Ακαδημαϊκή ελευθερία και ειρήνη στα Πανεπιστήμια

Στάλθηκε εχθές το πόρισμα της Επιτροπής για την μελέτη ζητημάτων της ακαδημαϊκής ελευθερίας και ειρήνης στα Πανεπιστήμια, στις διοικήσεις των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, στις νεολαίες των κομμάτων και στις φοιτητικές παρατάξεις, προκειμένου να διατυπώσουν μέχρι τις 30 Οκτωβρίου στην Επιτροπή τις παρατηρήσεις τους ή και νέες προτάσεις επί του πορίσματος.

Το πόρισμα παραδόθηκε στον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστα Γαβρόγλου από τον Πρόεδρο της Επιτροπής, καθηγητή και πρώην Υπουργό, Νίκο Παρασκευόπουλο και εκπροσώπους της Επιτροπής.

Τονίζοντας το έργο της Επιτροπής

Με την παράδοση του πορίσματος ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου δήλωσε: «Μας παραδόθηκε ένα εξαιρετικό πόρισμα αναλύοντας τη συνθετότητα όλων των προβλημάτων που, κάτω από μια ομπρέλα, τα λέμε προβλήματα παραβατικότητας στα Πανεπιστήμια. Γνωρίζετε ότι είμαστε οι πρώτοι που επισήμως αναγνώρισαν το πρόβλημα, αναγνώρισαν τη συνθετότητα του προβλήματος και είπαμε να το μελετήσει μία ομάδα εργασίας με επικεφαλής τον Ομότιμο καθηγητή Νομικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης, τον κύριο Παρασκευόπουλο. Είναι μία Επιτροπή στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από Εισαγγελίες, εκπρόσωποι της Αστυνομίας και ειδικοί επί αυτών των ζητημάτων και τους οποίους ευχαριστώ πάρα πολύ για την εξαιρετική, πραγματικά, δουλειά που έκαναν. Ολοκληρώθηκε λοιπόν το πόρισμα αλλά δεν ολοκληρώθηκε η δουλειά της Επιτροπής. Το πόρισμα σήμερα θα σταλεί στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και θα ζητήσουμε  από τις Συγκλήτους του κάθε Ιδρύματος να μας πουν τα συγκεκριμένα σχόλιά τους στις συγκεκριμένες προτάσεις που γίνονται, όχι ξανά καταγραφή, μιας που είχαν τη δυνατότητα οι Πρυτάνεις να συνεδριάσουν και να συμμετέχουν σε ορισμένες Συνεδριάσεις της Επιτροπής. Θα το στείλουμε επίσης στις φοιτητικές παρατάξεις όπως και στις πολιτικές νεολαίες και αφού πάρουμε τα σχόλια όλων αυτών, η Επιτροπή θα συνεχίσει το έργο της προσπαθώντας να ενσωματώσει όλα αυτά τα σχόλια, ώστε να ολοκληρώσουμε αυτή τη διαδικασία με τις αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις, τις εγκυκλίους ή ό,τι άλλο χρειαστεί».

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής ομ. Καθηγητής και πρώην Υπουργός Νίκος Παρασκευόπουλος δήλωσε:

«Η σύνθεση της Επιτροπής αντιμετώπιζε αυτή τη συνθετότητα του προβλήματος γιατί είχαμε μέλη που προέρχονται από όλες αυτές τις κατηγορίες που με γνώσεις, μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση των θεμάτων, είχαμε και ειδικούς για το θέμα των ναρκωτικών, κοινωνιολόγους, εκπροσώπους της Αστυνομίας, της Εισαγγελίας κι έτσι μπορούσαμε πραγματικά να κάνουμε μία συζήτηση η οποία εμφάνιζε συνολικά την εικόνα του προβλήματος. Εκτός από τα μέλη της Επιτροπής, για το πόρισμα αυτό, εργάσθηκαν και όλα τα Πανεπιστήμια. Διότι απευθυνθήκαμε σε όλα τα Πανεπιστήμια για να μας εκθέσουν απόψεις, ιδιομορφίες των δικών τους χώρων και ευρήματα ή και εμπειρίες τις οποίες έχουνε στο δικό τους χώρο και τα περισσότερα Πανεπιστήμια το έκαναν με προθυμία και μας απάντησαν. Πολλές φορές από τις απαντήσεις αυτές, παίρναμε στοιχεία σαν να διαβάζουμε μία έρευνα πραγματική, και ωφεληθήκαμε πάρα πολύ. Θα έλεγα ότι στο σύνολό της η πανεπιστημιακή κοινότητα στήριξε το έργο της Επιτροπής αυτής και γι’ αυτό το έργο της αφιερώνεται σε αυτούς».

Αναφορές του πορίσματος

Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο πόρισμα, κατά την πρώτη συνεδρίαση της  Επιτροπής, αποφασίστηκε να ζητηθεί από τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας, να αποστείλουν ενημερωτικά σημειώματα στα οποία να γίνεται μνεία των ιδιομορφιών και γενικά των προβλημάτων, τα οποία διαταράσσουν την ακαδημαϊκή ειρήνη. Τα ενημερωτικά σημειώματα περιείχαν συνοπτική καταγραφή – αποτύπωση της σημερινής κατάστασης και της έκτασης των σχετικών φαινομένων στους χώρους των αντίστοιχων ιδρυμάτων καθώς και καταγραφή ιδιαίτερων μέτρων τα οποία ενδεχομένως ήδη έχουν ληφθεί προς αντιμετώπιση της κατάστασης.

