Συνταγματική η "επιτροπεία"

Διατηρεί το δικαίωμα του ελέγχου των οικονομικών των ΟΤΑ το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) μετά από την απόρριψη των ενστάσεων που είχαν καταθέσει Δήμοι και Περιφέρειες θεωρώντας πως η λειτουργία του καταργεί επί της ουσίας τον ρόλο τους.

Σύμφωνα με τη θέση του ΣτΕ το γεγονός πως το Παρατηρητήριο παραθέτει οικονομικές παρατηρήσεις στο πλαίσιο της ανάγκης να καταρτίζονται ρεαλιστικοί και ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί δεν συνηγορεί στο ότι είναι αντισυνταγματική η “παρουσία” του, επισημαίνοντας στην απόφαση, πως όσον αφορά στις Περιφέρειες μάλιστα, οι παρατηρήσεις δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα, απλά πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν.

Περιορισμός στον οικονομικό εκτροχιασμό

Ειδικότερα, αξίζει να αναφερθεί πως είχε προκληθεί κύμα αντιδράσεων από τον Α΄ και τον Β΄ Βαθμό της Αυτοδιοίκησης όταν όταν το υπουργείο Εσωτερικών με άξονα τις κατευθύνσεις της τρόικα είχε αποφασίσει να λειτουργήσει το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας.

Μάλιστα, οι φωνές διαμαρτυρίας αφορούσαν στο δικαίωμα να επεμβαίνει στους προϋπολογισμούς των Δήμων της χώρας και να επιβάλει να συμμορφώνονται αυτοί, βάσει των οικονομικών παρατηρήσεων. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Κώστας Ασκούνης ασκώντας έντονη κριτική σε ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου, είχε τονίσει χαρακτηριστικά, “Ας διορίσουν λοιπόν 325 Επιτρόπους, ως επικεφαλής των Δήμων, να τελειώνουμε”.

Η αντίδραση των αιρετών της Αυτοδιοίκησης σχετιζόταν άμεσα και με τις οικονομικές επί της ουσίας κυρώσεις που θα επιβάλλονται σε περιπτώσεις διαπιστωμένης απόκλισης, καθώς μεταξύ άλλων ορίζεται πως, “Όταν διαπιστώνεται απόκλιση από τους τριμηνιαίους δημοσιονομικούς στόχους άνω του 10%, το Παρατηρητήριο θα παρεμβαίνει μέσα σ’ ένα μήνα από τη λήξη του τριμήνου και θα υποδεικνύει στον Οργανισμό πώς θα διορθώσει την απόκλιση, με τους ΟΤΑ να υποχρεούνται σε άμεση συμμόρφωση” ενώ στο ενδεχόμενο που ο εκτροχιασμός διατηρείται για δύο ακόμη τρίμηνα, τότε οι Δημοτικές Αρχές θα αναγκάζονται να αναστείλουν τις προσλήψεις και να προβούν σε υποχρεωτικές μετατάξεις των υπαλλήλων, να αυξήσουν τα έσοδά τους από ίδιους πόρους, ακόμη και με την επιβολή τελών, να αυξήσουν έως και να δεκαπλασιάσουν τον ανώτατο συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας για τα ακίνητα που βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του Δήμου και τέλος να προχωρήσουν σε πάγωμα των δαπανών εκτός από τη μισθοδοσία των υπαλλήλων και τις ανελαστικές δαπάνες.

Μη δεσμευτικός χαρακτήρας

Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, το ΣτΕ απορρίπτοντας τις ενστάσεις, γνωρίζει προς την πλευρά της Αυτοδιοίκησης ότι “το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν παραβιάζει την συνταγματικά κατοχυρωμένη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ” επισημαίνοντας ότι η θέση του Παρατηρητηρίου, απλώς υποδεικνύει τα ποσά που πρέπει να εγγραφούν στους κωδικούς των προϋπολογισμών προκειμένου αυτοί να βαδίζουν σε ρεαλιστικά δεδομένα. Χαρακτηριστικά σημειώνεται μάλιστα ότι σύμφωνα με την απόφαση του Γ' τμήματος του ΣτΕ, το Παρατηρητήριο δεν δεσμεύει το περιφερειακό συμβούλιο που ψηφίζει τον προϋπολογισμό, αλλά οφείλει να λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του, όπως μπορεί να αποκλίνει και από αυτήν.

Στο ενδεχόμενο μάλιστα που το περιφερειακό συμβούλιο δεν συμμορφωθεί προς τις υποδείξεις του Παρατηρητηρίου δεν προβλέπονται κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση, επομένως δεν θίγεται η αυτοτέλεια των ΟΤΑ. Επιπλέον, στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι το περιφερειακό συμβούλιο “οφείλει να τηρεί τις αρχές διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών και κατάρτισης του προϋπολογισμού, και η νομιμότητα των πράξεών τους ελέγχεται από την αυτοτελή υπηρεσία εποπτείας των ΟΤΑ και τον ελεγκτή νομιμότητας”.

Ως εκ τούτου, καταλήγοντας στην απόφαση υπογραμμίζεται ότι “δεν θίγεται η διοικητική και η οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ η οποία κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα” καθώς όπως αναφέρεται, στις σχετικές υπουργικές αποφάσεις “οι οδηγίες δεν περικόπτουν τα έσοδα των ΟΤΑ”.

Παραμένει ο προβληματισμός στους ελλειμματικούς Δήμους

Ωστόσο, η οικονομική ανησυχία παραμένει στο προσκήνιο όπως εύλογα προκύπτει μόνον στους ελλειμματικούς Δήμους, οι οποίοι έχουν σταθερό έλεγχο μηνιαίως από το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας. Από την πλευρά του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης τονίσθηκε συγκεκριμένα πως στην περίπτωση της Σύρου, “δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία” και “μέχρι σήμερα δεν αντιμετώπισε ο Δήμος κάποιο πρόβλημα”, αφού καταβάλλεται προσπάθεια να μην υπάρχουν παρεκκλίσεις. Υπενθυμίζεται βέβαια πως έγγραφο του Οικονομικού Παρατηρητηρίου έχει δει το φως των συνεδριάσεων των δημοτικών συμβουλίων μετά από παρεμβάσεις δημοτικών συμβούλων από την πλευρά των παρατάξεων της μειοψηφίας - σχετικά με τη σύνταξη του προϋπολογισμού -, οι οποίοι έχουν διατυπώσει πολλές φορές την άποψη ότι τα οικονομικά του Δήμου δεν συγκλίνουν προς την επιθυμητή κατεύθυνση.

Όσον αφορά δε, στους ελλειμματικούς Δήμους των Κυκλάδων και δη εκείνων που δεν έχουν στελεχωμένες οικονομικές υπηρεσίες, ο “πονοκέφαλος” εξακολουθεί να είναι μεγάλος, κυρίως στη σύνταξη των προϋπολογισμών ετησίως αφού οι ημερομηνίες όπως έχουν δηλώσει σε σχετικό ρεπορτάζ της “Κοινής Γνώμης” στο παρελθόν είναι ασφυκτικές και οι δυνάμεις σε επίπεδο καταρτισμένου προσωπικού πενιχρές.