Απλούστευση και εκσυγχρονισμός

Νέα δεδομένα έρχονται στον τρόπο καταγραφής των επιβαινόντων, αλλά και του γενικότερου ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων, που εκτελούν ακόμη και εσωτερικά δρομολόγια.

Κατόπιν της πυρκαγιάς που είχε ξεσπάσει στο πλοίο Norman Atlantic το 2014, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα αρμόδια όργανά της, επιχείρησαν την επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου, που αφορά στην ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου καλύπτεται από Οδηγία του 1998, καθώς έκριναν, πως η τεχνολογική εξέλιξη, που δίνει τη δυνατότητα παροχής ευκολότερων λύσεων, αλλά και η πολυπλοκότητα, η οποία έχει προκύψει από τις μεταγενέστερες νομοθετικές πράξεις που έχουν θεσπιστεί.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της πρότασης, που κατατέθηκε από την αρμόδια Επιτροπή, προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ε.Ε. και η οποία αναμένεται να ψηφιστεί κατά την επόμενη συνεδρίαση, που είναι προγραμματισμένη για τις 27 Φεβρουαρίου, στο πλαίσιο του προγράμματος REFIT της Επιτροπής και του θεματολογίου για τη βελτίωση της νομοθεσίας και ως άμεση συνέχεια του ελέγχου καταλληλότητας της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων, η Επιτροπή παρουσιάζει μια σειρά προτάσεων, με στόχο να αξιοποιήσει τις διαπιστωθείσες δυνατότητες απλούστευσης.

Με στόχο την απλούστευση και τον εξορθολογισμό του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων, ώστε να τηρούνται οι κανόνες της ΕΕ, εφόσον είναι αναγκαίοι και αναλογικοί, να διασφαλίζεται η ορθή εφαρμογή τους και να εξαλειφθούν πιθανές αλληλεπικαλύψεις υποχρεώσεων και ανακολουθίες, μεταξύ συναφών νομοθετικών πράξεων, προτεραιότητα δίνεται στην κατάρτιση ενός σαφούς, απλού και επικαιροποιημένου νομικού πλαισίου, το οποίο θα καταστήσει ευκολότερες τις διαδικασίες εφαρμογής, παρακολούθησης και επιβολής και, ως εκ τούτου, θα αυξήσει το συνολικό επίπεδο ασφάλειας.

Καμία διάκριση μεταξύ διεθνών και εσωτερικών δρομολογίων

Η οδηγία 98/41/ΕΚ ήταν η πρώτη νομοθετική πράξη της ΕΕ που αφορά στις πληροφορίες σχετικά με τους επιβαίνοντες, ωστόσο, από το 1998, τέθηκαν σε ισχύ άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ και διεθνείς συμβάσεις που αφορούν συναφή θέματα και αναπτύχθηκαν νέα τεχνολογικά συστήματα και λύσεις, γεγονός, που οδηγεί σε ολοένα και πιο περίπλοκες και επικαλυπτόμενες νομικές διατάξεις όσον αφορά την καταμέτρηση, την καταγραφή και την υποβολή στοιχείων των επιβαινόντων.

Σύμφωνα με τις ισχύουσες απαιτήσεις, οι εν λόγω πληροφορίες πρέπει να αποθηκεύονται στο σύστημα της εταιρείας και να είναι — ανά πάσα στιγμή — διαθέσιμες προς διαβίβαση στην αρμόδια για την έρευνα και τη διάσωση αρχή. Στην απαίτηση αυτή, η οποία χρονολογείται από το 1998, δεν λαμβάνεται υπόψη η ανάπτυξη συστημάτων, όπως το SafeSeaNet και η εθνική ενιαία θυρίδα, ενώ χρειάζεται η εθνική αρμόδια αρχή να έρχεται σε επαφή με τη ναυτιλιακή εταιρεία σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον, τα καταγραφόμενα δεδομένα δεν περιλαμβάνουν πάντοτε πληροφορίες σχετικά με την ιθαγένεια (δηλαδή, πέραν του ονοματεπώνυμου, της ηλικίας και του φύλου), καθιστώντας τη βοήθεια που παρέχεται στα θύματα και τους συγγενείς τους περισσότερο δυσχερή.

Κατά συνέπεια, οι φορείς που ήδη διαβιβάζουν τα εν λόγω δεδομένα στην εθνική ενιαία θυρίδα αναγκάζονται να αναφέρουν σε δύο συστήματα. Αυτό έχει επισημανθεί από τα κράτη μέλη που ήδη χρησιμοποιούν στην πράξη την οδηγία 2002/59/ΕΚ. Επιπλέον, βάσει της πείρας που αποκομίστηκε από την εφαρμογή, προκύπτουν ορισμένοι ασαφείς ορισμοί και ορισμένες αρκετά περίπλοκες απαιτήσεις, γεγονός που δυσχεραίνει την παρακολούθηση και την επιβολή ορισμένων διατάξεων.

Η παρούσα νομοθεσία της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων έχει διατυπωθεί και διαμορφωθεί κυρίως σύμφωνα με τις διεθνείς απαιτήσεις και λαμβάνοντας υπόψη αρκετά σοβαρά ατυχήματα. Οι απαιτήσεις όσον αφορά τις πληροφορίες για με τους επιβάτες έχουν εγκριθεί σε διεθνές επίπεδο, όχι όμως για τα επιβατηγά πλοία που εκτελούν εσωτερικά δρομολόγια. Με τη νέα πρόταση εξασφαλίζεται η κοινή και συνεκτική εφαρμογή των απαιτήσεων καταγραφής που θεσπίστηκαν με την οδηγία 98/41/ΕΚ για όλα τα πλοία που εκτελούν δρομολόγια προς και από λιμένες της ΕΕ, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται, ότι ο ανταγωνισμός εξακολουθεί να διεξάγεται επί ίσοις όροις στα ύδατα της ΕΕ για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους ή τη σημαία που φέρουν τα πλοία και τα σκάφη τους και χωρίς διάκριση μεταξύ διεθνών και εσωτερικών δρομολογίων.