Συμπερασματικά, βάσει των εισηγήσεων, διαπιστώνεται ότι η κατάσταση είναι πιο δύσκολη στα μεγάλα Πανεπιστήμια, οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις δεν επηρεάζουν την έκταση της παραβατικότητας, ενώ η προκαλούμενη κάποτε από μέρος του τύπου εντύπωση ότι τα πανεπιστήμια είναι νησίδες ή άντρα εγκλήματος, δεν ευσταθεί.

Η εποπτεία των στοιχείων εξαρχής ανέδειξε τη δυνατότητα διάκρισης τριών μεγάλων κατηγοριών προβλημάτων: Το ένα είναι οι παραβατικές συμπεριφορές, το δεύτερο, η διακίνηση ναρκωτικών και το τρίτο οι καταλήψεις εκείνες που προκαλούν σοβαρά λειτουργικά προβλήματα στις ακαδημαϊκές λειτουργίες.

Οι προτάσεις

Ο Προέδρος της Επιτροπής κ. Ν. Παρασκευόπουλου, συνθέτει τις προτάσεις των εισηγητών.

Α) Όποτε η ηρεμία του πανεπιστημιακού χώρου κλονίζεται, η αποκατάστασή της εξαρτάται από τη συνεργασία διαφόρων φορέων – παραγόντων (πρυτάνεων, καθηγητών, φοιτητών, Εισαγγελέα, Αστυνομίας, τοπικών αρχόντων, δημοσιογράφων κλπ). Χρήσιμο είναι ως εκ τούτου στο καθένα πανεπιστήμιο να συγκροτείται και να είναι διαθέσιμο ένα δίκτυο υπευθύνων, όπως οι παραπάνω, με απαραίτητη τη συμμετοχή και υποδεικνυόμενων από την ίδια τη φοιτητική κοινότητα, φοιτητών, οι οποίοι να επικοινωνούν προς επίλυση των θεμάτων. Το δίκτυο θα συντονίζεται από τον  Πρύτανη, ενώ η ταυτότητα των μελών του θα είναι προκαθορισμένη, είτε ατομικά είτε με βάση την τυπική προσωπική ιδιότητα. Αποστολή του θα είναι ο διάλογος και ο συντονισμός των αρμόδιων φορέων κατά τη λήψη σχετικών μέτρων. Το δίκτυο μπορεί να μην έχει πάγια λειτουργία, αλλά να είναι διαθέσιμο μέσω ηλεκτρονικής λίστας επικοινωνίας των μελών τα οποία θα είναι προκαθορισμένα.

Β) Σε περίπτωση τέλεσης σοβαρών εγκλημάτων (κακουργημάτων, εγκλημάτων κατά της ζωής) η δημόσια δύναμη επεμβαίνει αυτεπάγγελτα και ζήτημα λειτουργίας επιτροπής ασύλου δεν τίθεται. Στην περίπτωση όμως των λοιπών εγκλημάτων (πλημμελημάτων), η λειτουργία του ειδικά προβλεπόμενου οργάνου για τη χορήγηση της άδειας επέμβασης θα διευκολυνόταν αν μπορούσαν να διατυπωθούν κριτήρια για τις σχετικές αποφάσεις. Υπενθυμίζεται ότι κατά το άρθρο 18 Ποινικού Κώδικα, κακουργήματα είναι οι κάθε είδους αξιόποινες πράξεις που απειλούνται με ποινή κάθειρξης, πρόσκαιρης (άνω των πέντε , έως είκοσι έτη) ή ισόβιας, ενώ πλημμελήματα είναι οι κάθε είδους αξιόποινες πράξεις που απειλούνται με ποινή φυλάκισης – έως πέντε έτη- ή με χρηματική ποινή ή με περιορισμό σε κατάστημα κράτησης νέων.

Τα κριτήρια αυτά, εναπόκεινται  φυσικά στα αυτοδιοικούμενα ΑΕΙ και ΤΕΙ, που εφαρμόζουν τη νομοθεσία. Ωστόσο είναι χρήσιμο εδώ να υπομνηστεί μια γενική αρχή του δημοσίου δικαίου που κατοχυρώνεται στο άρθρο 25 του Συντάγματος και αφορά σταθμίσεις σε συγκεκριμένη περίπτωση, η αρχή της αναλογικότητας. Η Επιτροπή π.χ. θα πρέπει να σταθμίζει, αν το κόστος ασφάλειας που προκύπτει κάποτε εφόσον μια επιχείρηση δεν λάβει χώρα είναι αντίστοιχο ή μικρότερο της αναστάτωσης της εκπαιδευτικής λειτουργίας, που θα προκύψει - ίσως σε βάθος χρόνου – αν η επιχείρηση διεξαχθεί.

Γ) Ο έλεγχος των ανοικτών πανεπιστημιακών χώρων θα διευκολυνθεί σοβαρά, αν αυτοί οριοθετηθούν με τρόπο συμβολικά σαφή ώστε να είναι σαφές σε όλους (φοιτητές, προσωπικό, πολίτες, Αστυνομία) πότε εισέρχονται σε χώρο με ειδικές ανάγκες ελευθερίας και  με ιδιομορφίες φύλαξης. Τα ΑΕΙ μπορούν να αποφασίζουν κατά περίπτωση πρόσθετα μέτρα ελέγχου, με σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων και ιδιαίτερα των προσωπικών δεδομένων.

Δ) Σε κάθε περίπτωση η κύρια συμβολή των Πανεπιστημίων στη διασφάλιση της ελευθερίας του διαλόγου και στην αποφυγή των διαταράξεών της δεν μπορεί παρά να είναι σύμφωνη με την αποστολή τους και να παρέχεται μέσω των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων.