Το Λαζαρέττο της Σύρας

Το Λοιμοκαθαρτήριο, το ιστορικό κτίριο της πρωτεύουσας των Κυκλάδων στην περιοχή Λαζαρέττα αποτελεί το φετινό αντικείμενο έρευνας της κινηματογραφικής ομάδας του Ενιαίου Ειδικού Επαγγελματικού Γυμνασίου – Λυκείου Σύρου.

Στο πλαίσιο αυτό, τα μέλη της επισκέφτηκαν τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Σύρου – Ερμούπολης και το Ιστορικό Αρχείο Κυκλάδων, προκειμένου να συλλέξουν πληροφορίες για το μεγάλης ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας κτίσμα του νησιού, το οποίο σήμερα είναι μισογκρεμισμένο.

Στη συνέχεια, η ομάδα ταξίδεψε στην Αθήνα και πήρε συνεντεύξεις από ανθρώπους που έχουν μελετήσει το κτίριο, ο καθένας μέσα από τη δική του επιστήμη. Κοινά χαρακτηριστικά τους: η αγάπη για το «Λαζαρέττο» (Λοιμοκαθαρτήριο) της Σύρου, η αναγνώριση της μεγάλης ιστορικής του αξίας και ο προβληματισμός για τη σημερινή του κατάσταση.

Ο τρόπος λειτουργίας και προτάσεις για τη μελλοντική χρήση του κτιρίου

Αρχικά, τα μέλη συναντήθηκαν με τον κ. Δημήτρη Βαρθαλίτη, εκδότη των Συριανών Γραμμάτων και διευθυντή της ελληνο-γαλλικής σχολής Αθηνών «Άγιος Παύλος». Ο ίδιος έχει περάσει τα παιδικά του χρόνια στα Λαζαρέττα και ανάμεσα σε πλήθος σημαντικών πληροφοριών σχετικά με το κτίριο αναφέρθηκε σε δικές του αναμνήσεις από τα χρόνια εκείνα που το κτίριο λειτουργούσε σαν άσυλο φρενοβλαβών και φυλακές. Οι δυο τους ανανέωσαν το ραντεβού τους αυτή τη φορά στη Σύρο, για να περιπλανηθούν παρέα στο χώρο.

Στη συνέχεια, η ομάδα βρέθηκε με τον συγγραφέα Θωμά Δρίκο, μπροστά σε ένα άλλο μεγάλο έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Βίλχεμ φον Βάιλερ, ο οποίος σχεδίασε και κατασκεύασε το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου. Πρόκειται για το Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών που βρίσκεται στην περιοχή Μακρυγιάννη, μπροστά ακριβώς από το Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Ο κ. Δρίκος μίλησε για τον σημαντικό αυτό Βαυαρό αρχιτέκτονα και το έργο που άφησε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος πριν φύγει από τη χώρα, με κορυφαίο έργο του το Λαζαρέττο της Σύρου. Έδωσε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις μεταγενέστερες χρήσεις του και έκανε τη δική του πρόταση για μελλοντική χρήση του κτιρίου.

Την επόμενη μέρα της παραμονής τους στην Αθήνα, μαθητές και εκπαιδευτικοί συνάντησαν τον αρχιτέκτονα Μιχαήλ Προβελέγγιο, ο οποίος έχει μελετήσει το κτίριο στα πλαίσια της διδακτορικής του διατριβής. Ο κ. Προβελέγγιος έδειξε στην ομάδα κατόψεις και σχέδια του κτιρίου, καταθέτοντας σημαντικές πληροφορίες για την αρχική κατασκευή και τις μεταγενέστερες παρεμβάσεις σε αυτό.

Ο κύκλος των συνεντεύξεων συνεχίστηκε με τον ερευνητή - συγγραφέα Θράσο Καμινάκη, ο οποίος έχει μελετήσει το κτίριο ως λοιμοκαθαρτήριο στα πλαίσια της διδακτορικής του διατριβής. Ο ίδιος έδωσε πλήθος πληροφοριών για τα λοιμοκαθαρτήρια της εποχής και τον τρόπο λειτουργίας τους. Επιπρόσθετα, μιλήσαν για τη λειτουργία του Λαζαρέττου της Σύρου, τη στάση της συριανής κοινωνίας απέναντι σε αυτό και την αποτελεσματικότητά του. Ο κ. Καμινάκης έδωσε τη δική του οπτική απέναντι στην πρακτική εγκλεισμού ατόμων (των πιθανά αρρώστων) ως ένα διοικητικού μέτρου προστασίας της κοινωνίας από μολυσματικές ασθένειες.

Προσωρινή «στέγη» για πρόσφυγες ομογενείς από τη Ρουμανία

Τέλος, η ομάδα, επιθυμώντας να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με μια από τις τελευταίες χρήσεις του κτιρίου ως Κέντρου Φιλοξενίας προσφύγων από τη Ρουμανία, ενός στοιχείου που δεν αναφέρεται σε κάποιο βιβλίο ή μελέτη, συνάντησε τη μορφωτική ακόλουθο της Πρεσβείας της Ρουμανίας στην Ελλάδα, κ. Anca Chisalita, η οποία την παρέπεμψε στην πρόεδρο του συλλόγου Ελλήνων ομογενών από τη Ρουμανία κ. Μαριάννα Βαλλιανάτου. Η κ. Βαλλιανάτου μίλησε για το υψηλό βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων εμπόρων της Ρουμανίας και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν όταν αναγκάστηκαν να έρθουν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες στα χρόνια 1948-1955. Μάλιστα, επιβεβαίωσε τα μέλη ότι σημαντικός αριθμός προσφύγων ομογενών από τη Ρουμανία φιλοξενήθηκε για ένα διάστημα στη Σύρο, προτού οι άνθρωποι αυτοί μετακινηθούν σε άλλα μέρη.