ΟΤΑ και ΔΕΥΑ στη σφαίρα των κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων

Στα πλαίσια του προγράμματος της κοινωνικής και οικονομικής εξυγίανσης τα αρμόδια υπουργεία προωθούν νέα μέτρα στους οργανισμούς των δήμων, με σκοπό την προαγωγή μεταρρυθμιστικών δράσεων ώστε να εξασφαλιστούν αποτελεσματικότερα και εγγύτερα τα έσοδα του κράτους.

Το υπουργείο Εσωτερικών όπως και το υπουργείο Υγείας θέσπισαν τροπολογίες στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που αντιπροσωπεύουν εδαφικές περιφέρειες της χώρας και φέρουν ως βασική τους αρμοδιότητα τη διοίκηση των τοπικών ζητημάτων. Αποσκοπώντας στην ορθότερη πολιτική διεξαγωγής και επίλυσης των τοπικών υποθέσεων η κυβέρνηση, ορίζει νέες προϋποθέσεις για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης όπως και για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης. Όπως προβλέπεται η εποπτεία του κράτους στους Ο.Τ.Α. περιορίζεται αποκλειστικά στον έλεγχο νομιμότητας των αποφάσεων και πράξεών τους και παράλληλα είναι υποχρεωμένο τα λαμβάνει όλα εκείνα τα μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας των Ο.Τ.Α., καθώς και να τους ενισχύει οικονομικά όταν τους μεταβιβάζει δικές του αρμοδιότητες. Ακόμα και αν το κράτος δεν πληροί και τα δυο σκέλη των δεσμεύσεων του απέναντι στους τοπικούς φορείς επιβαρύνοντας τους οικονομικά , εν τούτοις θεσμοθετεί σχέδιο νόμου με θέμα: «Ίδρυση παρατηρητηρίου άνοιας» με στόχο την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών στους κοινωνικούς τομείς.

Κυρώσεις στους «κόκκινους» δήμους

Με αφορμή το σχέδιο νόμου που εκπονήθηκε από το Υπουργείο Υγείας, αναφορικά με την «Ίδρυση παρατηρητηρίου άνοιας βελτίωση περιγεννητικής φροντίδας και ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας» ώστε να πραγματοποιηθούν διαρθρωτικές αλλαγές στον χώρο της υγείας, η κυβέρνηση προωθεί νέους συνοδευτικούς σχεδιασμούς ώστε να επιτευχθεί με επιτυχία ο προβλεπόμενος σκοπός στον υγειονομικό τομέα. Στα πλαίσια της τροπολογίας του υπουργείου Εσωτερικών που προστέθηκε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας για την «Ίδρυση παρατηρητηρίου άνοιας», προβλέπονται αυστηρότερες κυρώσεις για τους απείθαρχους δήμους και αιρετούς. Σύμφωνα με το νόμο «σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των αιρετών οργάνων των ΟΤΑ με τις υποχρεώσεις που περιγράφονται, τα υπαίτια αιρετά όργανα και οι υπάλληλοι υπέχουν αστική και πειθαρχική ευθύνη για σοβαρή παράβαση καθήκοντος».

Συγκεκριμένα, όπως πρεσβεύει η νέα διαδικασία, οι αρμόδιες οικονομικές υπηρεσίες των ΟΤΑ ή των νομικών τους προσώπων οφείλουν να συντάξουν έκθεση με αναλυτικά οικονομικά στοιχεία. Την ίδια στιγμή, θεσμοθετείται ένα πιο «ασφυκτικό» καθεστώς επιτήρησης και ελέγχου των ΟΤΑ μέσω του «Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ». Στα νέα οικονομικά μέτρα που προωθούνται από την κυβέρνηση, συμπεριλαμβάνονται μέτρα είσπραξης των χρωστούμενων προς τους ΟΤΑ, αναστολή ή περιορισμό των προσλήψεων, εθελοντικές μετατάξεις ή επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων, αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας και του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων. Παράλληλα, προβλέπεται πως δύναται να διατεθεί μέρος ή το σύνολο των εσόδων από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (κρατική επιχορήγηση) για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών προς τρίτους.

