Η Γκουέρνικα διαφορετικά

Τις μορφές  του αντιπολεμικού έργου του Πάμπλο Πικάσο «Γκουέρνικα» ανασυνέθεσαν ζωντανά οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου Σερίφου, στο πλαίσιο του μαθήματος των Εικαστικών.

Χρησιμοποιώντας χαρτόκουτα, κιμωλίες και κάρβουνα και εμπνεόμενοι από το πνεύμα του θεάτρου μαριονέτας και σκιών, τα παιδιά υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Εικαστικών, Ολυμπιάδας Κελαϊδή αναπαράστησαν τα διαχρονικά μηνύματα της απανθρωπιάς, της βιαιότητας και της απόγνωσης του πολέμου.

Παρά τις περιορισμένες υλικοτεχνικές δυνατότητες του σχολείου, η ομάδα της Γ’ Γυμνασίου ασχολήθηκε βιωματικά με το καλλιτεχνικό ρεύμα του κυβισμού, το οποίο αναπτύχθηκε κυρίως από το 1907 έως το 1914 χάρη στους διάσημους ζωγράφους Πάμπλο Πικάσο και Ζωρζ Μπρακ.

Οι μορφές παίρνουν «σάρκα και οστά»

Η «Γκουέρνικα» απεικονίζει την ομώνυμη κωμόπολη της βόρειας Ισπανίας, η οποία βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια ενός τρομερού εμφυλίου από χιτλερικούς αεροπόρους, λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ζωγραφικός πίνακας έχει την αφετηρία του στην παραγγελία της Ισπανικής δημοκρατικής κυβέρνησης για ένα έργο που να αντιπροσωπεύει την αγωνιζόμενη Ισπανία στη διεθνή έκθεση του Παρισιού το 1937.

Μέσα από την απεικόνιση ακρωτηριασμένων μορφών ανθρώπων και ζώων σε μαύρο, άσπρο και γκρίζο, ο Πικάσο εκφράζει καλύτερα την αγωνία και τη φρίκη των ανθρώπων μπροστά στο θάνατο.

Σε δηλώσεις της στην «Κοινή Γνώμη», η υπεύθυνη εκπαιδευτικός του Γυμνασίου Σερίφου σημειώνει ότι η προσωπική αλληγορία του Ισπανού Καλλιτέχνη διατρέχει αντίστοιχα γεγονότα της σύγχρονης πραγματικότητας με εικόνες που γεννούν τα ίδια συναισθήματα και παρόμοιους προβληματισμούς για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Εικαστική, κοινωνική και φιλοσοφική προσέγγιση

«Το μάθημα των Εικαστικών σου προσφέρει τη δυνατότητα να περάσεις γνώσεις στα παιδιά με βιωματικό τρόπο», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Κελαϊδή, εξηγώντας ότι η ανασύνθεση της Γκουέρνικα αποτελεί δουλειά δύο ολόκληρων μηνών. «Εστιάζοντας στο έργο του Πικάσο, συσχετίσαμε την πόλη της Γκουέρνικα με την κατάσταση στο Χαλέπι, όπου επικρατεί η ίδια φρίκη του πολέμου με θύματα γυναίκες και παιδιά», προσθέτει.

Όπως τονίζει, πέρα από την κατασκευή των φιγούρων που συμβολίζουν τον φασισμό, τον πόλεμο, το σκοτάδι και τον θάνατο, η τάξη ανέλυσε και κατανόησε το ρεύμα του κυβισμού και τους λόγους για τους οποίους οι εκπρόσωποί του αποσυνέθεταν και ανασυνέθεταν τη φόρμα.

Βιωματικές δράσεις

«Στην αρχή τα παιδιά δεν ήταν τα ίδια πεπεισμένα, δεν γνώριζαν τι έχω στο μυαλό μου, ούτε κι εγώ ήμουν ξεκάθαρη. Αλλά στην πράξη, πηγαίνεις συνειρμικά από το ένα στο άλλο και έτσι κτίζεται το μάθημα μαζί με τα παιδιά», σημειώνει, εξηγώντας ότι ανάλογη μέθοδος ακολουθήθηκε και στις βιωματικές δράσεις που πραγματοποιήθηκαν το προηγούμενο σχολικό έτος στο Γυμνάσιο με τίτλο «Τα συναισθήματα ζωγραφίζουν τη ζωή μας».

