Επέτειος αποκατάστασης της Δημοκρατίας

Η μεταπολιτευτική ιστορία της Ελλάδας συμπληρώνει 42 χρόνια από τη λυτρωτική, από την επτάχρονη δικτατορία, αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, στις 24 Ιουλίου του 1974, με την έλευση του Κωνσταντίνου Καραμανλή για να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας.

Ημερομηνία ορόσημο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας η μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία, σηματοδότησε την μεταπολιτευτική περίοδο, όμως με την αξιοπιστία της κρατικής λειτουργίας να έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα.

Σήμερα, εν μέσω οικονομικής κρίσης και αριστερών αποχρώσεων διακυβέρνηση, η επέτειος συμπίπτει με την κυβερνητική πρόθεση για αναθεώρηση του Συντάγματος και της υπερψήφισης νέου εκλογικού νόμου.

Η επάνοδος Καραμανλή

Στην οριακή ημερομηνία 23 Ιουλίου 1974, ο στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, που εκτελούσε χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας, συγκαλεί σύσκεψη των πολιτικών προσωπικοτήτων της εποχής, προκειμένου να αποφασιστεί η ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από πολιτικές δυνάμεις.

Οκτώ πολιτικά πρόσωπα, μετέχουν στη συνάντηση και συναινούν στην πρόταση σχηματισμού κυβέρνησης, κατόπιν της τραγωδίας της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, που οδήγησε στην πτώση της 7χρονης στρατιωτικής χούντας των συνταγματαρχών και του αποτυχημένου αντιπραξικοπήματος Ιωαννίδη.

Στη σύσκεψη υπό τον Φ. Γκιζίκη μετείχαν ο πρόεδρος της ΕΡΕ, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο αρχηγός της «Ένωσης Κέντρου», Γεώργιος Μαύρος, ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Στέφανος Στεφανόπουλος, ο Ξενοφών Ζολώτας, ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο Πέτρος Γαρουφαλλιάς και ο Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, οι οποίοι και αποφασίζουν τον σχηματισμό κυβέρνησης από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον οποίο είχαν ανατρέψει με το πραξικόπημα τους οι συνταγματάρχες.

Στην εν λόγω σύσκεψη υπήρξε η συναίνεση όλων στην πρόταση του Ευάγγελου Αβέρωφ για επιστροφή στη χώρα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, για ανάληψη της διακυβέρνησης.

Μία ημέρα μετά, στις 24 Ιουλίου 1974, αποδεχόμενος την πρόταση που του έγινε, επιστρέφει στην Ελλάδα από το Παρίσι όπου βρισκόταν από το 1963, ο Κ. Καραμανλής, με το προσωπικό αεροσκάφος του Γάλλου προέδρου, Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν, το οποίο προσγειώνεται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 2 τα ξημερώματα.

Χαρακτηριστική είναι η φράση του Κ. Καρμανλή κατά την επιβίβαση του στο Γαλλικό αεροσκάφος απευθύνθηκε στους Γάλλους δημοσιογράφους χρησιμοποιώντας τα λόγια του Αμερικανού προέδρου Τρούμαν «Παιδιά, προσευχηθείτε για μένα».

Το συγκεντρωμένο πλήθος παραληρεί στην υποδοχή, ενώ εντός των επομένων 2 ωρών γίνεται άμεσα η ορκωμοσία του Καραμανλή από τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ.

Εντός των επόμενων δύο ημερών δημιουργήθηκε η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση, με την ορκωμοσία των πολιτικών προσώπων που ανέλαβαν υπουργικές θέσεις, προερχόμενα από την ΕΡΕ και την «Ένωση Κέντρου».

Όπως ό ίδιος είχε δηλώσει, για την ημέρα αποκατάστασης της Δημοκρατίας, στην 10η επέτειο, «Η 24η Ιουλίου 1974 είναι ημέρα ιστορική και σαν τέτοια θα πρέπει να τη γιορτάζουν όλοι οι Έλληνες. Και είναι ιστορική, γιατί την ημέραν εκείνην για να αποκατασταθεί η Δημοκρατία χρειάστηκε να αποτραπούν σοβαροί κίνδυνοι, εσωτερικοί και εξωτερικοί. Όπως γνωρίζετε, η Δικτατορία δεν ανετράπη από μια οποιαδήποτε οργανωμένη δύναμη, που θα έθετε υπό τον έλεγχό της την κατάστασιν και θα εξασφάλιζε την έννομον τάξιν. Η Τυραννία κατέρρευσε κάτω από το βάρος του εγκληματικού πραξικοπήματός της κατά του Μακαρίου. Και η κατάρρευσίς της δημιούργησε απόλυτο κενό εξουσίας».

Πολιτικά γεγονότα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν

Της επανόδου Καραμανλή στην Ελλάδα είχαν προηγηθεί καίρια πολιτικά γεγονότα που σήμαναν το τέλος της 7χρονης δικτατορίας, τα οποία είχαν ξεκινήσει να σχηματοποιούν τη μετάβαση σε μία νέα κατάσταση από την εξέργεση του Πολυτεχνείου 6 μήνες πριν.

