Γυναίκες και πολιτική στην Ελλάδα

Πολύς λόγος γίνεται, ιδίως τα τελευταία χρόνια, για την προσπάθεια εξάλειψης των έμφυλων ανισοτήτων. Και όμως, παρά την πρόοδο που ήδη έχει σημειωθεί, ουσιαστικές ανισότητες σε βάρος των γυναικών εξακολουθούν να υφίστανται με διάφορους τρόπους σε πολλά πεδία της ζωής μας, όπως για παράδειγμα η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις ευθύνης και κέντρα λήψης αποφάσεων, με χαρακτηριστική περίπτωση τη μειωμένη παρουσία γυναικών στην πολιτική.

Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρατεθούν ορισμένα πρώτα αποτελέσματα από πρόσφατη (2019) πανελλαδική έρευνα του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) με τίτλο “Εκλέγειν και Εκλέγεσθαι” που αφορά στη διερεύνηση και καταγραφή αντιλήψεων και πεποιθήσεων για θέματα συμμετοχής και εκπροσώπησης γυναικών σε δομές λήψης πολιτικών αποφάσεων (με ποσοτική και ποιοτική εστίαση):

 Περίπου το 90% υποστηρίζει ότι οι γυναίκες μπορούν να καταξιωθούν στις δομές λήψης πολιτικών αποφάσεων και είναι σύμφωνο με την εκλογή γυναίκας σε θέση πολιτικής ευθύνης.

 Ποσοστό άνω του 60% δήλωσε ότι έχει ψηφίσει γυναίκες σε εκλογικές διαδικασίες και, μάλιστα, μεγαλύτερη εμπιστοσύνη εκφράζεται σε γυναίκες παρά σε άνδρες πολιτικούς.

 Η πλειοψηφία του δείγματος (άνω του 70%) θεωρεί ότι υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας, αν δεν συμμετέχουν οι γυναίκες στην πολιτική.

 Η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών (89,1%) δεν έχει σκεφτεί την ενασχόληση με την πολιτική.

 Ως βασικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες για τη μειωμένη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά δρώμενα καταγράφονται η αρνητική στάση του οικογενειακού περιβάλλοντος και η μη υποστηρικτική στάση των ηγετικών οργάνων και άλλων μελών του κόμματος και τη στάση  των ΜΜΕ (πάνω από 40%), ενώ ως κυριότερα εμπόδια για την εκλογή των γυναικών θεωρούνται η δυσπιστία λόγω φύλου (58,2%), η αντίληψη ότι η πολιτική αποτελεί ανδροκρατούμενο περιβάλλον (41,5%), η έλλειψη χρόνου για προεκλογικό αγώνα λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων (25,5%) κ.ά.

 Υποστηρικτικά μέτρα και ενέργειες που προτείνονται από τους/τις πολίτες περιλαμβάνουν: εκπαίδευση των νέων σε θέματα ισότητας των φύλων και ανθρώπινων δικαιωμάτων (35,8%), υποστήριξη σε κομματικό επίπεδο (35,7%), πραγματοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης (31,1%), μέτρα διευκόλυνσης της οικογενειακής/προσωπικής και επαγγελματικής ζωής (25,6%), ενίσχυση της ποσόστωσης υπέρ των γυναικών (24,3%) και υποστήριξη των γυναικών από τα ΜΜΕ (22%).

 Βασικές πολιτικές για την ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στις πολιτικές διαδικασίες που προτείνονται από γυναίκες στην πολιτική περιλαμβάνουν, ενδεικτικά, τη διεύρυνση της εφαρμογής του μέτρου των ποσοστώσεων, την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και των δομών κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας και τη θεσμοθέτηση διαδικασιών ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, καθώς και ενδυνάμωσης και μύησης στην πολιτική διαδικασία και γενικότερα σε θέματα ισότητας των φύλων στον χώρο της εκπαίδευσης και γενικότερα σε κοινωνικό επίπεδο.

Πέρα από την εντονότερη προβολή και ανάδειξη του θέματος της ισότητας των φύλων γενικά και την ένταξή του στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, για τη στήριξη της ισότιμης συμμετοχής γυναικών και ανδρών στην πολιτική ζωή της χώρας έχουν ήδη λάβει χώρα μια σειρά από ενέργειες που πρέπει να αναφερθούν, όπως, για παράδειγμα, μεταξύ άλλων:

 Η διεξαγωγή επιμορφωτικών σεμιναρίων σε διάφορες πόλεις ανά την Ελλάδα για γυναίκες που ήταν ήδη αιρετές ή που επιθυμούσαν να συμμετέχουν σε εκλογικές διαδικασίες.

 Η δημιουργία ειδικής ιστοσελίδας (www.gynaikes-politiki.gr), όπου περιέχεται ενδιαφέρον και χρήσιμο σχετικό υλικό.

 Η καμπάνια του ΚΕΘΙ “Κατεβαίνω”, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) και το Υπουργείο Εσωτερικών, για την ενεργοποίηση των γυναικών σε όλη την Επικράτεια και την ενθάρρυνσή τους να συμμετάσχουν ως υποψήφιες στις Αυτοδιοικητικές Εκλογές και Ευρωεκλογές του 2019.

 Η καθιέρωση του μέτρου της ποσόστωσης. Ειδικότερα, με την ψήφιση του Νόμου 4604/2019 πλέον προβλέπεται ποσοστό υποψηφίων από κάθε φύλο τουλάχιστον 40% (βλ. άρθρα 15, 52 και 71).

Εντούτοις, εξετάζοντας τα πλέον πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα και διαθέσιμα δεδομένα (βλ. 21ο Ενημερωτικό Σημείωμα του Παρατηρητηρίου της ΓΓΙΦ), διαπιστώνονται τα παρακάτω:

 Στις Ευρωεκλογές του Μαΐου 2019, από τον συνολικό αριθμό των 21 εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που αναλογούν στην Ελλάδα, μονάχα 5 καλύφθηκαν από γυναίκες (ποσοστό περίπου 23,8%).

 Στις Περιφερειακές εκλογές Μαΐου-Ιουνίου 2019, μονάχα σε 1 από τις 13 Περιφέρειες εξελέγη γυναίκα Περιφερειάρχης.

 Στις Δημοτικές εκλογές Μαΐου-Ιουνίου 2019, από τους 332 Δήμους της ελληνικής επικράτειας, μόνο σε 19 εξελέγησαν γυναίκες Δήμαρχοι (ποσοστό περίπου 5,7%). Αξίζει να επισημανθεί ότι 3 από τις γυναίκες που αναδείχθηκαν στο δημαρχιακό αξίωμα εντοπίζονται στην περιοχή των Κυκλάδων (συγκεκριμένα στους Δήμους Κέας, Σίφνου και Φολεγάνδρου).

 Επιπρόσθετα, στις Εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 εξελέγησαν μονάχα 56 βουλεύτριες (ποσοστό περίπου 18,7%).

Σίγουρα ως κοινωνία έχουμε διανύσει απόσταση σε σχέση με το παρελθόν και αποτελεί κοινή παραδοχή ότι έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές θετικές αλλαγές και η θέση των γυναικών έχει βελτιωθεί. Μάλιστα, παρατηρείται ότι, με το πέρασμα του χρόνου, συνολικά η συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά δρώμενα είναι ολοένα αυξανόμενη και πιο ενεργή, αν και εξακολουθεί να μην κρίνεται ικανοποιητικό το ποσοστό εκπροσώπησής τους. Για τον λόγο αυτό μπορούν και πρέπει να γίνουν ακόμα περισσότερα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.