Μια "πληγή" που επιχειρείται να κλείσει

Η διαχείριση του νερού, ειδικά στα μικρά νησιά, μετατρέπεται σε ένα σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες.

Είναι ένα χρόνιο πρόβλημα, το οποίο μέχρι και σήμερα αντιμετωπίζεται με αποσπασματικές λύσεις, όπως είναι η μεταφορά του νερού με υδροφόρες, λύση που κόστιζε και συνεχίζει να κοστίζει εκατομμύρια ευρώ στο ελληνικό κράτος.

Η τοποθέτηση και η λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης, αν και τώρα γίνεται μια γενναία προσπάθεια από την Περιφέρεια, ήταν κάτι που συναντούσε και συνεχίζει να συναντά διάφορα προβλήματα. Βεβαίως, έχουμε και το τρανταχτό παράδειγμα της μεγάλης αδιαφορίας του κράτους για ένα έργο που θα άνοιγε το “δρόμο” για την πιλοτική αντιμετώπιση του προβλήματος και μιλάμε για την πλωτή αφαλάτωση της Ηρακλειάς.

Και ενώ το πρόβλημα γιγαντώνεται, η πολιτεία φαίνεται ότι αλλάζει ρότα, πλασάροντας το μπαλάκι της υδροδότησης, στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Αυτή η μεταφορά αρμοδιοτήτων ίσως αποτελέσει το έναυσμα, ο καιρός θα δείξει, αλλαγής της μέχρι τώρα νοοτροπίας που επικρατεί.

Υδροφόρες “αρμενίζουν” στα νησιά

Μέχρι σήμερα, για την υδροδότηση των άνυδρων νησιών έχει επιλεγεί η γνωστή σε όλους, μεταφορά νερού με υδροφόρα πλοία. Τα νησιά που συνήθως αναφέρονται ως άνυδρα ανήκουν στις Κυκλάδων και Δωδεκανήσα. Στις Κυκλάδες υδροδοτούνται με πλωτά μέσα τα νησιά Αμοργός Κουφονήσια Κίμωλος Ηρακλειά, Σχοινούσα, Φολέγανδρος, Τήνος, Σίκινος, Θηρασιά και Δονούσα με προμήθεια νερού από το δίκτυο της Ε.ΥΔ.Α.Π. στην Αττική. Στα Δωδεκάνησα υδροδοτούνται με πλωτά μέσα τα νησιά Αγαθονήσι, Λειψοί, Μεγίστη, Νίσυρος, Πάτμος, Σύμη, Χάλκη, Παληόνησος, Πλάτυ Φαρμακονήσια, Γρίγος, Αρκοί, Μαράθι, Ψέριμος και Λέρος.

Η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής έχει από το 1997 την ευθύνη της χρηματοδότησης του έργου της μεταφοράς νερού με υδροφόρα πλοία για κάλυψη των αναγκών των άνυδρων νησιών του χώρου ευθύνης του. Από το καλοκαίρι του 2005 έχει και την ευθύνη υλοποίησης του έργου, οπότε και πραγματοποιήθηκε ο πρώτος διαγωνισμός.

Η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος διαθέτει κάθε χρόνο σημαντικές πιστώσεις που αφορούν τόσο τη μεταφορά νερού στα άνυδρα νησιά, όσο και την χρηματοδότηση μελετών και έργων.

Από τα επίσημα στοιχεία, προκύπτει ότι κάθε χρόνο τα ποσά που διατίθενται για τη μεταφορά νερού, αυξάνονται κατακόρυφα.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι από το 2002 έως και το 2010, δαπανήθηκαν για την υδροδότηση των νησιών της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, 73.531.978 ευρώ. Για τις Κυκλάδες αντιστοιχεί το ποσό 34.490.462 ευρώ.

Το 1996 μεταφέρθηκαν στις Κυκλάδες 50.000 κ.μ. νερού, ενώ το 2006 568.000 κ.μ νερού. Συγκεκριμένα, ο καιρός και τα δρομολόγια των εταιρειών επηρεάζουν τη τιμή πώλησης του νερού. Συνήθως κυμαίνεται από 5 με 10 ευρώ το κυβικό μέτρο νερού, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι τον Απρίλιο του 2010, η τιμή άγγιξε τα 12,49 ευρώ το κυβικό μέτρο νερού.

