Περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που επιφέρουν οι Βιολογικοί Καθαρισμοί Κιμώλου και Νάουσας Πάρου, αποτέλεσαν το κύριο αντικείμενο των επαφών και συζητήσεων εκπροσώπων του Συνηγόρου του Πολίτη, με εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στη Σύρο.

Στην Σύρο βρέθηκε κλιμάκιο της Ανεξάρτητης Αρχής του Συνηγόρου του πολίτη, με επικεφαλής τον βοηθό Συνήγορο του Κύκλου Ποιότητας Ζωής, Ιωάννη Σαγιά, προκειμένου να συμμετάσχουν σε σύσκεψη με τους αρμόδιους φορείς της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της Περιφέρειας και του Δήμου.

Κυρίαρχο θέμα, όπως αναφέρει και η Ανεξάρτητη Αρχή «η διερεύνηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων που σχετίζονται με την λειτουργία των Βιολογικών Καθαρισμών (ΒΙΟΚΑ) Κιμώλου και Νάουσας Πάρου», για τις οποίες σημειώνει ότι «πρόκειται για μονάδες που τυχόν αστοχίες στη λειτουργία τους και στα έργα που τις συνοδεύουν για την τροφοδοσία ή τη διάθεση των λυμάτων, επιφέρουν άμεσα αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον» Θέμα ιδιαίτερης βαρύτητας καθώς οι μονάδες αυτές είναι εγκατεστημένες μέσα σε προστατευόμενες περιοχές».

Να υπενθυμιστεί πως η Ελλάδα κατόπιν ενσωμάτωσης στο εθνικό της δίκαιο της Κοινοτικής Οδηγίας (91/271/ΕΟΚ) «για την επεξεργασία και διάθεση αστικών λυμάτων», υποβάλλει ανά διετία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή όλες τις σχετικές πληροφορίες σχετικά με την συλλογή, επεξεργασία και διάθεση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων, με ανάλογη δημοσίευση, ανά διετία, της κατάσταση της διάθεσης των αστικών λυμάτων με σκοπό την ευρύτερη ενημέρωση των πολιτών για θέματα περιβάλλοντος.

Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι πως στην Εθνική Βάση Δεδομένων, που λειτουργεί στο διαδίκτυο, ενώ παραπέμπει για πληροφορίες σχετικά με όλες τις μονάδες βιολογικών καθαρισμών της χώρας, οι δύο προαναφερθείσες μονάδες δεν περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων της χώρας.

Έργα με παρελθόν

Επί σειρά ετών απασχολεί η νομιμότητα του έργου του ΒΙΟΚΑ της Κιμώλου και ιδιαίτερα του αγωγού διάθεσης των λυμάτων, με σωρεία καταγγελιών θιγόμενου επιχειρηματία της περιοχής και εκκρεμότητες σχετικά με τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου.

Αντίστοιχα θέμα νομιμότητας ως προς τη λειτουργία του τίθεται και για τον ΒΙΟΚΑ της Νάουσας Πάρου, ο οποίος επηρεάζει άμεσα και τον προστατευόμενο υγροβιότοπο της περιοχής, ενώ επανειλημμένως έχει κατατεθεί η πρόταση για συνοδά έργα που θα αφορούν στη χρήση του παραγόμενου νερού για άρδευση, σημαντικός στοιχείο περιβαλλοντικής προστασίας.

Και τα δύο θέματα τέθηκαν εκ μέρους του εκπροσώπου της Ανεξάρτητης Αρχής, η οποία χαρακτηρίζει και τις δύο αυτές περιπτώσεις ως «κρίσιμα ζητήματα», τα οποία συζητήθηκαν με τους αρμόδιους παράγοντες και για τα οποια αναφέρει συγκεκριμένα «Για τον ΒΙΟΚΑ Κιμώλου, που λειτουργεί δίχως περιβαλλοντικούς όρους, συζητήθηκαν η πρόοδος της διαδικασίας αδειοδότησης, τα προβλήματα λειτουργίας του και ιδιαίτερα ο τρόπος διάθεσης λυμάτων και ιλύος αλλά και η δυνατότητα υλοποίησης βελτιωτικών έργων. Για την περίπτωση της Νάουσας Πάρου, συζητήθηκαν εκτός από τη νομιμότητα λειτουργίας του ΒΙΟΚΑ και τα αίτια υποβάθμισης του προστατευόμενου υγρότοπου, ο οποίος εκτείνεται κατά μήκος των αντλιοστασίων και των αγωγών μεταφοράς λυμάτων».

Από την πλευρά του Συνηγόρου του Πολίτη, πριν προκληθεί η σύσκεψη των φορέων στη Σύρο, υπήρξαν, με τη συμμετοχή των αρμοδίων υπηρεσιών, επιτόπιοι έλεγχοι στους χώρους των εγκαταστάσεων των ΒΙΟΚΑ και στην ευρύτερη περιοχή.

Η αυτοψία πραγματοποιήθηκε στην Κίμωλο στις 2 Σεπτεμβρίου και στη Νάουσα της Πάρου στις 10 Σεπτεμβρίου, όπου ειδικά εκεί ελέγχθηκε η κατάσταση και το μέγεθος του επηρεασμού του υγροτόπου της περιοχής «καθώς και των δραστηριοτήτων που είναι εγκατεστημένες εντός των ορίων και της λεκάνης απορροής του».

Επισημάνσεις

Καθώς ο Συνήγορος του Πολίτη γίνεται αποδέκτης αναφορών σχετικά με τη νομιμότητα λειτουργίας των ΒΙΟΚΑ σε ολόκληρη τη χώρα, προχωρά σε ανάλογες δράσεις που αποτελούν μέρος των παρεμβάσεων του.

Συνοπτικά παρουσιάζοντας τις αιτίες των δημιουργούμενων προβλημάτων, η Ανεξάρτητη Αρχή αμφισβητεί τις διαδικασίες χωροθέτησης ανάλογων έργων, επισημαίνοντας τον κίνδυνο μη χρηματοδότησης τους καθώς δεν συνυπολογίζονται οι περιβαλλοντικές επιβρύνσεις που αυτά μπροουν να επιφέρουν σε προστατευόμενες περιοχές.

Συγκεκριμένα αναφέρεται στη «μη τήρηση της ορθής διαδικασίας χωροθέτησης τέτοιων εγκαταστάσεων, ιδιαίτερα μάλιστα κοντά ή μέσα σε προστατευόμενες περιοχές και η έλλειψη αξιολόγησης των εν δυνάμει επιπτώσεών τους, ενέχει τον κίνδυνο ακύρωσης της χρηματοδότησης και υλοποίησής τους».

Πέραν αυτού, θέτει το θέμα των αδειοδοτήσεων, καθώς υπάρχει νομοθετική μεταβολή, που οφείλεται να ακολουθείται όσον αφορά στους περιβαλλοντικούς όρους.

Για το θέμα αναφέρεται πως «Σε ΒΙΟΚΑ που λειτουργούν δίχως περιβαλλοντικούς όρους σε ισχύ, ή κατά παράβασή τους, απαιτείται η εναρμόνιση με τη νέα πλέον νομοθεσία, η οποία έχει επιφέρει σημαντικές τροποποιήσεις στην αδειοδοτική διαδικασία».

Άλλωστε οι προστατευόμενες περιοχές, στις οποίες δημιουργούνται τόσο οι μονάδες όσο και τα συνοδά έργα, οφείλεται να διασφαλιστούν και από την σωστή λειτουργία των μονάδων, θέμα για το οποίο εφίσταται η προσοχή, καθώς σημειώνεται ότι «Ιδιαίτερη προσοχή συνιστάται στη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας τόσο των μονάδων επεξεργασίας όσο και των συνοδών τους έργων που βρίσκονται κοντά σε περιοχές υπό καθεστώς ειδικής προστασίας».

Τέλος στηλιτεύει τις μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων, γεγονός που αιτιολογεί την προχειρότητα που παρατηρείται στην λειτουργία τους, με τις επιβαρύνσεις που επιφέρει στο περιβάλλον, γεννώντας παράλληλα αμφιβολίες νομιμότητας τους.

«Η μακροχρόνια καθυστέρηση στην υλοποίηση των απαιτούμενων έργων επεξεργασίας που οδηγεί σε «προσωρινές» λύσεις διάθεσης λυμάτων και ιλύος των ΒΙΟΚΑ, αποτελεί ανορθόδοξο τρόπο λειτουργίας, που γεννά ζητήματα νομιμότητας και σωρευτικά προκαλεί δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις».