Οικολογική καταστροφή του Σαρωνικού

Η βύθιση του δεξαμενόπλοιου Αγ Ζώνη ΙΙ, ιδιοκτησίας Θ Κουντούρη, στη θαλάσσια περιοχή νότια νοτιοδυτικά της Αταλάντης, στις 10-09-2017, αποτέλεσε την αιτία πρόκλησης εκτεταμένης θαλάσσιας ρύπανσης, η οποία, εντός 5 ημερών από την ημέρα του ναυαγίου, έχει εξαπλωθεί στο μεγαλύτερο μέρος του Σαρωνικού κόλπου, με συνεχή επέκταση της στο σύνολο του.

Την στιγμή που το αρμόδιο υπουργείο Ναυτιλίας κάνει λόγο για «ταχύτατη και αποτελεσματική επέμβαση του», το μέγεθος της ρύπανσης και η κάλυψη όλο και μεγαλύτερης έκτασης θαλάσσιας περιοχής, συνηγορεί περί μιας εκτεταμένης οικολογικής καταστροφής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η επέκταση της ρύπανσης από την Σαλαμίνα σε άλλες ακτές του Σαρωνικού συνέβη λόγω του ότι το φορτίο ήταν βαρύ πετρέλαιο οπότε η πετρελαιοκηλίδα μπορεί να κινείται και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και να εμφανίζεται ξαφνικά, όπως σημειώθηκε σε κάποιες από τις ακτές του Πειραιά.

Οι μέχρι τώρα ενέργειες

Η πλευρά του υπουργείου Ναυτιλίας, στις ενημερώσεις σχετικά με την υπόθεση υποστηρίζει ότι υπήρξε «άμεση και πρωτοφανής κινητοποίηση των αρμόδιων υπηρεσιών», με τον Γενικό Γραμματέα Ναυτιλίας, Διονύση Χαράλαμπο Καλαματιανό, να αναφέρει πως «αξιοποιήθηκαν αμέσως, όλα τα διαθέσιμα μέσα του Λιμενικού Σώματος», τα οποία περιπολούσαν ήδη στην περιοχή από τις πρώτες πρωινές ώρες μετά το ναυάγιο.

Στον “Όμιλο Επιχειρήσεων Σπανόπουλος” έγινε η ανάθεση από την πλοιοκτήτρια εταιρεία του έργου αντιμετώπισης της θαλάσσιας ρύπανσης και απάντλησης του φορτίου από το βυθισμένο πλοίο.

Σύμφωνα με τον κ. Καλαματιανό, καθώς το ναυάγιο σημειώθηκε νύχτα, «με το πρώτο φως της ημέρας πέταξαν αεροσκάφη του Λιμενικού Σώματος για την εκτίμηση της ρύπανσης, ενώ την ίδια ώρα εντοπίστηκε και το βυθισμένο πλοίο. Τοποθετήθηκαν φράγματα και στη συνέχεια έπεσαν οι δύτες. Έτσι, δεν χάθηκε καθόλου χρόνος».

Βάσει της πληροφόρησης από το υπουργείο, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών στεγανοποίησης του ναυαγίου, ξεκίνησε η διαδικασία απάντλησης του φορτίου του πλοίου, ενώ τρία αντιρρυπαντικά σκάφη, τρία περιπολικά σκάφη και δύο αεροσκάφη του Λιμενικού επιχειρούν στην περιοχή. Το Λιμενικό Σώμα - Ελληνική Ακτοφυλακή έχει διαθέσει όλα του τα πλωτά φράγματα, ενώ ο αντιρρυπαντικός εξοπλισμός του Σώματος αναπτύχθηκε πλήρως, με το πρώτο φως της ημέρας, μετά το ναυάγιο.

Παράλληλα, με μέριμνα της Λιμενικής Αρχής Σαλαμίνας και της ιδιωτικής εταιρείας στην οποία έχουν ανατεθεί οι εργασίες απορρύπανσης, έχουν τοποθετηθεί πλωτά φράγματα σε περιοχές κατά μήκος όρμου Κυνοσούρας και κόλπου Σεληνίων νήσου Σαλαμίνας, καθώς και σε σημεία ακτογραμμής μεταξύ Σχολής Ναυτικών Δοκίμων έως μαρίνα Ζέας. Στις παραπάνω περιοχές επιχειρούν για καθαρισμό της ρύπανσης εξειδικευμένα συνεργεία της ιδιωτικής εταιρείας.

Επίσης, στην ευρύτερη περιοχή του ναυαγίου καθώς και στις θαλάσσιες περιοχές που εκτείνονται από τον λιμένα Πειραιά μέχρι και τον Άγιο Κοσμά συνεχίζουν να επιχειρούν περιπολικά σκάφη Λ.Σ-ΕΛ.ΑΚΤ., ειδικά αντιρρυπαντικά σκάφη Λ.Σ-ΕΛ.ΑΚΤ., πλωτός γερανός με πλωτά φράγματα, ρυμουλκά και παράκτια αντιρρυπαντικά σκάφη ιδιωτικής εταιρείας.

Στο πλαίσιο παροχής από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα “EMSA” στα κράτη-μέλη, ενός δικτύου πλοίων αντιμετώπισης πετρελαιοκηλίδων, ενεργοποιήθηκε το αντιρρυπαντικό σκάφος AKTAIA OSRV με εξοπλισμό αντιμετώπισης πετρελαιοκηλίδων.

