Ιστορικής σημασίας η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε.

Η απόφαση αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε., πέραν των αναλύσεων λαϊκισμού και εκφορά άποψης κάθε απολιτικού και ανιστόρητου χρήστη του διαδικτύου, εμπεριέχει βαθύτερη σημασία ως προς την άσκηση πολιτικών εντός της Ένωσης, αλλά και των εξελίξεων, σε επίπεδο χωρών, που δρομολογεί στους κόλπους της.

Η τεράστιας σημασίας για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, απόφαση του BREXIT, πέραν της ευρείας κατανάλωσης ανάγνωση, προς εξυπηρέτηση μικροπολιτικών εσωτερικών σκοπιμοτήτων, δείχνει το μεγαλύτερο πρόβλημα κρίσης που αφορά στην απώλεια κάθε ευρωπαϊκού ιδεώδους, που ενισχύει τις λαϊκές αντιδράσεις.

Ενώ στο εσωτερικό της Ελλάδας, διοχετεύεται και επικρατεί μία ανέξοδη διακωμώδηση καταστάσεων, παράταιρων όμως παραλληλισμών, στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών σημειώνεται μία βαθύτερη κρίση, με ρευστά τα αποτελέσματα της.

Οι πολιτικές αντιδράσεις

Μη αναμενομένη για τους ευρωπαίους ηγέτες η εξέλιξη του δημοψηφίσματος στη Βρετανία, όπως έγινε αντιληπτό από τις πρώτες δηλώσεις τους μετά την ανακοίνωση του τελικού αποτελέσματος, καθώς αλλάζει σε πολλά σημεία τις ευρωπαϊκές ισορροπίες, θέτοντας υπό ακόμα μεγαλύτερη αμφισβήτηση την μονοκρατορία της Γερμανίας στην Ένωση.

Χαρακτηριστική η στάση της Γερμανίδας καγκελαρίου Α. Μέρκελ, που απέφυγε να κάνει την οποιαδήποτε εκτίμηση για τις συνέπειες της Βρετανικής εξόδου, χαρακτηρίζοντας απλώς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως «τομή για την Ευρώπη», ενώ μία ημέρα μετά διαφοροποιήθηκε από την βιασύνη διαχωρισμού της Βρετανίας από την Ένωση, που επέδειξαν οι περισσότεροι ευρωπαίοι αξιωματούχοι, λέγοντας ότι ένα στενό χρονοδιάγραμμα δεν είναι το ζητούμενο της και πως «Η Βρετανία θα παραμείνει ένας στενός εταίρος, με τον οποίο μας συνδέουν οικονομικές σχέσεις».

Από την πλευρά της Γαλλίας, ο Φ. Ολάντ προτίμησε να συνοψίσει την δυσαρέσκεια του για το αποτέλεσμα αναφερόμενος στον μεγαλοϊδεατισμό της Ε.Ε., λέγοντας πως «Η Ευρώπη είναι μια μεγάλη ιδέα και όχι μόνο μια μεγάλη αγορά και προφανώς επειδή το έχουμε ξεχάσει, γι’ αυτό και την έχουμε χάσει αυτήν την Ευρώπη… Αυτό που διακυβεύεται είναι η εξασθένιση της Ευρώπης με κίνδυνο την παρακμή ή η επαναβεβαίωση της ύπαρξής της μέσω βαθιών αλλαγών. Θα κάνω το παν ώστε να έχουμε τη βαθιά αλλαγή και όχι την παρακμή» και προς αποφυγή της «παρακμής» που για την πολιτική του παρουσία είναι δεδομένη, αλλά και για την οικονομική συνέχεια της χώρας του, επιχειρεί να επαναβεβαιώσει τους δεσμούς του με την Γερμανία, δηλώνοντας πως «Από την ενότητά μας με τη Γερμανία εξαρτάται και η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών με κοινή δήλωση τους, που συνυπογράφουν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε και ο πρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, εμφανίζονται βαθιά ενοχλημένοι από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος όταν αναφέρουν ότι «Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση» και πιο απαιτητικοί στο να κλείσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα η έξοδος της Βρετανίας από την Ένωση, καθώς σημειώνουν πως «Αναμένουμε τώρα την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να υλοποιήσει στην πράξη, το ταχύτερο δυνατόν, αυτήν την απόφαση του βρετανικού λαού, όσο οδυνηρή και αν είναι η σχετική διαδικασία. Κάθε καθυστέρηση θα παρατείνει χωρίς λόγο την αβεβαιότητα… Είμαστε έτοιμοι να δρομολογήσουμε ταχύτατα τις διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της αποχώρησής του από την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Καμία βιασύνη δεν φαίνεται να διακατέχει τους Βρετανούς για την εξέλιξη της εξόδου τους από την Ένωση, με τον υπουργό Επιχειρήσεων της Βρετανίας Σατζίντ Τζαβίντ, να διαμηνύει πως δεν διακρίνεται η αναγκαιότητα άμεσης ενεργοποίησης του Άρθρου 50 της συνθήκης της Λισαβόνας, με το οποίο ορίζεται η διαδικασία περί εθελούσιας και μονομερούς αποχώρησης μιας χώρας από την Ε.Ε., γεγονός που προμηνύει αργοπορία στην έναρξη των διαπραγματεύσεων για τους όρους αποχώρησης, με την τελική έκβαση να ορίζεται εντός της επόμενης διετίας.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που επιχειρείται να διασφαλιστεί, μέσω τελείως διαφορετικών πολιτικών προσεγγίσεων, είναι ο περιορισμός των συνεπειών του ντόμινο που αναμένεται να προκαλέσει το Brexit, καθώς έκδηλος είναι ο φόβος υιοθέτησης ανάλογης πρακτικής και από άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε..

Επικίνδυνη ταύτιση

Κύριο στοιχείο της απόφασης υπέρ του Brexit, πρέπει να αποτελεί η παρατήρηση του εκλογικού σώματος, των ψηφοφόρων που έδωσαν θετική ψήφο, των οποίων διαφοροποιείται αισθητά το κοινωνικό, ηλικιακό και οικονομικό επίπεδο με όσους ψήφισαν αρνητικά για την έξοδο, με τις δύο πλευρές να δείχνουν ότι δεν περιορίστηκαν από τις πολιτικές τους προτιμήσεις.

Οι θετικές ψήφοι κατά κύριο λόγο προήλθαν από τις φτωχότερες και λιγότερο ευνοημένες οικονομικά τάξεις, που βίωσαν και τις μεγαλύτερες συνέπειες της οικονομικής κρίσης, όπως επίσης οι μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, που επιβαρύνθηκαν με μείωση των συνταξιοδοτικών εισοδημάτων τους, αλλά και οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών, χωρίς να μπορούν να παραβλεφθούν οι δημογραφικοί φόβοι, που καλλιεργούνται εξ αφορμής της μεταναστευτικής έξαρσης.

Οι περισσότεροι δεν αναλυτές βρίσκουν απόλυτη ταύτιση των δημογραφικών στοιχείων των εκλογέων που τοποθετήθηκαν θετικά στην έξοδο, με τους ψηφοφόρους του Ντόναλτ Τραμπ στις Η.ΠΑ., αλλά και τους υποστηρικτές των θέσεων των ακροδεξιών κομμάτων της Ευρώπης.

Η απόφαση του Βρετανικού λαού για αποχώρηση από την Ε.Ε., εκτός των άλλων, παραθέτει πολιτικές ευκολίες, για ανέξοδους λαϊκισμούς και επικίνδυνους συμψηφισμούς, εξισώνοντας τις ακροδεξιές ωφέλειες με την ενίσχυση του ευρωσκεπτικισμού.

Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης των λαών, που προ πολλού έχει απωλεσθεί, λόγω της μεγάλης απόστασης των ασκούμενων φιλελεύθερων πολιτικών από τις θεμελιώδεις διακηρύξεις της Ένωσης, οδηγώντας σε τακτικές μιας ελλειματικής δημοκρατίας στην πολιτική της έκφραση και πρακτική.

Αυτά τα στοιχεία ενίσχυσαν τις ακροδεξιές τάσεις, που με την εκφορά ενός άκρατου λαϊκισμού βρήκαν πρόσφορο έδαφος στις τάξεις των πληγέντων από την αβεβαιότητα και την οικονομική ανασφάλεια, ενώ παράλληλα τονώθηκε ο ευρωσκεπτικισμός, που εστιάζει στην οραματική απώλεια των βασικών αρχών της Ένωσης.

Ακόμα περισσότερο επιζήμια φτάνει να είναι η ταύτιση των δύο αυτών τάσεων, δεν υπάρχει καμία ιδεολογική συγγένεια μεταξύ τους, η οποία όμως τείνει να παρουσιάζεται θολή προς τους δυσαρεστημένους ευρωπαίους πολίτες, που επιχειρούν να βρουν τρόπους και διεξόδους έκφρασης στην οργή που προκαλούν οι αναξιόπιστες πλέον πολιτικές.

Όπως ανέφερε στο Γαλλικό Πρακτορείο η πολιτική επιστήμων του Ινστιτούτου Διακυβέρνησης της Βιέννης, Μελανί Σάλι, «Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην πολιτική είναι η μαύρη τρύπα στην οποία πατάνε οι λαϊκιστές για να προχωρήσουν, να εκμεταλλευτούν την οργή του κόσμου και να κτίσουν πάνω σε αυτήν, προκειμένου να διατηρήσουν ζωντανά τα δικά τους ψέματα», με την κοινωνιολόγο του Πανεπιστημίου Siegen της Γερμανίας, Τετιάνα Χάλβιν, να σημειώνει ότι «Στην καθημερινότητά μας, κανείς δεν σκέφτεται την αντι-παγκοσμιοποίηση ή το αντισυστημικό. Όλοι βλέπουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε... Κι αυτό βέβαια είναι εύφορο έδαφος για τον λαϊκισμό... Τελικώς το θέμα είναι τι νιώθουν οι άνθρωποι».