Σκληρές αλλά ουσιώδεις επισημάνσεις

Η αμφισβήτηση του σχεδίου συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας, για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, από τη Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες, ενισχύθηκε από σημαντικού έργου και δυναμικής ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.

Με καίριες επισημάνσεις περί της ανικανότητας της Ευρώπης να διαχειριστεί αποτελεσματικά την προσφυγική κρίση και με σκιαγράφηση των πολιτικών σκοπιμοτήτων πίσω από τη συμφωνία με την Τουρκία, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις χρησιμοποιώντας σκληρούς χαρακτηρισμούς, διατυπώνουν απερίφραστα την ανάγκη διασφάλισης της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων.

Η Διεθνής Αμνηστία

Χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας ως θανάσιμο χτύπημα στο δικαίωμα στο άσυλο, η Διεθνής Αμνηστίας σχολιάζει πως η επίμονη ενασχόληση με την επιστροφή ανθρώπων στην Τουρκία αντί για τις -άνευ όρων- προσπάθειες για την μετεγκατάσταση και την παροχή άλλων ασφαλών και νόμιμων διόδων προς την Ευρώπη, φανερώνει μια ανησυχητικά κοντόφθαλμη και απάνθρωπη στάση στην αντιμετώπιση της κρίσης.

Η πρόταση ότι για κάθε Σύριο πρόσφυγα που θα επιστρέφεται στην Τουρκία από την Ελλάδα, ένας άλλος Σύριος θα εγκαθίσταται στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σοβαρά ηθικά και νομικά ελλείμματα.

Εν προκειμένω, προκαλεί ανησυχία πως το εν λόγω σχέδιο συνδέει και εξαρτά κάθε προσφερόμενη θέση μετεγκατάστασης για έναν Σύριο πρόσφυγα στην ΕΕ, με κάποιον άλλον Σύριο πρόσφυγα που θα θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο για να διασχίσει τη θανάσιμη θαλάσσια διαδρομή προς την Ελλάδα.

«Οι ηγέτες της ΕΕ και της Τουρκίας βυθίστηκαν σήμερα σε ένα νέο, επί της ουσίας χαμηλό επίπεδο, παζαρεύοντας τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια μερικών από τους πιο ευάλωτους ανθρώπους στον κόσμο. Η ιδέα ενός παζαριού προσφύγων για πρόσφυγες δεν είναι μόνο επικίνδυνα απάνθρωπη, αλλά εκτός των άλλων δεν προσφέρεται ως μια μακροπρόθεσμη, βιώσιμη λύση στη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική κρίση» δήλωσε η Iverna McGowan, Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Θεσμικού Γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας.

Όταν οι ηγέτες της ΕΕ ρωτήθηκαν ως προς τη νομιμότητα της πρότασής τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, εκείνοι απάντησαν ότι αυτό θα μπορούσε να ρυθμιστεί εφόσον η Τουρκία χαρακτηριστεί ως «ασφαλής χώρα».

Η Διεθνής Αμνηστία αμφισβητεί έντονα την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» γενικότερα, καθώς η εν λόγω πρακτική υπονομεύει το ατομικό δικαίωμα αίτησης ασύλου στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης και δίκαιης διαδικασίας, ενώ μπορεί να καταλήξει διαδοχικά σε απελάσεις ανθρώπων στη χώρα καταγωγής τους- γεγονός που παραβιάζει την αρχή της μη- επαναπροώθησης. Ιδιαιτέρως δε στην περίπτωση της Τουρκίας, η ανησυχία είναι ακόμη μεγαλύτερη δεδομένης της παρούσας κατάστασης και μεταχείρισης των μεταναστών και των προσφύγων.

«Η Τουρκία έχει επιστρέψει εξαναγκαστικά πρόσφυγες στη Συρία ενώ πολλοί πρόσφυγες στη χώρα ζουν υπό άθλιες συνθήκες, χωρίς επαρκή στέγαση. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά πρόσφυγες δεν έχουν πρόσβαση σε βασική εκπαίδευση. Είναι εξωπραγματικό να θεωρηθεί η Τουρκία ‘ασφαλής τρίτη χώρα’ στην οποία η ΕΕ θα μπορεί άνετα να μεταθέσει τις υποχρεώσεις της», πρόσθεσε η Iverna McGowan.

Παρότι υπήρξε αναφορά σχετικά με τη μη επιστροφή στην Τουρκία για μη Σύριους/ες που βρίσκονται σε ανάγκη διεθνούς προστασίας, ωστόσο δεν έχει γίνει σαφής ο τρόπος κατά τον οποίο θα διασφαλίζονται εξατομικευμένα τα δικαιώματά τους σε ένα ευρύ πλαίσιο μαζικών επιστροφών. Η πραγματικότητα είναι πως δεν προέρχονται όλοι οι αιτούντες-άσυλο από τη Συρία και πως η Τουρκία δεν διαθέτει ένα ολοκληρωμένο λειτουργικό σύστημα ασύλου.

Η εν λόγω πρόταση μετατρέπει σε παρωδία την υποχρέωση της ΕΕ να παρέχει πρόσβαση σε άσυλο στα σύνορά της. Κάθε σύστημα επιστροφής, που δεν θα είναι βασισμένο στην αρχή του ατομικού δικαιώματος σε μία δίκαιη και εύρωστη διαδικασία ασύλου, είναι βαθιά προβληματικό.

«Οι Ιρακινοί και Αφγανοί υπήκοοι, μαζί με τους Σύριους, αποτελούν περίπου το 90% των αφίξεων στην Ελλάδα. Το να τους στέλνουμε πίσω στην Τουρκία ενώ γνωρίζουμε ότι το δίκαιο αίτημά τους για διεθνή προστασία δε θα εισακουστεί ποτέ, αποδεικνύει ότι οι ισχυρισμοί της ΕΕ περί σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων είναι μόνο κούφια λόγια» δήλωσε η Iverna McGowan.

Ειπώθηκε επίσης από τον Πρόεδρο Tusk ότι η δίοδος των Δυτικών Βαλκανίων θα κλείσει. Αυτό θα οδηγήσει χιλιάδες ευάλωτους ανθρώπους, εγκαταλελειμμένους στο κρύο, χωρίς σαφές σχέδιο ως προς το πώς θα καλυφθούν οι ανθρωπιστικές ανάγκες και τα δικαιώματά τους για διεθνή προστασία.

Είναι επείγον, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διεθνής κοινότητα συνολικά, να εντείνουν τη δέσμευσή τους στην επίλυση της κρίσης, τόσο σε επίπεδο ανθρωπιστικής ή και άλλου είδους οικονομικής βοήθειας όσο και μέσω της αύξησης του αριθμού των προσφύγων προς μετεγκατάσταση.

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Καμία διασφάλιση του δικαιώματος στο άσυλο, βάσει των ευρωπαϊκών αρχών, δεν περιέχει η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας, η οποία ενισχύει τις μαζικές απελάσεις, επισημαίνει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch).

Όπως αναφέρει «Απέτυχαν να πουν πώς θα αξιολογηθούν οι ατομικές ανάγκες για διεθνή προστασία κατά τη διάρκεια των ταχέων μαζικών απελάσεων, τις οποίες συμφώνησαν».

Η ελλιπής προστασία εκ μέρους της Τουρκίας προς τους πρόσφυγες, με τακτικές απωθήσεις τους πίσω στη Συρία, παρά του ότι αιτήθηκαν ασύλου, την καθιστά ως μη ασφαλή χώρα για τους πρόσφυγες, σημειώνει το Human Rights Watch.

Εκφράζει δε φόβους πως ένα από τα μέγιστα θέματα που πρέπει να διευθετήσει η Ε.Ε., όπως επισημαίνει, αφορά στην επιδείνωση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα

Με ζητούμενο εκ μέρους της Ευρώπης την παροχή προστασίας και ασφάλειας στους πρόσφυγες, με ταυτόχρονη προώθηση ανθρωπιστικής βοήθειας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εγκαλούν την Ένωση για έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα και κυνική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Σχολιάζοντας η Οργάνωση το σχέδιο συμφωνίας της Συνόδου Κορυφής επισημαίνει την έλλειψη προστασίας του δικαιώματος των προσφύγων στο αίτημα προστασίας, καθώς η όλη διαδικασία τους στερεί την όποια ανθρώπινη αντιμετώπιση.

Συγκεκριμένα επ’ αυτού αναφέρει πως «Για κάθε πρόσφυγα που θα ρισκάρει τη ζωή του στη θάλασσα και θα σταλεί πίσω στην Τουρκία με συνοπτικές διαδικασίες, ένας άλλος μπορεί να έχει την ευκαιρία να φτάσει στην Ευρώπη από την Τουρκία μέσω ενός προτεινόμενου προγράμματος επανεγκατάστασης. Αυτός ο ακατέργαστος υπολογισμός υποβιβάζει τους ανθρώπους σε απλούς αριθμούς, αφαιρώντας τους την ανθρώπινη μεταχείριση και απορρίπτοντας το δικαίωμά τους να ζητήσουν προστασία».

Κάνοντας πιο συγκεκριμένη την αναφορά τους στο πρόβλημα, που προκύπτει εκ των «μη ρεαλιστικών και απάνθρωπων υπολογισμών για τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων», φαίνεται χαρακτηριστικά στην Ειδομένη, λέγοντας ότι «βλέπουμε στην Ειδομένη, όπου οι ομάδες μας αντικαθιστούν τις ευρωπαϊκές ευθύνες για σχεδόν ένα χρόνο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί αλλά γυναίκες, παιδιά, οικογένειες και το 88% από αυτούς φεύγουν από χώρες προσφύγων. Θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ανθρωπιά και με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς τους».