαίδευση σε σχολεία

Την ευκαιρία να αποκτήσουν πλούσια περιβαλλοντική γνώση κατά τη διάρκεια της τρέχουσας σχολικής περιόδου 2016 – 2017 θα έχουν τη δυνατότητα οι μαθητές των σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη Σύρο, μέσω της συμμετοχής τους στα σχετικά περιβαλλοντικά προγράμματα, τη χρηματοδότηση των οποίων εξασφάλισε ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης.

Πρόκειται για μία σημαντική δράση επί της ουσίας, που θα αναπτυχθεί σε τέσσερις ενότητες καθ΄ όλη τη διάρκεια των επόμενων μηνών με τίτλο “Μαθήματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την

δημιουργία σχολικού λαχανόκηπου, δημιουργία φυτωρίου, αειφόρος αλιευτική διαχείριση, εξοικονόμηση ενέργειας, ανακύκλωση και κομποστοποίηση”, για την οποία απορροφήθηκε ειδικό κονδύλι του ΥΠΕΚΑ (από την φορολόγηση πετρελαιοειδών). Σημειώνεται πως, η εκπαίδευση θα πραγματοποιηθεί από πτυχιούχο Περιβαλλοντολόγο, σε χώρο του Δήμου και με επισκέψεις στα σχολεία.

Ακολουθεί το πλήρες πρόγραμμα που αφορά στην περιβαλλοντική εκπαίδευση κι ευαισθητοποίηση των μαθητών.

Εισαγωγή σε βασική γνώση το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου

Ειδικότερα η Ενότητα Α΄ που θα ξεκινά τον Οκτώβριο και θα διαρκέσει έως και τον Νοέμβριο θα σχετίζεται με την ευαισθητοποίηση ως προς την δημιουργία σχολικού “λαχανόκηπου”, καθώς και με την εισαγωγή των μαθητών σε σε βασικές έννοιες που συνδέονται με την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Σχετικά με τις μεθόδους της Ενότητας Α΄ σημειώνονται τα ακόλουθα: 1.Έλεγχος προϋπάρχουσας γνώσης με καταιγισμό ιδεών γύρω από βασικούς όρους (λαχανόκηπος, βιολογικά προϊόντα, αστικό περιβάλλον, συγκαλλιέργια, οικοσύστημα, έδαφος, εδαφοβελτιωτικά, λιπάσματα) και συζήτηση. 2. Προβολή slides: Παρουσίαση και επεξήγηση των θεμελιωδών όρων (λαχανόκηπος, βιολογικά προϊόντα, αστικό περιβάλλον, οικοσύστημα, εδαφοβελτιωτικά, λιπάσματα). Παρουσίαση και επεξήγηση των πιο συχνά χρησιμοποιούμενων σημάτων που σχετίζονται με τη λίπανση του εδάφους. 3.Καταιγισμός ιδεών - ομαδοσυνεργατική μάθηση:Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 3-4 ατόμων. Αναφέρουν και καταγράφουν διάφορα είδη φυτών. Στη συνέχεια προσπαθούν να κατατάξουν ποια από αυτά είναι κατάλληλα για φύτευση σύμφωνα με το έδαφος. Κατατάσσουν τα φυτά βάσει εποχής και τύπου εδάφους. 4. Βιωματική μάθηση: Οι μαθητές καλούνται να αναφέρουν σημεία στα οποία υπάρχουν ήδη καλλιέργειες φυτών τα οποία ταυτοποιούν από την προβολή slides. 5. Βιωματική μάθηση: Δημιουργούν φυτώρια εποχιακών λαχανικών.

