Ευχολόγια για την ανάπτυξη με απόντες τους πολίτες

Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)

Επιμένει να βλέπει ανάπτυξη ο πρωθυπουργός και φως στο βάθος του τούνελ για την Ελλάδα το 2013. Δεν διστάζει να το ανακοινώνει αυτό με την πρώτη ευκαιρία, όπως έκανε και στο συνέδριο του Economist. Κατά τον κο Σαμαρά, η πορεία είναι θετική και τα σημάδια επανόδου στην πρότερα κατάσταση ύστερα από σχεδόν έξι χρόνια ύφεσης είναι ενδεικτικά. Πως βλέπει όμως ο πρωθυπουργός αυτή την ανάπτυξη; Πως εννοεί ότι οι οικονομικοί δείκτες έχουν αντιστραφεί; Όταν τα ποσοστά ανεργίας τείνουν να ξεπεράσουν το 30%, όταν οι επενδύσεις όχι απλά έχουν παγώσει αλλά βρίσκονται στο κατώτερο δυνατό σημείο; Όταν χιλιάδες επιχειρήσεις κλείνουν από την μια μέρα στην άλλη και ο τζίρος πέφτει κατακόρυφα, ή όταν αυτό που αποκαλείται ρευστότητα είναι όνειρο θερινής νυκτός; Ασφαλώς και ο πρωθυπουργός έχει ανάγκη τέτοιες δηλώσεις για να τονωθεί γενικότερα το κλίμα. Όμως αυτές οι δηλώσεις θα πρέπει να συνοδεύονται και από τα κατάλληλα στοιχεία γιατί σε αντίθετη περίπτωση παραμένουν απλά λόγια, χωρίς κανένα απολύτως νόημα. Η αλήθεια είναι μία: η Ελλάδα όχι απλά δεν έχει ξεπεράσει τους σκοπέλους αλλά βρίσκεται εδώ και καιρό στα όρια, ακροβατώντας στο τεντωμένο σκοινί της χρεοκοπίας. Δεν λέω πως δεν γίνονται προσπάθειες, αλλά αυτές συνήθως είναι προς την λάθος κατεύθυνση αφού η χώρα εξακολουθεί να μην εκμεταλλεύεται τις δικές της δυνάμεις. Και δεν θεωρείται επιτυχία να έρχεται κάποιος «επώνυμος» και να εκφράζει την συμπάθειά του στην Ελλάδα, όπως αυτό γίνεται κατόπιν σχετικής καμπάνιας του υπουργείου Τουριστικής ανάπτυξης, αλλά περισσότερο έχουν νόημα οι καταλυτικές παρεμβάσεις για την προσέλκυση ξένων τουριστών στην Ελλάδα, επιδεικνύοντας πραγματικό έργο στον τομέα του πολιτισμού και των τουριστικών υποδομών. Οι τελευταίες όμως έχουν από καιρό παγώσει, αφού καμία επένδυση δεν γίνεται, ούτε καν στοιχειώδης εκσυγχρονισμός. Αποτέλεσμα, οι Τούρκοι να έχουν κερδίσει με άνεση το στοίχημα από την αποτελεσματική αξιοποίηση των παράλιων της. Βέβαια τουριστική εκμετάλλευση δεν σημαίνει απλόχερη προσφορά εδάφους για επενδύσεις στους Ευρωπαίους όπως έχουν κάνει ήδη οι γείτονες, αλλά αποτελεσματική προβολή των ήδη υπαρχόντων υποδομών και παροχών στον τουρισμό, με παράλληλη ανάδειξη των περιοχών εκείνων που μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους τουρίστες. Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Υπάρχουν πολύ μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης στην χώρα που έχει εναποθέσει την τύχη της απλά και μόνο στα δάνεια. Ο πρωθυπουργός δεν έχει λάβει ως τώρα σοβαρά υπόψιν του αυτές τις μεγάλες ευκαιρίες προβολής του τουριστικού προϊόντος, τουναντίον αναλώνεται σε θεωρίες περί του εικονικού αναπτυξιακού άλματος της χώρας, χωρίς να διαθέτει τα απαραίτητα στοιχεία που αποδεικνύουν πως έχει συντελεστεί ουσιαστική πρόοδος. Στο συνέδριο του economist ο κος Σαμαράς αρκέστηκε στην συνήθη τελευταία ρητορεία που υιοθετεί κάθε φορά που οι συναντήσεις με την τρόικα φθάνουν σε κάποιο αποτέλεσμα, κάθε φορά που το βάδισμα σε τεντωμένο σχοινί αποκαλύπτει πως η μάχη δεν έχει κερδηθεί. Γιατί για να μιλήσει κανείς για ανάπτυξη – πέρα από τους οικονομικούς δείκτες – θα πρέπει να αναφέρεται και σε ουσιαστικά παραδείγματα που περιγράφουν αυτήν ακριβώς την ανάπτυξη. Το περίφημο, λοιπόν, «φως στο τούνελ» θα εμφανιστεί τότε που η χώρα θα αποφασίσει από μόνη της να θέσει τις βάσεις για μια αναπτυξιακή πορεία. Τότε που καμία τρόικα δεν θα υπενθυμίζει κάθε φορά πως υπάρχει ανάγκη για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, τότε που οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου θα σκεφτούν σοβαρά για μια άλλη Ελλάδα, και ασφαλώς τότε που τα σκάνδαλα και η διαφθορά θα μπουν μια και καλή στο περιθώριο. Ουτοπία ή μονόδρομος; Μια πραγματικά νέα εποχή ή απλά μια ακόμη διαιώνιση κάλπικων σχεδιασμών; Ένα είναι σίγουρο: η χώρα δεν έχει κάνει ως τώρα τα απαραίτητα βήματα προς την εκκαθάριση των παλαιών λογαριασμών, προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης του πολιτικο-οικονομικού συστήματος. Τα υπόλοιπα είναι απλά επιθυμίες και λόγια για μια άλλη Ελλάδα, επιχειρήματα που δεν πείθουν παρά μόνον τους αφελείς. Η «πιάτσα» είναι αυτή που αποκαλύπτει το μέγεθος της οικονομικής τελμάτωσης, τα δε στοιχεία για την ανεργία, τις επενδύσεις και τον πληθωρισμό είναι ο οδηγός της αναπτυξιακής πορείας. Και τα στοιχεία αυτά μάλλον δεν είναι και τόσο ευχάριστα για τον πρωθυπουργό. Ελπίδες λοιπόν για μια άλλη Ελλάδα καλό είναι να υπάρχουν, καλό είναι όμως αυτές οι ελπίδες να εδράζονται κάπου, να μην είναι στον αέρα. Οι πολίτες έχουν συνηθίσει πια λέξεις ή φράσεις όπως ύφεση, μειώσεις μισθών και περικοπές. Ακόμη περισσότερο δεν πείθονται εύκολα με ευχολόγια και θεωρητικές προσεγγίσεις. Κατ’ αυτήν την έννοια, λοιπόν, δεν έχουν σημασία οι επιθυμίες του πρωθυπουργού. Γιατί πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη και να πεισθεί ο κόσμος για τις θυσίες που κάνει. Σε αντίθετη περίπτωση, τα ευχολόγια δεν θα έχουν αποδέκτη. Και με απόντες τους πολίτες, ανάπτυξη δεν έρχεται.