Ο κ. Μ. Σπανόπουλος, αναφερόμενος στο έργο της απάντλησης που ανέλαβε η εταιρεία του ενημέρωσε ότι στην περιοχή του ναυαγίου επιχειρούν 5 ιδιωτικά αντιρρυπαντικά σκάφη. Πάνω από το ναυάγιο υπάρχει γερανός και γύρω έχουν αναπτυχθεί τρεις σειρές πλωτών φραγμάτων. Είπε ότι το έργο που έχει αναλάβει η εταιρία του είναι πάρα πολύ μεγάλο και ήδη έχει αναθέσει υπεργολαβικά επιχειρήσεις σε έξι άλλες εταιρίες. Όπως είπε, το ναυαγισμένο δεξαμενόπλοιο πλέον έχει σφραγιστεί πλήρως και έχει «καθίσει» σε βάθος 30 μέτρων, ατόφιο, δεν έχει δηλαδή προκληθεί ρωγμή. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία της απάντλησης του φορτίου του. Στην επιχείρηση συμμετέχουν 10 δύτες. Η διάρκειά της εκτιμάται σε περίπου 20 ημέρες. Ο χρόνος εξαρτάται ευθέως από τις καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν και την εξάπλωση της πετρελαιοκηλίδας.

Ο κ. Σπανόπουλος, αφού αναγνώρισε τον καλό συντονισμό από την πλευρά του Υπουργείου και του Λιμενικού, δεσμεύτηκε ότι σε περίπου 20 ημέρες οι ακτές στη Σαλαμίνα θα είναι πιο καθαρές από ότι ήταν πριν από το ναυάγιο.

Έκτακτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Ναυτιλίας για την ενημέρωση των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με την πορεία των επιχειρήσεων αντιμετώπισης της ρύπανσης, ενώ έφερε την υπόθεση της ρύπανσης στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, ο Υπουργός Ναυτιλίας, Παναγιώτης Κουρουμπλής, η συνεδρίαση της οποίας θα γίνει την επόμενη εβδομάδα.

Προβληματισμός για την αξιοπλοΐα του πλοίου

Αναφερόμενο στη οικολογική καταστροφή που προκλήθηκε από τη βύθιση του δεξαμενόπλοιου, το Δίκτυο Μεσόγειος SOS, σχολίασε ότι δεν έλειπε η πρόληψη ώστε να είχε αποφευχθεί το συμβάν και κατηγορεί τους αρμόδιους ότι επέδειξαν αντανακλαστικά κατώτερα των περιστάσεων.

Τίθενται θέματα που ζητούν απαντήσεις σχετικά με το αξιόπλοο του συγκεκριμένου δεξαμενόπλοιου, την επάρκεια των εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και την επιχειρησιακή ετοιμότητα των αρμόδιων δομών. Θίγεται επίσης η παράμετρος της μη τήρησης των κανόνων για την πρόληψη αντίστοιχων καταστάσεων, όπως και το εάν διενεργούνται οι προσηκόντως αυστηροί έλεγχοι και αν τελικά τα πλοία που λειτουργούν είναι ασφαλή τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους ανθρώπους που εργάζονται μέσα σε αυτά.

Ειδικά σε ότι αφορά στο αξιόπλοο του πλοίου, αρνητικές πληροφορίες δίνει η  Πανελλήνια Ένωση Ναυτών Εμπορικού Ναυτικού, αναφέροντας ότι πρόκειται για υπερήλικο σκάφος κατασκευής του 1972 και σύμφωνα με διάφορες αναφορές και καταγγελίες, στο μηχανοστάσιο, εκεί όπου σημειώθηκε η εισροή υδάτων έφερε διάφορα πρόχειρα μπαλώματα με σκοπό να κλείσουν τις ανοιχτές τρύπες.

Το πλοίο απέπλευσε έμφορτο από τα διυλιστήρια Ασπροπύργου (ΕΛΠΕ) μεταφέροντας 2.200 μετρικούς τόνους fuel oil και 370 μετρικούς τόνους marine gas oil, επανδρωμένο μόνο με 2 από τα 11 μέλη του πληρώματος του.

Η Ένωση Ναυτών επισημαίνει ότι οι προδιαγραφές των πλοίων αυτής της ηλικίας, σε συνδυασμό με την μεταφορά και επεξεργασία πετρελαιοειδών μέσα και γύρω από το λιμάνι του Πειραιά τα καθιστά εξαιρετικά επικίνδυνα για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και ειδικότερα για την πρόκληση θαλάσσιας ρύπανσης σε περίπτωση ναυτικού ατυχήματος και απαιτεί να γίνει εξονυχιστικός έλεγχος από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για την κατάσταση στο πλοίο, τις συνθήκες και τα αίτια της βύθισής του καθώς και τους λόγους που ξέφυγε από κάθε έλεγχο η πετρελαιοκηλίδα η οποία προκάλεσε πρωτοφανή θαλάσσια ρύπανση και καταστροφή.

Η εκπρόσωπος της πλοιοκτήτριας εταιρίας του δεξαμενοπλοίου, της «AGIA ZONI II Ναυτική Εταιρία», Χριστίνα Σφαέλου, υποστήριξε ότι το πλοίο ήταν αξιόπλοο, ότι θα έκανε ένα δρομολόγιο ρουτίνας ανεφοδιάζοντας άλλα σκάφη, ότι όλα του τα πιστοποιητικά ήταν σε ισχύ και ότι είναι ασφαλισμένο για ζημίες έναντι τρίτων μέχρι του ποσού των 5 εκατομμυρίων ευρώ.