Προετοιμάζοντας την αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση

Την αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση προετοιμάζει το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, με τον υπουργό, Παναγιώτη Κουρουμπλή, να επιζητά τον διάλογο και τη συνεργασία των συλλογικών φορέων της αυτοδιοίκησης και των κομμάτων.

Βασικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της αυτοδιοίκησης, αλλά και στις σχέσεις της με το κεντρικό κράτος, προκειμένου να επιλυθούν καίρια προβλήματα της, ετοιμάζει το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, όπως έκανε γνωστό ο υπουργός Παναγιώτης Κουρουμπλής στο 1ο Φόρουμ Αυτοδιοίκησης και Επιχειρηματικότητας, το οποίο διοργάνωσε η Πανελλήνια Ένωση Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης».

Παρευρισκόμενοι στο φόρουμ, οι οποίοι τοποθετήθηκαν σχετικά, εκτός από τον υπουργό ΕΣΔΑ, ήταν και η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Ανδρονίκη Θεοτοκάτου, οι πρώην υπουργοί Εσωτερικών, προερχόμενοι από το ΠΣΟΚ και τη Ν.Δ., Γιάννης Ραγκούσης και Γιάννης Μιχελάκης, ο πρόεδρος της ΕΝ.ΠΕ, Κώστας Αγοραστός και ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γιώργος Πατούλης.

Τα 8 μεταρρυθμιστικά στοιχεία

Ο κυβερνητικός σχεδιασμός, τριετούς προοπτικής, επικεντρώνει σε 8 βασικά στοιχεία επί των οποίων θα βασιστεί η αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση.

1.Ευέλικτη και πολυεπίπεδη διακυβέρνηση με σαφείς όρους που θα προσδιορίζουν τις αρμοδιότητες προκειμένου να αποφευχθούν συγχύσεις και αλληλοεπικαλύψεις με στόχο την πραγματική απελευθέρωση δυνάμεων αποκέντρωσης.

2. Διατομεακός-Διϋπουργικός συντονισμός. Συμμετοχή αναπτυξιακών υπουργείων στο σχεδιασμό αποκέντρωσης, κάτι που μέχρι σήμερα δεν γινόταν.

3. Σταδιακή αποκατάσταση των ΚΑΠ (Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι), με κύριο σκοπό την ουσιαστική συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη μέσω της διαχείρισης κονδυλίων από αυτήν.

4. Ισόρροπη ανάπτυξη σε όλη την Επικράτεια. “Σήμερα, π.χ., υπάρχουν 80 Δήμοι που είναι ζήτημα αν διαθέτουν 5 στελέχη στο δυναμικό τους. Πρόκειται για τους λεγόμενους αδύναμους Δήμους με τεράστια ελλείμματα σε προσωπικό και δομές. Κάτι, που μόνο την ισότητα και την ισοπολιτεία δεν προάγει. Είναι ανάγκη να τους δώσουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουν κι αυτοί κοινωνικές δομές και να ενθαρρύνουμε τους δήμους που ήδη διαθέτουν, να τις αναβαθμίσουν και να τις επεκτείνουν. Κινούμαστε, ήδη, προς την κατεύθυνση να δώσουμε σε όλους την δυνατότητα πρόσβασης στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα και σε αυτά των δημοσίων επενδύσεων”, τόνισε.

5. Αρτιότερη οργάνωση των δήμων και ενθάρρυνσή τους να ιεραρχήσουν οι ίδιοι τις προτεραιότητές τους, να εκπονήσουν ή να βελτιώσουν τον σχεδιασμό τους ώστε να πετύχουν την καλύτερη δυνατή λειτουργία τους.

6. Επιμόρφωση του πολιτικού και διοικητικού προσωπικού.

7. Κρατικός και εσωτερικός έλεγχος ώστε να προαχθεί η αίσθηση του καθήκοντος της λογοδοσίας και κατ’ επέκταση του κοινωνικού ελέγχου που θα δίνει τη δυνατότητα πιο αμεσοδημοκρατικής λειτουργίας και δυνατότητας συμμετοχής του πολίτη στα κοινά.

8. Κωδικοποίηση της νομοθεσίας.

Αυτοδιοικητική κριτική

Για συνεισφορά της στην εθνική προσπάθεια για μία αποτελεσματική συνεργασία κυβέρνησης και αυτοδιοίκησης, κάνει λόγο η ΚΕΔΕ, με τον πρόεδρο της να σημειώνει την αποτυχία των μεταρρυθμίσεων «Καποδίστρια» και «Καλλικράτη», που ενίσχυσαν την εξάρτηση των αυτοδιοικητικών δομών από την κεντρική εξουσία.

Όπως ανέφερε, κατά την τοποθέτηση του στο κεντρικό συνέδριο «Δήμοι και Επιχειρηματικότητα», ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γ. Πατούλης, «Σε αυτές τις κρίσιμες περιστάσεις η εθνική συνεννόηση και συνεργασία είναι προϋπόθεση για να διαχειρισθούμε με εθνικά επωφελή τρόπο τις δύσκολες καταστάσεις που έρχονται. Η αναδιοργάνωση του κράτους και η εξεύρεση ενός αποτελεσματικού μοντέλου συνεργασίας μεταξύ των Δήμων και της κεντρικής κυβέρνησης, με στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών των τοπικών μας κοινωνιών, είναι ζήτημα εθνικής σημασίας. Η ΚΕΔΕ και η Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού είναι έτοιμη να συνεισφέρει με όλες τις δυνάμεις της σε αυτή τη νέα εθνική προσπάθεια».

