Μείωση φορολογικών εσόδων από τα νησιά

Σε αύξηση της φοροδιαφυγής οδήγησε η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά, με αποδεδειγμένη πλέον την υστέρηση εσόδων, παρά τις συνεχείς επισημάνσεις του συνόλου των φορέων που συνηγορούσαν υπέρ της αναποτελεσματικότητας του μέτρου.

Η αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος των νησιών δεν επέφερε την προσδοκώμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού παρουσιάζουν υστέρηση, αυξάνοντας παράλληλα τα ποσοστά φοροδιαφυγής στα νησιά, στα οποία από τον Οκτώβριο του 2015 εφαρμόστηκε η αύξηση του ΦΠΑ.

Τα πλέον τουριστικά νησιά, που δέχθηκαν πρώτα την αύξηση του ΦΠΑ, παρουσίασαν μεγάλη μείωση των φορολογικών εσόδων, με την φοροδιαφυγή να εμφανίζει αύξηση στις συγκεκριμένες περιοχές.

Η υστέρηση των εσόδων άγγιξε μεγάλα ποσοστά, απομακρύνοντας κατά πολύ τα έσοδα από τον στόχο που είχε τεθεί, ενώ ο τουρισμός παρά του ότι αποτελεί κινητήρια δύναμη όχι μόνο των τοπικών νησιωτικών οικονομιών αλλά και της εθνικής οικονομίας, δεν στάθηκε ικανός να τονώσει τα κρατικά ταμεία.

Από τα πρώτα δείγματα, βάσει των στοιχείων εκτέλεσης του προϋπολογισμού, τα γενικά έσοδα φαίνεται να υπολείπονται έναντι των στόχων, επιβεβαιώνοντας τις ενστάσεις που είχαν διατυπωθεί ότι η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στις νησιωτικές περιοχές θα επιφέρει τα αντίθετα από το επιθυμητό αποτελέσματα.

Όπως είχε επισημανθεί και από το Επιμελητήριο Κυκλάδων σχετικά με το θέμα, «στην περίπτωση της Ελλάδας, μολονότι κατά το έτος 2015, εκτός της κατάργησης των μειωμένων συντελεστών σε έξι νησιά από την 1η Οκτωβρίου, σειρά προϊόντων και υπηρεσιών υπήχθησαν στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ του 23 % αντί του μειωμένου συντελεστή του 13 %, τα έσοδα από ΦΠΑ αυξήθηκαν μόλις κατά 0,09%, ή διαφορετικά, κατά 12 εκατ. ευρώ, όταν το σύνολο των εσόδων του ΦΠΑ ανέρχεται στο ποσό των 13,6 δισ. ευρώ».

Παρά τη δεδομένη και αυταπόδεικτη μείωση των εσόδων, που επέφερε η μεταβολή των συντελεστών φορολόγησης στα νησιά, η επιμονή των δανειστών στην επιβολή του συγκεκριμένου μέτρου ίσως να ήταν εσκεμμένη προκειμένου να υπάρξει η παρατηρούμενη απόκλιση από τους οικονομικούς στόχους ώστε να δικαιολογηθεί η περαιτέρω λήψη μέτρων και η ενεργοποίηση του «κόφτη».

Μεγάλη μείωση εσόδων από το ΦΠΑ των νησιών

Τα πρώτα νησιά στα οποία εφαρμόστηκε το μέτρο της κατάργησης του ειδικού φορολογικού καθεστώτος, τα οποία παρουσιάζουν και την μεγαλύτερη τουριστική κίνηση, έδωσαν ως πρώτο δείγμα αποτελεσματικότητας του, μειωμένα φορολογικά έσοδα.

Ενώ η υστέρηση των εσόδων για τη Μύκονο φτάνει έως το 62%, για τα υπόλοιπα νησιά το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ του 32% και του 39%, με το μικρότερο ποσοστό υστέρησης, κατά 22% να εμφανίζει η Κεφαλλονιά.

Συγκεκριμένα, τα έσοδα από το ΦΠΑ εμφανίζονται μειωμένα στο σύνολο των τουριστικών νησιών, με τη Μύκονο -62%, στο -39% είναι τα έσοδα από Πάρο, Ρόδο, Ζάκυνθο και Λευκάδα, στο -37% η Σαντορίνη, -36% η Κως, -30% η Κέρκυρα και -22% η Κεφαλλονιά.

Αυτές οι μειωμένες τιμές εσόδων προϋποθέτουν εκτεταμένη φοροδιαφυγή, αποτέλεσμα αναμενόμενο από την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ.

Η μη έκδοση αποδείξεων αποτελεί κύριο στοιχείο της εμπορικής συμπεριφοράς στις νησιωτικές περιοχές που δέχθηκαν την αλλαγή, φαινόμενο το οποίο αναμένεται να επεκταθεί και στην δεύτερη ομάδα νησιών που δέχθηκαν τις φορολογικές μεταβολές από 1η Ιουνίου και να γίνει εντονότερο κατά την περίοδο αυξημένης τουριστικής κίνησης του καλοκαιριού.

