Αφαλατώσεις στα μικρά νησιά

Δύο διεθνείς διαγωνισμοί για μονάδες αφαλάτωσης σε νησιά του Αιγαίου ανοίγουν το πιλοτικό πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, προκειμένου να επιτευχθεί περιορισμός των κρατικών δαπανών για μεταφορά νερού στα άνυδρα νησιά του Νοτίου Αιγαίου.

Μία κίνηση που προσβλέπει στον περιορισμό κατά 80% των κρατικών δαπανών για την μεταφορά πόσιμου ύδατος στα νησιά, καθώς από τα έξοδα υδροδότησης με υδροφόρες ετησίως υπερβαίνουν τα 5,5 εκ. ευρώ.

Υψηλό το κόστος υδρομεταφοράς

Με νωπές ακόμα τις μνήμες από την αγωνία των μικρών νησιών που απειλήθηκαν με λειψυδρία εν μέσω θέρους, αλλά και την κοστοβόρα μεταφορά πόσιμου νερού που επί χρόνια επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι τα αδιαμφισβήτητα στοιχεία της αδιέξοδης κατάστασης όσον αφορά στην υδροδότηση των μικρών νησιών.

Επί σαράντα χρόνια το έργο υδροδότησης των μικρών άνυδρων νησιών έχει αναλάβει μονοπωλιακά ιδιώτης επιχειρηματίας, τα υδροφόρα πλοία του οποίου καλύπτουν τις ανάγκες σε νερό των νησιών αυτών.

Παρά του ότι πολλάκις έχει καταδειχθεί ως η πλέον συμφέρουσα λύση η εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης, λόγω των συνεχών αποσπασματικών κινήσεων και των αργών ρυθμών με τους οποίους κινούνται οι κρατικοί μηχανισμοί αλλά και οι νησιωτικοί δήμοι, αποδείχθηκε πως η εγκατάσταση, η λειτουργία και η συντήρηση των μονάδων αυτών λίγο απασχόλησαν την ελληνική πολιτεία.

Ενώ υπήρξε προμήθεια μονάδων αφαλάτωσης σε πολλά μικρά νησιά, είτε δεν προχώρησε η εγκατάσταση τους, είτε έπαψε η συντήρηση τους, είτε δεν διατέθηκε η απαιτούμενη τεχνολογική υποστήριξη για την λειτουργία τους.

Αποτέλεσμα ήταν η διαιώνιση μίας ιδιαιτέρως επιβαρυντικής για την δημόσια οικονομία επιλογής, της μεταφοράς πόσιμου ύδατος στα άνυδρα νησιά με υδροφόρα πλοία ή ακόμα και σε ειδικές περιπτώσεις με πλοία του πολεμικού ναυτικού.

Ιδιαίτερα επιβαρυμένη η τιμή του νερού μεταφοράς, με το κυβικό να ορίζεται μεταξύ 12 με 15 ευρώ το κυβικό, που βάσει των συγκεντρωτικών στοιχείων για το 2014 το συνολικό κόστος ανήλθε επιβάρυνε τα κρατικά ταμεία με 5,5 εκ. ευρώ.

Τα ποσά αυτά φαντάζουν υπερβολικά εάν συγκριθούν με το κόστος των απαιτούμενων έργων υποδομής, το κόστος των οποίων εκτιμάται στα 3,1 εκ. ευρώ, ενώ το κόστος παραγωγής πόσιμου νερού από μία μονάδα αφαλάτωσης υπολογίζεται στο 1,5 ευρώ το κυβικό, με επιβάρυνση 0,40 ευρώ το κυβικό για την ηλεκτροδότηση.

Χαρακτηριστικά του υψηλού κόστους είναι τα ποσά που αναφέρονται στην τελευταία προκήρυξη δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, για την ανάδειξη αναδόχου για την μεταφορά και παράδοση πόσιμου νερού σε δεξαμενές των Ο.Τ.Α άνυδρων νησιών των Νομών Δωδεκανήσου και Κυκλάδων για 8 μήνες (ενδεικτικά από 1.3.2016 έως και 31.10.2016), με δυνατότητα δίμηνης παράτασης, συνολικού προϋπολογισμού 2.513.200 ευρώ.