Κερδοφόρα επιχείρηση

Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας των νησιών ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 με την μεταφορά νερού με υδροφόρες από το Λαύριο, πρώτα του Πολεμικού Ναυτικού και έπειτα με μισθωμένα οχήματα. Πόσο αποτελεσματική όμως αποδείχτηκε μια τέτοια πολιτική;

Η αλήθεια είναι ότι η πολιτική αυτή που ασκείται και μέχρι σήμερα είναι ιδιαίτερα ακριβή και τις περισσότερες φορές, μη αποτελεσματική.

Από το 1980 λειτουργεί μία καλοστημένη, κερδοφόρα επιχείρηση, η οποία απομυζά το ελληνικό κράτος, την τσέπη του Έλληνα φορολογούμενου.

Η μεταφορά του νερού είναι μία κερδοφόρα επιχείρηση από την οποία κερδίζουν όχι μόνο αυτή που την έχουν στήσει, αλλά και άλλοι πολλοί.

Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει τα όσα κατά καιρούς καταγγέλλονται, μέσω ψιθύρων πάντα, για τις “κομπίνες” που είχαν στηθεί σε ορισμένα νησιά; “Υπογράφαμε για τόσα κυβικά, αλλά τελικά η υδροφόρα έφερνε πολύ λιγότερα στο νησί. Τα επιπλέον τα έριχναν στη θάλασσα”, δήλωναν κάποιοι που γνώριζαν από πολύ κοντά το θέμα.

Και για να ολοκληρωθεί το “παζλ”, θα πρέπει σε όλα αυτά να προστεθούν και οι ασφυκτικές πιέσεις των ιδιωτών προς το υπουργείο, προκειμένου να μη χάσουν αυτή την κερδοφόρα επιχείρηση.

Μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων στην αυτοδιοίκηση

Τέλος, σε όλα αυτά, επιχειρεί να δώσει το υπουργείο Ναυτιλίας. Φυσικά ο χρόνος θα δείξει, εάν και αυτό το εγχείρημα θα αποδώσει καρπούς.

Όπως και να έχει, ο νέος υπουργός, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, σε απάντηση που έδωσε μετά από σχετική ερώτηση που κατέθεσε για το συγκεκριμένο θέμα ο βουλευτής Κυκλάδων, Νίκος Συρμαλένιος, δήλωσε ότι η μεταφορά του νερού στα νησιά με αυτόν τον τρόπο θα τελειώσει του χρόνου, ενώ στα πλάνα του είναι να μεταφέρει την συγκεκριμένη αρμοδιότητα, αλλά και τους ανάλογους πόρους στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση.

Κατά πρώτης, αυτή η σκέψη δεν είναι παράλογη. Όλα αυτά τα χρόνια, η αυτοδιοίκηση είχε λύσει το πρόβλημά της με τη μεταφορά του νερού με τις υδροφόρες, εγκαταλείποντας οποιαδήποτε προσπάθεια υλοποίησης κάποιου άλλου σχεδίου λύσης, όπως είναι οι αφαλατώσεις. Θα μπορούσε κάλλιστα τα χρήματα που έχουν δαπανηθεί στις υδροφόρες, να έχουν δοθεί για την κατασκευή τέτοιων μονάδων. “4 εκατ. ευρώ ξοδεύτηκαν μόνο το 2006 για τη μεταφορά νερού στις Κυκλάδες. Με αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να κατασκευαστούν 10 μονάδες αφαλάτωσης, δεδομένου ότι μία μονάδα παραγωγής 300 κ.μ. νερού ημερησίως, κοστίζει περίπου 400.000 ευρώ”, σημειώνει χαρακτηριστικά ο Βασίλης Δανιλάκης, Πολιτικός Επιστήμων.