Μέσα από εργαστηριακή εικαστική δραστηριότητα οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου προσέγγισαν τον κόσμο των συναισθημάτων τους, ερεύνησαν κριτικά και αναγνώρισαν σε μεγάλα έργα τέχνης τα ποικίλα συναισθήματα που ζωντανεύουν μέσα από τις συνθέσεις των μορφών τους.

Χαρακτηριστικά εξερεύνησαν το κίνημα του εξπρεσιονισμού και συγκεκριμένα δημιούργησαν ομαδική σύνθεση εμπνευσμένη από το έργο του Βέλγου εξπρεσιονιστή ζωγράφου, Τζέϊμς Ένσορ με θέμα «Πρόσωπα και προσωπεία». Επενέβησαν και έντυσαν με συγκεκριμένα συναισθήματα κεφαλές κυκλαδικών ειδωλίων. Δραματοποίησαν γνωστούς πίνακες μεγάλων ζωγράφων όπως το «Μάθημα ανατομίας» του Ρέμπραντ, « Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» και τη «Τζιοκόντα» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Επιπλέον, πραγματοποίησαν ομαδική ζωγραφική αναπαραγωγή της «Κραυγή;» του Ε. Μούνχ, έργου – σταθμού στην ιστορία της μοντέρνας ζωγραφικής, που αποδίδει όλη την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου του 20ου αι. Στη συνέχεια εργάστηκαν με μακιγιάζ προσώπου, φωτογραφήθηκαν τα πορτρέτα τους και μπήκαν με ειδική επεξεργασία στη θέση του προσώπου της κραυγής. Συμπληρώνοντας τις βιωματικές δράσεις πάνω στα συναισθήματα, τα παιδιά ολοκλήρωσαν προσωπικές ζωγραφικές συνθέσεις οι οποίες και συμπεριελήφθησαν στο τελικό βίντεο της τάξης με όλες τις υπόλοιπες εργασίες στο μάθημα των εικαστικών.

Ενεργοποίηση επινόησης και φαντασίας

Σημειώνεται πως οι βιωματικές αυτές δράσεις έχουν σήμερα αντικατασταθεί από άλλα μαθήματα. Όπως εξηγεί η κ. Κελαϊδή «ούτε τότε υπήρχε κάποιος μπούσουλας». Καθιστά δε γνωστό πως όλοι οι εκπαιδευτικοί βάζουν το μυαλό και τη φαντασία τους και δημιουργούν. «Μακάρι να ήταν έτσι και τα περισσότερα μαθήματα, ωστόσο αυτό το πλαίσιο προϋποθέτει ένα σχολείο πλήρες από υλικοτεχνικής απόψεως» υπογραμμίζει, υποστηρίζοντας πως για να φτάσει ένα παιδί στη γνώση και τη δημιουργία απαιτούνται πηγές και ένα άριστο σύστημα ίντερνετ, βιβλιοθηκών, εργαστηρίων. «Εμείς δουλεύουμε όπως μπορούμε, κάτι που για τα παιδιά είναι καλό, καθώς μαθαίνουν να ενεργοποιούν τη δύναμη, την επινόηση και τη φαντασία τους και να φτιάχνουν από το τίποτα, κάτι».

Κατά τη διάρκεια των Εικαστικών, διδάσκεται μεταξύ άλλων και η ιστορία της τέχνης με βιντεοπροβολές μέσα από τις οποίες φωτίζονται διάφορα καλλιτεχνικά ρεύματα. «Η τέχνη που έχει παραγκωνιστεί στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο προσφέρει σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, το βιωματικό δρόμο-μονοπάτι και συνδυάζεται αρμονικά και με άλλα διδακτικά αντικείμενα», καταλήγει η κ. Κελαϊδή.