Με επικριτικό ύφος αναφέρθηκε στην αποτυχία των μεταρρυθμίσεων και τις σχέσεις εξάρτησης που επί σειρά ετών έχουν δημιουργηθεί, λέγοντας συγκεκριμένα πως «από τη μεταπολίτευση ως σήμερα, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, η κεντρική κυβέρνηση ποτέ δεν είδε με καλό την αυτοδιοίκηση, ποτέ δεν προώθησε ουσιαστικές πολιτικές, που θα διασφαλίσουν τη θεσμική, οικονομική και λειτουργική ανεξαρτησία του θεσμού, ενώ κάθε αλλαγή και μεταρρύθμιση στο χώρο της Αυτοδιοίκησης προωθείτο χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικός διάλογος με τους αιρετούς του θεσμού.

Ακόμη και οι κατ’ επίφαση μεταρρυθμίσεις, όπως ο Καποδίστριας και ο Καλλικράτης, ουσιαστικά ως στόχο είχαν την αναπαραγωγή σχέσεων εξάρτησης και πατρωνίας, τη μεταβίβαση όλο και περισσοτέρων αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων στους Δήμους με διαρκώς λιγότερα χρήματα και λιγότερο προσωπικό».

Ειδική αναφορά έγινε και στην παραχώρηση μέσω ΣΔΙΤ, βασικών λειτουργιών της αυτοδιοίκησης, όπως και στην εφαρμογή πολιτικών άμεσης και έμμεσης ιδιωτικοποίησης κρίσιμων κοινωνικών και αναπτυξιακών τομέων όπως τα απορρίμματα, η ενέργεια, οι κοινωνικές υπηρεσίες κ.λπ., ενώ στα χαμένα «κέρδη» της αυτοδιοίκησης εστίασε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ και όχι στην τραγική σημασία αυτής καθ’ αυτής της πράξης της εκποίησης της δημόσιας περιουσίας και εμπορευματοποίησης του δημόσιου χώρου, χωρίς όπως σημείωσε, να συμμετέχει στο εγχείρημα αυτό η Αυτοδιοίκηση.

Οι προτάσεις της ΚΕΔΕ

Στο πλαίσιο των προτάσεων από πλευράς ΚΕΔΕ περιλαμβάνονται και οι τρεις βασικοί άξονες παρέμβασης στο μίγμα οικονομικής στρατηγικής των ΟΤΑ, (εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης, εξορθολογισμός των δαπανών και οικονομική αυτοτέλεια – δημοσιονομική αποκέντρωση), ενώ παράλληλα κρίνεται αναγκαία η μετεξέλιξη του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, σε Δημοτική Τράπεζα.

Ειδική αναφορά έκανε στην δημοσιονομική αποκέντρωση που πρέπει να υπάρξει, με βασικές αρχές τη μεταφορά φορολογικών πόρων από το κεντρικό κράτος στους Δήμους, κι όχι νέες επιβαρύνσεις στους πολίτες και τις επιχειρήσεις και τη δημιουργία ενός ισχυρού αναδιανεμητικού μηχανισμού, που θα λαμβάνει υπόψη την ελληνική ιδιαιτερότητα που θέλει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, να διαμένει σε περιορισμένο αριθμό Δήμων, γεγονός που καθιστά αδύνατη τη χρηματοδότηση της λειτουργίας των μικρότερων σε πληθυσμιακό μέγεθος Δήμων χωρίς την ύπαρξη αυτού του αναδιανεμητικού μηχανισμού.

Τα μέτρα που προτείνονται για τη δημοσιονομική αποκέντρωση και που πρέπει κατά την συνταγματική αναθεώρηση να ενταχθούν ως φορολογικό έσοδο, είναι:

-Η μεταφορά του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας στους δήμους.

-Η στήριξη των τοπικών πολεοδομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και τουριστικών υποδομών.

-Η δημιουργία μηχανισμού ελέγχου και είσπραξης των ιδίων εσόδων των δήμων, ώστε μακροπρόθεσμα να απεμπλακεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση από τη ΔΕΗ.

-Η μεταφορά του συνόλου ή του μεγαλύτερου μέρους των πόρων που εισέρχονται σε διάφορα ταμεία που έχουν δημιουργηθεί, όπως π.χ. το Πράσινο Ταμείο.

Επίσης, έγινε ειδική αναφορά στην ενεργό συμμετοχή των Δήμων στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020 και τη δημιουργία ενός Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος, τον σχεδιασμό και τη διαχείριση του οποίου θα έχουν οι Δήμοι και θα χρηματοδοτηθεί από τη νέα γενιά των παρακρατηθέντων, από την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Οι βασικές του δε προτεραιότητες θα είναι:

α) η υποστήριξη των μικρών ορεινών και νησιώτικων δήμων που κινδυνεύουν να αποκλειστούν από το ΕΣΠΑ,

β) η χρηματοδότηση δράσεων που δεν είναι επιλέξιμες στο ΕΣΠΑ, όπως ο συντηρήσεις και οι επισκευές των υποδομών,

γ) η ανανέωση του μηχανολογικού εξοπλισμού των δήμων,

δ) η τόνωση της τοπικής απασχόλησης μέσω προγραμμάτων αυτεπιστασίας, τηρώντας πάντα τους κανόνες διαφάνειας και αντικειμενικότητας.

Τέλος, όσον αφορά στην αλλαγή της οργάνωσης του κράτους και των θεσμών, τονίστηκε η αναγκαιότητα διεύρυνσης της αποκέντρωσης σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας στους πολίτες, με τρόπο ώστε να καταστεί ο κάθε Δήμος φορέας ενός νέου τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού και αναπτυξιακού προγραμματισμού, προκειμένου να προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και φορέας παροχής υπηρεσιών στους πολίτες, με έμφαση στις κοινωνικές υπηρεσίες, με στόχο τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.