Οι περιπτώσεις των μονάδων αφαλάτωσης είναι θέμα που τους δύο τελευταίους χρόνους δουλεύει σε εντατικούς ρυθμούς, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, παρ' όλα τα γνωστά προβλήματα που αντιμετωπίζει.

“Υπάρχουν φθηνότεροι τρόποι και για τη μεταφορά αλλά και για την παρασκευή του”

Ο υπουργός, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, απαντώντας στην ερώτηση του κ. Συρμαλένιου στη βουλή, έθεσε το νέο πλαίσιο στο οποίο προσανατολίζεται το υπουργείο.

Πρώτον, η υδροδότηση των νησιών μεταφέρεται στην αυτοδιοίκηση και δεύτερον μεταφέρονται και οι ανάλογοι πόροι.

“Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου δεν πρέπει να πληρώνει και να ασχολείται με την υδροδότηση των νησιών. Αυτό είναι θέμα της τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αυτοί πρέπει να ασχολούνται με αυτό το θέμα, γιατί δεν μπορεί ο Πειραιάς να ξέρει τις ανάγκες των Κουφονησίων και όλων των άλλων νησιών, των αιτημάτων των οποίων γινόμαστε καθημερινά δέκτες. Υπάρχουν φθηνότεροι τρόποι και για τη μεταφορά αλλά και για την, κατά τόπους, παρασκευή νερού και την αποθήκευσή του. Δεν υπάρχει καμία, μα καμία περίπτωση ή είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις, που υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες στα νησιά -είτε μελέτες για την αφαλάτωση, είτε μελέτες για την κατασκευή δεξαμενών, οι οποίες θα μπορούσαν να υλοποιηθούν. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε ακόμα στα σπάργανα και χρειάζεται πολύ μεγάλη προσπάθεια για να «τρέξουν» οι διαδικασίες. Στην πρόθεση του υπουργείου είναι, σε συνδυασμό και σε συνεργασία με τις Περιφέρειες, να μεταφέρει αυτή την αρμοδιότητα μαζί με τους πόρους και να γίνει πραγματικά ένας σχεδιασμός, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη του όλες τις τοπικές ιδιαιτερότητες”, επισήμανε χαρακτηριστικά ο υπουργός.

Ο κ. Βαρβιτσιώτης το προχώρησε ακόμη πιο κάτω το θέμα, μιλώντας για πιέσεις που δέχεται το υπουργείο από Δήμους για “προσλήψεις” ατόμων που αναλαμβάνουν τη μεταφορά του νερού στα νησιά. “Δεν μπορεί και το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου να γίνεται δέκτης συγκεκριμένων αιτημάτων και συγκεκριμένων δήμων που λένε «θέλω τον τάδε ονομαστικά να αναλάβει αυτή τη δουλειά και πρέπει να τον προσλάβετε εσείς». Αυτά να τα ξεκαθαρίσουμε. Δεν θα δούμε και το νερό ως μέσο προνομιακών προσλήψεων εποχικών ή μονίμων υπαλλήλων για να κάνουμε τη δουλειά μας. Νομίζω ότι κάθε τοπική κοινωνία ξέρει να το διαχειριστεί πολύ καλύτερα, ξέρεις τις ανάγκες τις, ξέρει τον υδροφόρο της ορίζοντα, ξέρει τα παλιά σπίτια που λέτε, τις δεξαμενές που τις είχε και πώς θα μπορούσε να το φτιάξει. Εμείς θέλουμε να μεταφέρουμε αυτήν την αρμοδιότητα, να κάνουμε την παροχή του νερού ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες που αντιμετωπίζουν το μεγάλο πρόβλημα να γίνεται απρόσκοπτα”.

Η σχετική ερώτηση του Νίκου Συρμαλένιου

Για καταστροφική πολιτική που ακολούθησαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια για τη διαχείριση του νερού στις Κυκλάδες, μίλησε ο βουλευτής, Νίκος Συρμαλένιος στη σχετική ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή. Μίλησε για το “πανάκριβο” τίμημα της μεταφοράς του νερού, ενώ τοποθετήθηκε και στις λύσεις που έχει προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ και που μένουν αναξιοποίητες.