Ήδη εντός των ενόπλων δυνάμεων είχαν ξεκινήσει οι πρώτες εκδηλώσεις προθέσεων μετάβασης σε πολιτική διακυβέρνηση, με χαρακτηριστικές τις ενέργειες του αρχηγού του Πολεμικού Ναυτικού, ναυάρχου Πέτρου Αραπάκη, ο οποίος επεδίωξε επαφές με πολιτικά πρόσωπα, εκφράζοντας την άποψη περί επιστροφής του Κ. Καραμανλή, με χαρακτηριστική την φράση του ότι «η δυναμική και σοβαρή προσωπικότητα του Καραμανλή ήταν απαραίτητη».

Η κίνηση αυτή είναι μία εκ των πολλών που είχαν πραγματοποιηθεί κατά το διάστημα που προηγήθηκε στης 24ης Ιουλίου, επιβεβαιώνοντας τα εχέγγυα που είχε λάβει ο Κ. Καρμανλής πριν την επάνοδο του.

Κορυφαία δε γεγονότα που οδήγησαν στην επίσπευση της στρατιωτικής ανατροπής αποτέλεσαν τόσο το πραξικόπημα κατά του προέδρου της Κύπρου, Μακάριου, στις 15 Ιουλίου 1974, όσο και η τουρκική εισβολή πέντε ημέρες μετά.

Η τελική απόφαση συναίνεσης του Κ. Καραμανλή στον ρόλο που κλήθηκε να αναλάβει δέκα ημέρες αργότερα, είχε ήδη διαφανεί την επομένη του Κυπριακού πραξικοπήματος, όταν ο ίδιος είχε αναφέρει πως έθετε τον εαυτό του «εις την διάθεσιν της χώρας», καθώς, τόσο σε Ελλάδα όσο και σε Κύπρο, κρινόταν επιβεβλημένη «η αποκατάστασις της δημοκρατικής ομαλότητος».

Με την ορκωμοσία της πρώτης μεταπολιτευτικής κυβέρνησης, ελήφθησαν άμεσα μέτρα υπέρ της δημοκρατικής λειτουργία του κράτους, δόθηκε αμνηστία για τα πολιτικά αδικήματα, απολύθηκαν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι και έκλεισαν όλα τα στρατόπεδα, επιτρέποντας την επιστροφή των εξόριστων, νομιμοποιήθηκε το Κομμουνιστικό κόμμα και όλα τα αριστερά κόμματα, ψηφίστηκε νέο σύνταγμα και έκλεισε ο κύκλος της βασιλείας με το δημοψήφισμα υπέρ της Προεδρευομένης Δημοκρατίας ως το πολίτευμα της χώρας.

Το πρωθυπουργικό μήνυμα

Η 42η επέτειος αποκατάστασης της Δημοκρατίας, βρίσκει την ελληνική κυβέρνηση να έχει προχωρήσει στην μεταβολή του εκλογικού νόμου, με την καθιέρωση απλού αναλογικού συστήματος και να στοχεύει στην αναθεώρηση του συντάγματος.

Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, στο επετειακό του μήνυμα αναφέρει ότι «Η 24η Ιουλίου είναι μια ημέρα ορόσημο για τη δημοκρατία», συμπληρώνοντας πως «η επέτειος της Μεταπολίτευσης, είναι πρώτα από όλα ημέρα τιμής και σεβασμού προς όλους αυτούς και αυτές που αντιστάθηκαν στην δικτατορία: στους χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους της επταετίας 1967-1974, σε όλους όσοι με οποιονδήποτε τρόπο και οποιοδήποτε μέσον υπερασπίστηκαν την δημοκρατία και την ελευθερία στην χώρα μας και, βεβαίως, πρώτα και κύρια, στους ήρωες, που έδωσαν την ζωή τους στον αγώνα για δημοκρατία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη στον τόπο μας».

Σημειώνει ότι «το ιστορικό μας χρέος απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους είναι η διαρκής διεύρυνση και εμπέδωση της δημοκρατίας στη χώρα μας» και ότι «οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι συνταγματικές ελευθερίες, είναι στοιχεία ανεκτίμητα, που οφείλουμε να τα σεβόμαστε και να τα προστατεύουμε».

Ο πρωθυπουργός αναφέρει ότι «σήμερα, 42 χρόνια από την Μεταπολίτευση του 1974, ένας ολόκληρος ιστορικός κύκλος έχει ολοκληρωθεί» και ότι «μπαίνοντας σε έναν δρόμο ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στο κατώφλι μιας καινούριας εποχής». Προσθέτει ότι «χαρακτηριστικά της εποχής αυτής πρέπει να είναι η διεύρυνση της δημοκρατίας, η ενίσχυση του λαϊκού παράγοντα στην λήψη των σημαντικών αποφάσεων, η θωράκιση της διαφάνειας και του κράτους δικαίου, η συνταγματική κατοχύρωση θεμελιωδών δικαιωμάτων, ιδιαίτερα για τους πιο αδύναμους».

Δεν παραλείπει να συνδέσει το γεγονός με την αναγκαιότητα συνταγματικής αναθεώρησης, καθώς επισημαίνει πως «η κυβέρνηση απευθύνει από σήμερα στις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις του τόπου, αλλά πρώτα από όλα στον ίδιο τον λαό μας, την πρόσκληση για έναν ευρύ, ανοιχτό και γόνιμο διάλογο, πάνω στην συνταγματική μεταρρύθμιση. Για ένα νέο Σύνταγμα που θα σηματοδοτήσει την νέα μεταπολίτευση και θα οδηγήσει σε μια νέα Ελλάδα: την Ελλάδα του 2021».