Σύμφωνα με όσα προστίθενται παρακάτω, με την ολοκλήρωση της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να: Αποκτήσουν στοιχειώδεις γνώσεις για τη δομή και τη διαμόρφωση ενός σχολικού κήπου. Να μπορούν να περιγράφουν τον τρόπο καλλιέργειας των φυτών του κήπου και τη φροντίδα που χρειάζονται ανάλογα με τις εποχές του έτους. Να γνωρίζουν τις βιοκαλλιέργειες και τις συγκαλλιέργιες λαχανικών και αρωματικών φυτών. Να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα της βιολογικής λίπανσης. Να φτιάξουν το δικό τους φυτώριο σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους του κήπου (όπου αυτό είναι επιτρεπτό σύμφωνα με τον προαύλιο χώρο του σχολείου). Να συζητούν και ευαισθητοποιηθούνται για το ρόλο των φυτών στις σύγχρονες διατροφικές συνήθειες καθώς και στον καλλοπισμό των πόλεων.

Αλιευτική βιολογία και διαχείριση αποθεμάτων

Στο πλαίσιο της Ενότητας Β΄ η οποία θα αναπτύσσεται το διάστημα Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου πέραν του ελέγχου της προϋπάρχουσας γνώσης, θα παραχθεί γνώση σε σχέση με την βιοποικιλότητα των θαλάσσιων οργανισμών που είναι ενδημικοί στις ελληνικές θάλασσες, τους αβιοτικούς παράγοντες που τους επηρεάζουν, την υπεραλίευση και τις συνέπειές της, την ορθή διαχείριση των αποθεμάτων, τις μεθόδους αλίευσης που είναι σύμφωνοι με τα πρότυπα αειφόρου ανάπτυξης του οικοσυστήματος και τα μεταναστευτικά είδη ψαριών αλλά και τις συνέπειες των ανθροπογενών παρεμβάσεων στο οικοσύστημα μέσω καταιγισμού ιδεών και συζήτησης ενώ παράλληλα, θα ακολουθήσουν μία σειρά ενέργειες: Προβολή slides: Επεξήγηση αλιευτικών μεθόδων και ορθή λειτουργία τους ανάλογα με την γεωμορφολογία και τη εποχή. Σχηματική αναπαράσταση των κατάλληλων μεγεθών σύλληψης. Συνέπειες υπεραλίευσης αλλά και προβολή Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών (MPAs) ως ένα μέσο για την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας. Επιπλέον, τονίζεται πως οι μαθητές θα εισαχθούν στην έννοια της αειφορικής διαχείρισης των ιχθυαποθεμάτων. Στους στόχους αυτής της ενότητας, υπογραμμίζεται πως, οι μαθητές θα πρέπει: Να αναγνωρίζουν βασικά είδη ψαριών και μαλακίων, να γνωρίζουν τα νόμιμα μεγέθη θαλασσινών αλλά και τα αειφορικά μεγέθη, να γνωρίζουν τους κινδύνους και τις επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον από τη χρήση παράνομων πρακτικών αλίευσης, να γνωρίζουν τις ορθές πρακτικές αλίευσης καθώς και να γνωρίζουν τη βιοποικιλότητα των ενδοιμικών θαλάσσιων ειδών στο οικοσύστημα του Αιγαίου.

Δημιουργία σχολικού κήπου ή φυτωρίου καλλιέργειας

Άκρως ενδιαφέρουσα θα είναι και η Ενότητα Γ΄ του περιβαλλοντικού προγράμματος που θα ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο και θα ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο με βασικό σκοπό την προσπάθεια των παιδιών να δημιουργήσουν σχολικό κήπο ή φυτώριο καλλιέργειας. Μέσω βιωματικής πρακτικής, θα προχωρήσουν στη μεταφύτευση των φυτωρίων που δημιουργήθηκαν στη πρώτη ενότητα εντός του σχολείου (όπου αυτό είναι επιτρεπτό σύμφωνα με τον προαύλιο χώρο του σχολείου) ή στη δημιουργία νέου φυτωρίου.