Με πρόφαση την «άμεση αντιμετώπιση και την αποκατάσταση διαπιστωθεισών δημοσιονομικών δυσλειτουργιών» στους ΟΤΑ, η διετής λειτουργία του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ ανέδειξε την ανάγκη αλλαγής της μεθόδου αξιολόγησης της οικονομικής τους κατάστασης και υπαγωγής τους σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης, βάση των αποτελεσμάτων της Αιτιολογικής Έκθεσης. Με την ένταξή των δήμων στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης, ο ΟΤΑ είναι υποχρεωμένος εντός συγκεκριμένης προθεσμίας να καταθέσει στο Παρατηρητήριο Σχέδιο Οικονομικής Εξυγίανσης το οποίο οφείλει να ψηφιστεί από την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των δημοτικών συμβούλων, και θα πρέπει να περιγράφει συγκεκριμένα την ακριβή εφαρμογή των παρεμβάσεων που προβλέπονται. Ταυτόχρονα, όπως πρεσβεύεται ο ΟΤΑ που τίθεται σε πρόγραμμα εξυγίανσης, χάνει το δικαίωμα να καταρτίσει προϋπολογισμό. Σύμφωνα με την νέα ρύθμιση, το εν λόγω δικαίωμα παραχωρείται στο Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας ΟΤΑ που θα καταρτίσει και θα επικυρώσει μη ισοσκελισμένο τον προϋπολογισμό του.

Ρυθμίσεις δανείων ΟΤΑ και ΔΕΥΑ

Ανακατατάξεις προωθεί και του Υπουργείο Οικονομικών στα πλαίσια τις ορθής και συντονισμένης δράσης των δήμων αναφορικά με τις εισφορές τους στο κράτος. Συγκεκριμένα νομοθετούνται οριζόντιες περικοπές από τους ΚΑΠ για τη χρηματοδότηση του Λογαριασμού Εξυγίανσης των ΟΤΑ αλλά και ρυθμίσεις για τη αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών των δήμων. Όπως προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση η ΟΤΑ θα μετατραπούν σε αποδιοπομπαίο τράγο των ευθυνών της κεντρικής διοίκησης, που αφορούν παραλείψεις ή μη σύννομες διαδικασίες. Ο «πέλεκυς» της ΕΕ πέφτει πάνω στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου και των δήμων, καθώς θα παρακρατείται το ισόποσο του προστίμου από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) που εγγράφονται κατ’ έτος στον προϋπολογισμό του υπουργείου Εσωτερικών για τους ΟΤΑ, εξαιτίας της παραβίασης του κοινοτικού δικαίου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νόμο που έχουν «καταδικαστεί» οι δήμοι «Για αποφάσεις της ΕΕ σε βάρος της Ελλάδας που έχουν ήδη εκδοθεί κατά την έναρξη ισχύος της ρύθμισης, ο ελεγκτής νομιμότητας ή ο γενικός γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για συμόρφωση, χωρίς την τήρηση της διαδικασίας πρόσκλησης, εφόσον έχει παρέλθει άπρακτο χρονικό διάστημα τουλάχιστον έξι μηνών».

Στα πλαίσια νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, εντάσσεται επίσης, η ρύθμιση για την αναχρηματοδότηση δανείων των ΟΤΑ. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων χορηγεί δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, με σκοπό την εξυγίανση των δήμων και των περιφερειών. Περιοριστικές περίοδοι ωστόσο προβλέπονται για την σύναψη των δανείων, αφού η προθεσμία λήγει στις 31/12/2015 εφόσον έχει υποβληθεί το σχετικό αίτημα έως 30/6/2015, με όρους και προϋποθέσεις που θα καθοριστούν με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Σε περίπτωση που παρέλθει άπρακτη η παραπάνω προθεσμία «τα χρεωστικά ανοίγματα που ρυθμίζονται ως άνω ή βεβαιώνονται επιβαρύνονται με τόκους». Την ίδια στιγμή, προβλέπεται νέα ρύθμιση ανεξόφλητων οφειλών των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), που προέρχονται από δευτερεύουσες συμβάσεις χρηματοδότησης με το Ελληνικό Δημόσιο για συναφθέντα δάνεια με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τη Διεθνή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, με κατάργηση κάθε προηγούμενης σχετικής ρύθμισης και τη δυνατότητα να εξοφληθούν από κάθε είδους έσοδά τους. Αναλυτικότερα, οι οφειλές που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες κατά το χρονικό διάστημα από 1.1.2011, απαλλάσσονται από κάθε είδους φόρους, πρόστιμο και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής.