Νέα μέτρα ασφάλειας

Η μη αξιόπιστη καταγραφή των επιβαινόντων των επιβατηγών πλοίων όπως αυτή έχει αναδειχθεί μετά από ναυτικά ατυχήματα με πρόσφατο παράδειγμα την πυρκαγιά στο “Norman Atlantic” ανέδειξε την ανάγκη βελτίωσης της σχετικής διαδικασίας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δίνει προτεραιότητα στο θέμα, στην Έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο “Διόρθωση πορείας: Έλεγχος καταλληλότητας της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων”.

Το περιεχόμενο αυτής δόθηκε στη δημοσιότητα κατά τα μέσα του Οκτώβρη, με τα πρώτα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν να αναφέρονται παρακάτω.

Ζητήματα προς εξέταση με έμφαση στην αντιμετώπιση ναυτικών ατυχημάτων

Σχετικά με την αποσαφήνιση των ορισμών για τις απαιτήσεις καταγραφής επιβατών στην οδηγία 98/41/ΕΚ, π.χ. η διάρκεια του ταξιδιού, στο πλαίσιο των αλλαγών που θα γίνουν, αναφέρεται ότι η Επιτροπή θα εξετάσεις προτάσεις για: 1) Κατάργηση της απαίτησης επίσημης έγκρισης του συστήματος καταγραφής επιβατών που προβλέπεται επί του παρόντος στην οδηγία 98/41/ΕΚ και εστίαση στην ορθή λειτουργία του συστήματος καταγραφής. 2) Για να μην υπάρχουν διπλές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης, η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσον πρέπει να προβλεφθεί: α. καταχώριση των πληροφοριών για τους επιβαίνοντες σε υφιστάμενο ηλεκτρονικό σύστημα, το οποίο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή ατυχήματος να καθιστά δυνατόν την άμεση διαβίβαση των δεδομένων στην αρμόδια αρχή, β. καταχώριση και η διαβίβαση της ιθαγένειας των επιβατών στην αρμόδια αρχή, με τα ίδια μέσα και τα ίδια κριτήρια με εκείνα που ισχύουν για την καταχώριση και τη διαβίβαση δεδομένων που ήδη απαιτούνται για τους επιβαίνοντες.

Η ΕΕ σημειώνει ότι, η θέσπιση της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων διήρκεσε 15 έτη, κυρίως για να αντιμετωπισθούν ατυχήματα. “Πρόκειται για σειρά οδηγιών των οποίων τα κίνητρα και το περιεχόμενο διαμορφώθηκαν από τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες υπαγορεύθηκαν. Παρόλο που εξυπηρετούν εν γένει τον ίδιο στόχο, δηλαδή να διασφαλιστεί ενιαίο και υψηλό επίπεδο ασφάλειας των επιβατηγών πλοίων, δεν αποτελούν πλήρως συνεκτικό πλαίσιο. Κάθε οδηγία έχει διαφορετικό πεδίο εφαρμογής και ισχύει για διαφορετικούς τύπους πλοίων και ταξιδίων. Το πιο σημαντικό είναι επίσης ότι, εξαιτίας της τεχνολογικής ανάπτυξης την τελευταία δεκαετία, ορισμένες από τις κείμενες διατάξεις είναι πλέον παρωχημένες και άσκοπα επαχθείς”, αναφέρεται στην Έκθεση.

Στοιχεία σημερινής κατάστασης

Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση ότι δεν γίνεται η παραμικρή αναφορά στα θέματα συνθέσεων, όταν μάλιστα διαπιστώθηκε η σημασία τους με τον πιο δραματικό τρόπο τόσο στο ναυάγιο του κρουαζιερόπλοιου του Costa Concordia όσο και του Norman Atlantic. Παρόλα αυτά, η Επιτροπή εστιάζει τη μελέτη της στις εξής Οδηγίες:

“Τα επιβατηγά πλοία εσωτερικού που υπόκεινται στα πρότυπα ασφάλειας της ΕΕ αντιπροσωπεύουν περίπου το 30 % των σκαφών που χρησιμοποιούνται στις εσωτερικές μεταφορές στα ύδατα της ΕΕ, αλλά άνω του 60 % του συνολικού αριθμού επιβατών. Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των επιβατών ταξιδεύουν με πλοία που πληρούν τα κοινά πρότυπα ασφάλειας, τα οποία εγγυώνται ενιαίο επίπεδο ασφάλειας. Το ένα τρίτο των επιβατών ταξιδεύουν με πιστοποιημένα σύμφωνα με εθνικά πρότυπα πλοία, τα οποία ως επί το πλείστον είναι μικρότερα πλοία, ειδικά σχεδιασμένα και κατασκευασμένα από σύνθετα υλικά ή ξύλο (περίπου 12% και 18%, αντίστοιχα).

Από τα 408 ατυχήματα που έχουν σημειωθεί με επιβατηγά πλοία εσωτερικού τα 4 τελευταία έτη, μόνο ένα από αυτά είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο επιβάτη. Ο αντίστοιχος κίνδυνος ανά επιβατοώρα είναι χαμηλότερος από τον κίνδυνο που παρουσιάζουν τα πλοία διεθνών μεταφορών επιβατών. Αν και οι συνέπειες των ατυχημάτων του στόλου της ΕΕ είναι λιγότερο σοβαρές των πλοίων διεθνών μεταφορών επιβατών, η συχνότητα ατυχημάτων ήταν υψηλότερη. Αυτό δεν προκαλεί καμία έκπληξη διότι στις παράκτιες περιοχές η κυκλοφορία είναι πυκνότερη και είναι δυνατή η προσάραξη λόγω ρηχότερων υδάτων”.