Πιλοτικά οι πρώτες αφαλατώσεις

Με στόχευση στον τερματισμό της υπάρχουσας δαπανηρής πρακτικής μεταφοράς πόσιμου νερού στα νησιά, η Γενικής Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής θέτει σε εφαρμογή ένα πιλοτικό πρόγραμμα προμήθειας, εγκατάστασης και λειτουργίας μονάδων αφαλάτωσης στα νησιά Πάτμο, Αρκιοί και Μεγίστη, με προοπτική επέκτασης και σε άλλα άνυδρα νησιά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Ήδη προκηρύχθηκαν οι δύο πρώτοι διαγωνισμοί προκειμένου να αναλάβει ανάδοχος την επεξεργασία θαλασσινού νερού από μονάδες αφαλάτωσης ή την προμήθεια πόσιμου νερού με οποιοδήποτε τρόπο για τις ανάγκες του Δήμου Μεγίστης και την λειτουργία-συντήρηση του ταχυδιυλιστηρίου της Πάτμου για την παραγωγή πόσιμου νερού.

Η σύμβαση προβλέπεται για 5 χρόνια, έως το 20121) με δυνατότητα παράτασης το πολύ για 5 επιπλέον χρόνια, με κριτήριο κατακύρωσης τη χαμηλότερη τιμή, συνολικού προϋπολογισμού για την Πάτμο τις 900.000 ευρώ και 768.750 ευρώ για την Μεγίστη.

Σημειώνεται δε πως η δαπάνη κατανάλωσης ρεύματος που απαιτείται για την λειτουργία των μονάδων θα βαρύνει τους Δήμους, όπως και η δαπάνη προμήθειας του πόσιμου νερού κατά τον χρόνο παράτασης της σύμβασης, μετά την πρώτη πενταετία.

Η προκήρυξη των διαγωνισμών αυτών ακολούθησαν τις προγραμματικές συμβάσεις με τους συγκεκριμένους δήμους, κατόπιν ομόφωνης υπερψήφισης.

Βάσει των όσων προβλέπονται στον διαγωνισμό, ειδικά για την Μεγίστη, υπολογίζεται σε 0,90 ευρώ το κυβικό μέγιστη τιμή της παραγωγής της παλαιάς μονάδας αφαλάτωσης και 1,90 ευρώ το κυβικό της νέας μονάδας.

Επισημαίνεται δε πως η υψηλότερη τιμή της νέας μονάδας οφείλεται στο ότι θα καταβάλλεται από τον ανάδοχο και η αξία της νέας μονάδας αφαλάτωσης για παραγωγή 200 κυβικών ημερησίως, πέραν της δαπάνης των συνοδών έργων που απαιτούνται.

Οι προβλεπόμενες τιμές για την Πάτμο και τους Αρκιούς είναι στα 0,75 ευρώ μέγιστη τιμή ανά κυβικό, γεγονός που σημαίνει περιορισμό της δαπάνης κατά 75 – 80%, όταν για το 2013 καταβλήθηκε 1.199.200 ευρώ και για το 2014 το ποσό των 1.003.933 ευρώ για υδροδότηση, σε αντίθεση με την πρόβλεψη του διαγωνισμού για μέγιστο κόστος τις 221.400 ευρώ.

Η αποτελεσματικότητα της κίνησης αυτής δρομολογεί τον σχεδιασμό ανάλογων προγραμματικών συμβάσεων με τα νησιά τα οποία τροφοδοτούνται με υδροφόρα πλοία, όπως οι Λειψοί και η Ιερά Μονή Πανορμίτη Σύμης από τα Δωδεκάνησα και η Κίμωλος, η Αμοργός και η Ηρακλειά από τις Κυκλάδες.