Παράνομες οι εκμεταλλεύσεις των παραλιών

Οι απευθείας και μαζικές παραχωρήσεις αιγιαλού και παραλίας που διαχειρίζονται οι ΟΤΑ, κρίθηκαν παράνομες από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ανατρέποντας τα δεδομένα όσον αφορά στην οικονομική τους εκμετάλλευση, με πλήθος επιχειρήσεων προς τις οποίες διατίθενται.

Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ με την απόφαση του (αρ.646/2015) αλλάζει τα δεδομένα σχετικά με τον προγραμματισμό εμπορικής διαχείρισης των παραλιών από τους Δήμους, καθώς άρει αυτή τους την αρμοδιότητα, μεταβάλλοντας άρδην τα ισχύοντα για την χρήση και την αξιοποίηση του αιγιαλού.

Πρόκειται ουσιαστικά για την από το 2009 προσφυγή του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, με την οποία αιτούνταν την ακύρωση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης για τις απευθείας παραχωρήσεις του αιγιαλού έναντι ανταλλάγματος.

Η εν λόγω απόφαση δεν είναι οριστική καθώς η τελική της εκδίκαση, λόγω της σπουδαιότητας του θέματος, παραπέμπεται στην 7μελή σύνθεση του Συμβουλίου, με οριζόμενη ημερομηνία δικασίμου την 3η Ιουνίου 2015.

Το ιστορικό

Το 2009, από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, υπό τον τότε πρόεδρο του Δημήτρη Παξινό, είχε κατατεθεί αίτηση ακύρωσης κατά της ΚΥΑ (αριθ. 1038460/2439/Β0010/15.4.2009), που συνυπέγραφαν οι υφυπουργοί Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών «περί απευθείας παραχώρησης έναντι ανταλλάγματος του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών στους ΟΤΑ Α΄ βαθμού».

Η αντικατάσταση της εν λόγω απόφασης του 2009 από υπουργικές αποφάσεις το 2013 και το 2014, οδήγησε το δικαστήριο να αποφανθεί για την συνέχιση εκδίκασης της προσφυγής.

Στην αιτιολόγηση του σκεπτικού του δικαστηρίου αναφέρεται πως αιγιαλός, παραλία, όχθες και παρόχθιες ζώνες λιμνών και πλεύσιμων ποταμών ανήκουν στη δημόσια κτήση και προορίζονται για την άμεση εξυπηρέτηση δημόσιου σκοπού, ο οποίος συνίσταται στην κοινοχρησία τους.

Λαμβάνονται δε υπόψη και οι διατάξεις του Ν. 2971/2001, βάσει των οποίων απαιτείται για την προστασία του οικοσυστήματος των παράκτιων ζωνών, θα επιτρέπεται η παραχώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης στους ΟΤΑ μόνο για ήπιες δραστηριότητες και συμβατές με τον προορισμό τους ως κοινόχρηστων και κατόπιν ελέγχου της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά.

Το δικαστήριο κρίνει ως παράνομη την ΚΥΑ σχετικά με «τη συλλήβδην παραχώρηση με την προσβαλλόμενη ΚΥΑ του συνόλου των αιγιαλών της χώρας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ που βρίσκεται εκτός των ορίων της εξουσιοδοτήσεως της παρ. 5 του άρθρου 13 του Ν. 2971/2001».

Το σκεπτικό της δικαστικής απόφασης αιτιολογεί και την κρίση περί παράνομης παραχώρησης και σε σχέση με την μεταβίβαση της χρήσης από τους ΟΤΑ σε τρίτους. Συγκεκριμένα αναφέρεται πως «η έγκριση των υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών για την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των ΟΤΑ ως παραχωρησιούχων χορηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νομοθέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους, δεδομένου άλλωστε πως δεν νοείται συλλήβδην εκ των προτέρων έγκριση εκ μέρους των αρμοδίων υπουργών μεταβιβάσεων που θα χωρίσουν μελλοντικά. Τούτο διότι αφενός έτσι απεμπολούν την αρμοδιότητα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των ΟΤΑ, ενώ ταυτόχρονα θέτουν σε διακινδύνευση τα παράκτια οικοσυστήματα. Συνεπώς, η διάταξη του άρθρου 8 της προσβαλλόμενης ΚΥΑ, με την οποία εγκρίνεται η περαιτέρω μεταβίβαση του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας από τους ΟΤΑ α" βαθμού προς τρίτους, είναι εκτός των ορίων της εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 15 παρ. 3 του Ν. 2971/2001».

Σε αναμονή οι Δήμοι

Σε εκκρεμότητα οδηγεί η συγκεκριμένη απόφαση, τις δημοτικές διαδικασίες σχετικά με τις εκμισθώσεις των παραλιών, ειδικά λίγο πριν την έναρξη της θερινής περιόδου, κατά την οποία προωθείται η τουριστική τους εκμετάλλευση.

Η ρευστότητα της κατάστασης που επικρατεί την παρούσα χρονική στιγμή και προέκυψε εξαιτίας της δικαστικής απόφασης, προκαλεί ανησυχία στους Δήμους, καθώς οι απαιτούμενες διαδικασίες για την παραχώρηση των παραλιών προς επαγγελματική εκμετάλλευση, είναι ιδιαιτέρως χρονοβόρες.

Η ΚΥΑ, που εκδίδεται κάθε χρόνο, των υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών, αφορά στην παραχώρηση των παραλιών προς τους ΟΤΑ ώστε και εκείνοι εν συνεχεία προβαίνουν στην πλειοδοτική διαδικασία με τους ιδιώτες επιχειρηματίες που θα μετάσχουν στους σχετικού διαγωνισμούς, προκειμένου να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά, έναντι μισθώματος, στις ακτές.

Εν αναμονή τελούν οι Δήμοι στην παρούσα φάση, προκειμένου να αποσαφηνιστεί από πλευράς των συναρμόδιων υπουργείων, εάν θα προχωρήσουν στην έκδοση της ετήσιας απόφασης τους ή θα περιμένουν την τελική δικαστική απόφαση, μετά την εκδίκαση της υπόθεσης στις 3 Ιουνίου.

Στην περίπτωση που υπάρξει οριστικοποίηση αυτής της πρώτης απόφασης του ΣτΕ, μπορεί αφ’ ενός να προστατεύονται οι παραλίες από την υπερεκμετάλλευση των Δήμων, που αδιακρίτως αδειοδοτούν προς αύξηση των εσόδων τους, όμως από την άλλη επιφορτίζεται το αρμόδιο υπουργείο περιβάλλοντος με την αρμοδιότητα όχι μόνο των αδειοδοτήσεων αλλά και των ελέγχων των αιτούντων αδειοδότησης, πράξεις που δεν μπορούν να εφαρμοστούν με οριζόντιες αποφάσεις.