Λόγοι μη επιτυχίας των μέτρων

Βάσει της Έκθεσης, η νομοθεσία της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας των επιβατηγών πλοίων είναι αναποτελεσματική, λόγω: α. της πολυπλοκότητας και της αμφισημίας στην εφαρμογή της νομοθεσίας (ιδίως όσον αφορά τα πλοία που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της), β. των παρωχημένων υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων (στην οποία δεν αξιοποιούνται τα υπάρχοντα ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης και πληροφόρησης), γ. της ασαφούς παρουσίασης των τεχνικών προτύπων ασφαλείας

• και των αργόσυρτων και δύσκολων διαδικασιών επικαιροποίησης και παρεκκλίσεων. Οι αδυναμίες αυτές έχουν καταστήσει ανεπαρκείς και ασκόπως δύσκολες την παρακολούθηση, την εφαρμογή και την επιβολή των προτύπων ασφαλείας. Επιπλέον, παραμένει ελλιπέστερη από ό,τι αναμενόταν η ενημέρωση των επιβατών σχετικά με τη νομοθεσία της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων και τα οφέλη τους. Αυτό σχετίζεται ενδεχομένως με το σχετικά χαμηλό επίπεδο οργάνωσης των επιβατών στις θαλάσσιες μεταφορές

Νέες ενέργειες

Η Έκθεση καταλήγει αναφέροντας τις πρωτοβουλίες που θα πάρει η Κομισιόν. Ακολούθως παρουσιάζονται όσα αφορούν στο πρώτο βήμα. “Η Επιτροπή, υποστηριζόμενη από τον EMSA και σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους, θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει απλουστευμένο κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων και θα προωθήσει την αναβάθμιση σε διεθνές επίπεδο των προτύπων ευστάθειας σε περίπτωση ζημίας.

Α. Απλούστευση του νομικού πλαισίου για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων της ΕΕ: Χωρίς να μεταβάλει τους στόχους πολιτικής και τους κύριους μηχανισμούς επίτευξης αποτελεσμάτων, η Επιτροπή προτίθεται να εξετάσει προτάσεις προκειμένου να καταργηθούν οι παρωχημένες, ασαφείς ή αλληλεπικαλυπτόμενες απαιτήσεις που προσδιορίσθηκαν κατά τον παρόντα έλεγχο καταλληλότητας, κυρίως με: εξάλειψη των αλληλοεπικαλύψεων μεταξύ των ειδικών επιθεωρήσεων βάσει της οδηγίας 1999/35/ΕΚ, των εκτεταμένων επιθεωρήσεων ελέγχου από το κράτος λιμένα και των ετήσιων επιθεωρήσεων από το κράτος σημαίας. • διευκρίνιση για τους σκοπούς της οδηγίας 2009/45/EΚ: α) το αλουμίνιο είναι υλικό ισοδύναμο του χάλυβα (βάσει των αντίστοιχων απαιτήσεων για την πυρομόνωση) και β) τα ποντοπόρα σκάφη και τα παραδοσιακά πλοία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.

• αποσαφήνιση των ορισμών για τις απαιτήσεις καταγραφής επιβατών στην οδηγία 98/41/ΕΚ, π.χ. η διάρκεια του ταξιδιού, απλούστευση του καθορισμού των θαλάσσιων περιοχών στην οδηγία 2009/45/ΕΚ, απλούστευση του παραρτήματος της οδηγίας 2009/45/ΕΚ ώστε να καταστεί πιο κατανοητό.

Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης προτάσεις για την αφαίρεση των δυσανάλογων απαιτήσεων, ιδίως με: α. εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2009/45/ΕΚ των επιβατηγών πλοίων που είναι κατασκευασμένα από χάλυβα ή ισοδύναμο υλικό, μήκους κάτω των 24 m, β. κατάργηση της απαίτησης επίσημης έγκρισης του συστήματος καταγραφής επιβατών που προβλέπεται επί του παρόντος στην οδηγία 98/41/ΕΚ και εστίαση στην ορθή λειτουργία του συστήματος καταγραφής.

Για να μην υπάρχουν διπλές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης, η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσον πρέπει να προβλεφθεί: α. καταχώριση των πληροφοριών για τους επιβαίνοντες σε υφιστάμενο ηλεκτρονικό σύστημα, το οποίο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή ατυχήματος να καθιστά δυνατόν την άμεση διαβίβαση των δεδομένων στην αρμόδια αρχή, β. καταχώριση και η διαβίβαση της ιθαγένειας των επιβατών στην αρμόδια αρχή, με τα ίδια μέσα και τα ίδια κριτήρια με εκείνα που ισχύουν για την καταχώριση και τη διαβίβαση δεδομένων που ήδη απαιτούνται για τους επιβαίνοντες, γ. Προώθηση της αναβάθμισης των διεθνών προτύπων: Σε διεθνές επίπεδο, η Επιτροπή, υποστηριζόμενη από τον EMSA και σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερομένους, θα προωθήσει την αναβάθμιση των διεθνών προτύπων ευστάθειας σε περίπτωση βλάβης για τα επιβατηγά πλοία και θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει τα κάτωθι κείμενα στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό: Τεχνική παρουσίαση στη συνεδρίαση της επίσημης ομάδας αξιολόγησης της ασφάλειας, τον Νοέμβριο του 2015, • Πρόταση της ΕΕ για νέο πρότυπο ευστάθειας μετά από βλάβη (τον αποκαλούμενο «δείκτη «R») στη συνεδρίαση της υποεπιτροπής σχεδιασμού και κατασκευής πλοίων τον Ιανουάριο του 2016, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας στην Επιτροπή Ναυτικής Ασφάλειας για υψηλότερο επίπεδο το 2016.