Η κατάργηση της επιβολής αυτοτελών προστίμων για μη έκδοση φορολογικών στοιχείων, έχει επιτρέψει την εκτεταμένη φοροδιαφυγή, καθώς για μη έκδοση φορολογικών στοιχείων τα επιβαλλόμενα πρόστιμα αναλογούν στο 50% του ΦΠΑ, γεγονός που καθιστά διαχειρίσιμη την κατάσταση από τους επιχειρηματίες, που προτιμούν την πληρωμή πολύ χαμηλών έως ευτελών προστίμων, παρά την έκδοση αποδείξεων.

Υστέρηση των γενικών εσόδων έναντι του στόχου

Σύμφωνα με τα στοιχεία του τακτικού προϋπολογισμού για το διάστημα τετραμήνου Ιανουαρίου – Απριλίου τα καθαρά έσοδα υπολείπονται κατά 488 εκ. ευρώ του στόχου, με αρνητικά αποτελέσματα και για τα έσοδα από το ΦΠΑ, που για την ίδια περίοδο παρουσιάζουν απόκλιση από τον στόχο κατά 127 εκ. ευρώ.

Ζητούμενο εκ μέρους της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων είναι, εντός των επόμενων μηνών, η επίτευξη των εισοδηματικών στόχων, οι οποίοι ανέρχονται σε εισπράξεις 4 δις ευρώ κάθε μήνα, προκειμένου να μην ενεργοποιηθεί η συμφωνία της κυβέρνησης με τους δανειστές για επιβολή του «κόφτη» δαπανών, που θα επιφέρει γενικευμένες περικοπές.

Το φθινόπωρο, με την κατάθεση του προϋπολογισμού για το επόμενο έτος, θα ληφθούν και οι κυβερνητικές αποφάσεις για τη λήψη προληπτικών μέτρων.

Προς αυτή την κατεύθυνση θα κινηθούν οι αποφάσεις για την χρήση πλαστικού χρήματος, καθιστώντας στις περισσότερες των περιπτώσεων υποχρεωτική την ψηφιακή συναλλαγή, καθώς με την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου που αναμένεται, θα υποχρεούνται οι επιχειρήσεις να αποδέχονται τις συναλλαγές με κάρτες, ενώ μέσω της χρήσης τους θα προκύπτει το αφορολόγητο για τους πολίτες.

Παράλληλα, κρίνεται πως στην αύξηση των εσόδων θα συνδράμει και η αποστολή των πρώτων εκκαθαριστικών σημειωμάτων της εφορίας.

Το τέλος της θερινής περιόδου, που θα καθορίσει και το τελικό ποσό των εσόδων από το τουριστικό προϊόν, με τους εκτεταμένους ελέγχους που πρόκειται να διενεργηθούν στις περιοχές υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος, θα κριθεί και η λήψη ή όχι προληπτικών μέτρων εξισορρόπησης των εσόδων.

Αύξηση των εσόδων τον Μάιο

Μεταβολή των οικονομικών στοιχείων παρατηρήθηκε τον Μάιο, κατά τον οποίο τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού παρουσίασαν αύξηση έναντι του στόχου κατά 473 εκ. ευρώ, χωρίς όμως να έχει ακόμα διευκρινιστεί η πηγή των εσόδων αυτών, εάν δηλαδή προέρχονται από τον ΦΠΑ ή από άλλες φορολογικές πηγές.

Πάντως, υπέρ της αύξησης των εσόδων του Μαΐου συντέλεσε η ανακοίνωση επιβολή νέων φόρων σε πλήθος προϊόντων, υποχρεώνοντας μεγάλη μερίδα του επιχειρηματικού κόσμου να αυξήσει τις παραγγελίες προκειμένου να επωφεληθεί των τιμών προ της φορολογικής τους επιβάρυνσης, γεγονός που αιτιολόγησε και τις αυξημένες τιμολογήσεις που οδήγησαν και στο θετικό πρόσημο των εσόδων.

Τα οικονομικά στοιχεία που δημοσιοποίησε το υπουργείο Οικονομικών για τα καθαρά φορολογικά έσοδα, βάσει των ποσών που εισπράχθηκαν από ΔΟΥ και τελωνεία, για τον μήνα Μάιο αυξήθηκαν κατά 14,51% έναντι της περυσινής αντίστοιχης περιόδου και ανήλθαν σε 3,163 δις ευρώ, ενώ υπερέβησαν του στόχου κατά 16,85%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 2,707 δις ευρώ.
Η αύξηση αυτή μετέβαλε και την γενική εικόνα των καθαρών φορολογικών εσόδων, αντισταθμίζοντας τις απώλειες του 4μήνου, τα οποία για το σύνολο του πρώτου 5μήνου του έτους ανέρχονται σε 17,19 δις ευρώ, δηλαδή παρουσιάζονται αυξημένα έναντι στόχου κατά 4,25%, δηλαδή κατά 16,489 δις ευρώ.