Δεδομένης της τεχνικής φύσης των προβλεπόμενων προτάσεων, πραγματοποιήθηκε στοχευμένη διαβούλευση ως το πλέον κατάλληλο μέσο και ως εκ τούτου, ζητήθηκε η γνώμη εθνικών εμπειρογνωμόνων στο πλαίσιο της ομάδας εμπειρογνωμόνων για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων.

Καταγραφή και της ιθαγένειας

Όπως επισημαίνεται στην πρόταση, οι ακριβείς και έγκαιρες πληροφορίες, σχετικά με τον αριθμό ή την ταυτότητα των επιβαινόντων σε πλοίο, έχουν ουσιώδη σημασία για την προετοιμασία και την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης. Σε περίπτωση ατυχήματος στη θάλασσα, η πλήρης και ολοκληρωμένη συνεργασία των αρμόδιων εθνικών αρχών του κράτους ή των κρατών που εμπλέκονται, του φορέα εκμετάλλευσης του πλοίου και των εκπροσώπων τους μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων των αρμόδιων αρχών.

Ωστόσο, οι πληροφορίες σχετικά με τους επιβαίνοντες δεν είναι πάντα άμεσα διαθέσιμες στις αρμόδιες αρχές και, ως εκ τούτου, οι ισχύουσες απαιτήσεις της οδηγίας 98/41/ΕΚ πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τις απαιτήσεις ηλεκτρονικής υποβολής δεδομένων, και σε μία ενιαία πλατφόρμα, ώστε να είναι περισσότερο αποδοτικές και λιγότερο επαχθείς. Η ψηφιοποίηση θα επιτρέψει επίσης την επιτάχυνση της αξιοποίησης των πληροφοριών σχετικά με σημαντικό αριθμό επιβατών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή ύστερα από ατύχημα.

Επιπλέον, όπως υποστηρίζεται, προκειμένου να μειωθεί η αγωνία των συγγενών σε περίπτωση ατυχήματος και οι άσκοπες καθυστερήσεις όσον αφορά την προξενική βοήθεια και άλλες υπηρεσίες, τα δεδομένα που γνωστοποιούνται πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με την ιθαγένεια των επιβαινόντων.

Ενιαίος φορέας καταγραφής

Κατά συνέπεια, προτείνεται ένας ικανός αριθμός αλλαγών επικαιροποίησης, ακόμη και πλήρους αλλαγής των εδαφίων της μέχρι στιγμής ισχύουσας οδηγίας, μεταξύ των οποίων η δημιουργία ενιαίου φορέα καταγραφής, εποπτευόμενου από εθνικό φορέα, η καταγραφή της ιθαγένειας, και πολλά άλλα.

Η ανακοίνωση του αριθμού των επιβαινόντων προς τον κυβερνήτη του επιβατηγού πλοίου πραγματοποιείται πριν την αναχώρησή του, ενώ παράλληλα καταχωρίζεται στην ενιαία θυρίδα, το αργότερο 30 λεπτά μετά τον απόπλου.

Οι ακόλουθες πληροφορίες καταχωρούνται για όλα τα επιβατηγά πλοία τα οποία αναχωρούν από λιμένα κράτους μέλους και πραγματοποιούν δρομολόγιο κατά το οποίο η διανυόμενη απόσταση από το σημείο αναχώρησής τους έως τον επόμενο λιμένα κατάπλου υπερβαίνει τα 20 μίλια:

• το επώνυμο των ατόμων που επιβαίνουν του πλοίου,

• το όνομα,

• το φύλο,

• η ιθαγένεια,

• το έτος γέννησης,

• εφόσον παρέχονται οικειοθελώς από τον επιβάτη, πληροφορίες σχετικά με την ειδική φροντίδα ή τη βοήθεια που χρειάζεται ο επιβάτης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Υπογραμμίζεται, πως τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται δεν διατηρούνται από την εταιρεία περισσότερο από όσο χρειάζεται για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, δηλαδή έως ότου τα δεδομένα καταχωρισθούν ενιαία θυρίδα που έχει συσταθεί. Με την επιφύλαξη άλλων υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων, οι πληροφορίες διαγράφονται όταν δεν είναι πλέον απαραίτητες για το σκοπό αυτό, δηλαδή:

α) έως ότου ολοκληρωθεί με ασφάλεια το συγκεκριμένο ταξίδι του πλοίου· ή

β) σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή ύστερα από ατύχημα, έως ότου ολοκληρωθούν τυχόν έρευνες ή δικαστικές διαδικασίες.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη επαληθεύουν κατά πόσον η καταγραφή των δεδομένων που απαιτείται από την παρούσα οδηγία είναι ακριβής και έγκαιρη, ενώ κάθε κράτος μέλος ορίζει την αρμόδια αρχή που θα έχει πρόσβαση στις πληροφορίες οι οποίες απαιτούνται βάσει της νέας οδηγίας. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή ύστερα από ατύχημα, η εν λόγω αρμόδια αρχή θα έχει άμεση πρόσβαση στις πληροφορίες που απαιτούνται βάσει της παρούσας οδηγίας.

Κατόπιν της έγκρισης της πρότασης για τη νέα οδηγία, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία 12 μηνών προκειμένου να θεσπίσουν να δημοσιεύσουν και να εφαρμόσουν τις απαραίτητες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις.