Έκθεση αξιολόγησης για την οικονομική προσαρμογή

Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)

Την Παρασκευή 17 Μαΐου, δημοσιεύτηκε στις Βρυξέλλες η τελευταία Έκθεση Αξιολόγησης του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής της Ελλάδας. Στην έκθεση παρουσιάζεται η πρόοδος που έχει επιδείξει η Ελλάδα στον τομέα των διαρθρωτικών και δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων, πρόοδος που είναι αποτέλεσμα των αξιοσημείωτων προσπαθειών που κατέβαλε ο ελληνικός λαός, όπως επεσήμανε το Eurogroup, την περασμένη Δευτέρα. Η πρόοδος αντικατοπτρίζει την ισχυρή δέσμευση των ελληνικών αρχών να συνεχίσουν τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις και την υλοποίηση του προγράμματος προσαρμογής ώστε να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ανάκτηση της εμπιστοσύνης και επάνοδο των επενδύσεων, της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την έκθεση αξιολόγησης, η Ελλάδα συνεχίζει να σημειώνει πρόοδο στο οικονομικό ρυθμιστικό πρόγραμμα, οι Δημόσιοι οι πόροι χρηματοδότησης βελτιώνονται σταθερά, ο τραπεζικός τομέας και η επανακεφαλαίωση έχουν φθάσει σε ένα προχωρημένο στάδιο και οι σημαντικές δομικές μεταρρυθμίσεις εφαρμόζονται, αν και όπως διαπιστώνεται, απαιτούνται σε κάθε περίπτωση περισσότερες προσπάθειες για την αποτελεσματική πάλη ενάντια στη φοροδιαφυγή. Επισημάνεται ότι οι μεταρρυθμίσεις αγορών υπηρεσιών είναι απαραίτητες για να επιταχυνθεί η εξοικονόμηση κόστους στις τιμές, ενώ η οικονομική προοπτική είναι κατά ένα μεγάλο μέρος αμετάβλητη με τις προοπτικές για μια βαθμιαία καλυτέρευση μέχρι το 2014. Ενώ η Ελλάδα επανακτά γρήγορα το κόστος ανταγωνιστικότητας και η ισορροπία είναι σαφώς βελτιωμένη, η ρύθμιση τιμών, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, είναι ακόμα ανεπαρκής. Ο στόχος της μείωσης των οικονομικά ονομαστικών δαπανών εργασίας κατά 15% στην περίοδο 2012-2014 θα επιτευχθεί πιθανώς, φθάνοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα δαπανών εργασίας στα επίπεδα του 1995. Στην έκθεση αξιολόγησης αναφέρεται επίσης και η φορολογική σταθεροποίηση, που υποστηρίχθηκε και από τις βελτιώσεις στις δημοσιονομικές διαδικασίες ελέγχου. Τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί, σημειώνεται, στοχεύουν στην αποφυγή ενός φορολογικού χάσματος για το 2013 και το 2014 και για να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος για το αρχικό έλλειμμα και στα δύο έτη. Η δέσμη των φορολογικών μέτρων σταθεροποίησης για το 2013 και 2014 εφαρμόστηκε πάντως, σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση ως επί το πλείστον. Αναφέρεται μάλιστα ότι για να αντιμετωπίσουν κατά ένα μεγάλο μέρος το έλλειμμα εισοδήματος, οι αρχές διεύρυναν τη φορολογική βάση, προκειμένου να αντισταθμίσουν την μείωση του ποσοστού φόρου περιουσίας (επιβολή της ΔΕΗ) κατά 15% το 2013. Η φορολογική προοπτική, πάντως, σύμφωνα με την έκθεση αξιολόγησης, εξαρτάται σε έναν μεγάλο από τον βαθμό προόδου στην ενίσχυση των υπηρεσιών εσόδων φόρων και κοινωνικής ασφάλισης. Μέσα στο τρέχον μακροοικονομικό πλαίσιο, τα χάσματα υπολογίζονται αυτήν την περίοδο σε περίπου 1.7% του ΑΕΠ το 2015 και 2.1% του ΑΕΠ το 2016. Την ίδια στιγμή, ενώ σημειώθηκε πρόοδος στην οργάνωση, απομένει ακόμη σημαντική δουλειά για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της διοίκησης εισοδήματος. Η ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης είναι όπως υπογραμμίζεται, ο βασικός στυλοβάτης της φορολογικής στρατηγικής σταθεροποίησης. Εις ότι αφορά τώρα τις ιδιωτικοποιήσεις, η γενική ταχύτητα δεν είναι η αναμενόμενη και ενώ η πλειοψηφία των δημοσίων επιχειρήσεων που προορίζονται για ιδιωτικοποίηση έχει μεταφερθεί τώρα στο κεφάλαιο ιδιωτικοποίησης, εντούτοις απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες. Πρόσθετα μέτρα απαιτούνται επίσης για την βελτιωμένη διακυβέρνηση και τη διαφάνεια. Στην έκθεση επισημαίνεται επίσης τι πρέπει να γίνει για να αυξηθεί η απασχόληση, τι απαιτείται σε ότι αφορά τις απολύσεις στο Δημόσιο, τις μεταρρυθμίσεις στην λιανική αγορά αλλά και την παροχή διευκολύνσεων για την έναρξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τέλος, γίνεται σαφές ότι ενδεχόμενη αποτυχία στο να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις εγκαίρως, θα ενίσχυε τον κοινωνικό κίνδυνο που προέρχεται από πολύ τη υψηλή ανεργία και από την πίεση που ασκείται στον πληθυσμό από την παρατεταμένη λιτότητα. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξει η επανεκκίνηση σημαντικών προγραμμάτων όπως οι αυτοκινητόδρομοι και η ισχυρή απορρόφηση των κεφαλαίων της ΕΕ, από την στιγμή μάλιστα που και ο τραπεζικός τομέας θα είναι σε θέση να τα υποστηρίξει οικονομικά μετά και από την επανακεφαλαίωση. Υπογραμμίζεται πάντως σε κάθε περίπτωση, πως εάν οι μεταρρυθμίσεις προϊόντων και αγοράς υπηρεσιών δεν επιταχυνθούν, όπως προβλέπεται στο πλαίσιο του προγράμματος, η θετική οικονομική ανάπτυξη θα μπορούσε να μην έρθει το 2014, όπως προβλέπεται.