Οι στόχοι είναι σημαντικοί και σημειώνονται ως ακολούθως: Οι μαθητές θα πρέπει α. Να κατασκευάσουν μικρά θερμοκήπια με απλά υλικά και να φυτέψουν φυτά ή να τα λειτουργήσουν ως σπορεία, β. Να αποκτήσουν αίσθηση πλήρωσης λόγω της δημιουργίας και ανάπτυξης του κήπου-σπορίου, γ. Να είναι σε θέση να δημιουργήσουν ένα λαχανόκηπο μόνοι τους σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του εδάφους, γνωρίζοντας τα εργαλεία και την χρήση τους και δ. Να δημιουργήσουν σχολικό λαχανόκηπο.

Έμφαση στην κομποστοποίηση

Σε αρκετές υποενότητες χωρίζεται η τελευταία ενότητα του προγράμματος, η οποία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη διαδικασία και τη γνώση αναφορικά με την κομποστοποίηση (Ιανουάριος – Φεβρουάριος). Μεταξύ άλλων, τονίζεται πως στη συγκεκριμένη φάση θα υπάρξει έρευνα σχετικά με το αν υπάρχουν μαθητές που γνωρίζουν την έννοια της κομποστοποίησης και την εξοικονόμηση ενέργειας ενώ σχεδιάζεται η προβολή slides για την επεξήγηση της ανάπτυξης των φυτών και του κύκλου της ζωής με χρήση εικόνων. (Σχηματική αναπαράσταση της πορείας των χημικών λιπασμάτων μέσα από τον κύκλο του νερού και παρουσίαση των επιπτώσεων στο υδάτινο περιβάλλον και στο περιβάλλον και τους οργανισμούς γενικότερα & σχηματική αναπαράσταση της διαδικασίας της κομποστοποίησης και του ρόλου των αποικοδομητών στη διαδικασία). Επιπρόσθετα, θα ακολουθήσει επεξήγηση της σημασίας εξοικονόμησης ενέργειας στην καθημερινότητα και θα γίνει εισαγωγή στην έννοια των ενεργειακών κτιρίων. Πέραν αυτών, οι μαθητές καλούνται να καταγράψουν όσο το δυνατόν περισσότερα είδη οργανικών οικιακών απορριμμάτων αλλά και απορριμμάτων που προκύπτουν από αυλές. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια και την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού, συντάσσεται μια λίστα με όλα αυτά τα υλικά χωρισμένα σε τρεις κατηγορίες: “Πράσινα υλικά”, “Καφέ υλικά”, “Ακατάλληλα υλικά”. Η λίστα αυτή παραμένει σε κοινή θέα μέχρι το τέλος του σχολικού έτους, ενώ συμπληρώνεται συνεχώς με βάση τα υλικά που προσκομίζουν οι μαθητές προς κομποστοποίηση. Από τους κύριος στόχους της τελευταίας ενότητας είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τί σημαίνουν οι όροι: “κομποστοποίηση”, “κομποστοποιητής”, “κομπόστ”, “ανακύκλωση οργανικής ύλης”, “αποικοδόμηση νεκρής/οργανικής ύλης”. Τονίζεται πως, στην πρώτη υποενότητα προβλέπεται και η εισαγωγή στις βασικές έννοιες της ανακύκλωσης, ενώ ακολουθεί η αναλυτική πληροφόρηση για την κομποστοποίηση και τέλος προβλέπεται η δημιουργία σχολικού κήπου με εθελοντική συμμετοχή των μαθητών.

Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, η εκπαίδευση υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει 4 - 5 μήνες με 20-24 ώρες/εβδομάδα. Οι τάξεις της πρωτοβάθμιας θα πραγματοποιήσουν 4 μαθήματα ένα για κάθε θεματική ενότητα (Α,Β,Γ,Δ) που αναφέρεται παραπάνω και οι τάξεις της δευτεροβάθμιας θα πραγματοποιήσουν 2 δίωρα επιμορφωτικά σεμινάρια εκ των οποίων το δεύτερο θα είναι προαιρετικό λόγω του αυξημένου φόρτου των σχολείων.