Μία επίσκεψη συμβολισμού

Οι ριζικές πολιτικές ανακατατάξεις στις ΗΠΑ, που σηματοδοτήθηκαν από την εκλογή Τραμπ, οι ταλαντευόμενες ισορροπίες της υπερδύναμης με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, ο πολιτικός ρόλος ενός απερχόμενου προέδρου, η αναμονή ενός ισχυρού λόγου στήριξης της Ελλάδας αποτελούν στοιχεία που συνθέτουν τις πτυχές της επίσκεψης Ομπάμα στην Αθήνα.

Η επιτυχία του Τραμπ, όχι στο να εκλεγεί αλλά να ταυτίσει την αντίπαλο του με το φθαρμένο πολιτικό κατεστημένο, προσδίδοντας στον εαυτό του τον ρόλο ενός αντισυστημικού εκπροσώπου, μπορεί να προκάλεσε ένα γενικευμένο «μούδιασμα» στις δυνάμεις της Ευρώπης για τις μελλοντικές του ενέργειες στην διατήρηση ή όχι των υπαρχόντων συμμαχικών ισορροπιών, ενώ παράλληλα κατάφερε να αποτελέσει την αιτία γενικευμένων ταραχών, με δυσοίωνες διασπαστικές προοπτικές στο εσωτερικό της χώρας του.

Στην αντίπερα όχθη και εντός των κόλπων της Ευρώπης, η οποία βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με την ακροδεξιά άνοδο,  ένα από τα καίρια ζητήματα που έχουν φτάσει σε οριακό σημείο επίλυσης, είναι και το θέμα της Ελλάδας, η κυβέρνηση της οποίας προσβλέπει στην ελάφρυνση του χρέους ώστε να καταστούν αποτελεσματικές οι μεταρρυθμίσεις που υποχρεώνεται να εφαρμόσει.

Εν μέσω όλων αυτών πραγματοποιεί την περιοδεία του στην Ευρώπη, με πρώτο σταθμό την Ελλάδα, ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος επέλεξε αυτό τον τρόπο για να κλείσει τον πολιτικό του βίο, μεταφέροντας το μήνυμα πως η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ευρώπης δεν πρέπει να μεταβληθεί.

Υπέρ της ελάφρυνσης του χρέους

Η επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στην Αθήνα συμπίπτει με τον εξονυχιστικό έλεγχο των θεσμών, στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης, πριν το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου, στο οποίο αναμένεται από την ελληνική κυβέρνηση συζήτηση για την απομείωση του ελληνικού χρέους.

Μπορεί η αύξηση των εσόδων να συντέλεσε στην μεγάλη αύξηση του πλεονάσματος, που έφτασε στα 6,5 δις ευρώ, πέραν του στόχου που είχε τεθεί, μπορεί το ΑΕΠ να αυξήθηκε οριακά κατά 1,5% και τα στοιχεία αυτά να ενισχύουν την διαπραγματευτική θέση της Ελληνικής κυβέρνησης, όμως οι δανειστές εμμένουν στη διευθέτηση των μεγάλων απαιτήσεων τους, σε καίρια θέματα όπως τα εργασιακά, το ασφαλιστικό και οι πλειστηριασμοί.  

Αυτά συνυπάρχουν ως δεδομένα την ώρα που πραγματοποιείται η επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα, ο οποίος με την άφιξη του έκανε μία σαφέστατη διατύπωση για την αναγκαιότητα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, σημειώνοντας ότι τα μέτρα λιτότητας δεν μπορούν να συνεχιστούν, δήλωση που καθιστά δεδομένη την στήριξη του στην ελληνική απαίτηση.

Όπως ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος ανάφερε «ο δρόμος που βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα είναι ο σωστός. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση βλέπω ότι έχουν τη βούληση να προχωρήσουν στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων και είναι πολύ δύσκολο να δημιουργήσει μια αναπτυξιακή προοπτική αν δεν υπάρξει ελάφρυνση του χρέους».

Πάντως είναι ιδιαιτέρως δύσκολη η προσπάθεια του να πείσει όχι μόνο για την θετική αντιμετώπιση του ελληνικού ζητήματος, όταν ο διάδοχος του Ντ. Τράμπ δήλωσε ότι «η Αμερική δεν έχει καμιά δουλειά με την Ελλάδα» και ότι «πρέπει να το χειριστεί μόνη η Γερμανία», αλλά και για τον ρόλο της Γερμανίας σε αυτό, όταν από τους New York Times ότι είναι μειωμένες οι ελπίδες του Ομπάμα στο να πείσει τη Μέρκελ για άμεση λύση σχετικά με το ελληνικό χρέος.

Εάν τελικά αυτό επιτευχθεί θα είναι μία νίκη του πρωθυπουργού, που θα μεταβάλλει υπέρ του σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές εντυπώσεις στο εσωτερικό της χώρας, όπως επεσήμανε στον Guardian ο πρώην διπλωμάτης  των ΗΠΑ στην Αθήνα, Άλεκ Μάλι, λέγοντας ότι αυτό που θα προσπαθήσει ο Ομπάμα είναι «Η ελάφρυνση χρέους για τον Τσίπρα θα είναι μία τεράστια νίκη στην ελληνική πολιτική εξίσωση».

Δημοκρατικές ισορροπίες έναντι Τραμπ

Οι φόβοι που προκάλεσε η εκλογή Τραμπ, όσον αφορά ακόμα και τις ευαίσθητες συμμαχικές ισορροπίες σε επίπεδο ΝΑΤΟ, έχουν θέσει σε στάση αναμονής τις χώρες της Ευρώπης, με τον Μπαράκ Ομπάμα να επιχειρεί στην τελευταία προεδρική του περιοδεία να περάσει μηνύματα δημοκρατικής συνέχειας στην πολιτική της Αμερικής.

Σαφής επ’ αυτού η αναφορά του όταν σημείωνε πως «Αυτό είναι το τελευταίο μου ταξίδι και θεώρησα ότι πρέπει να επισκεφτούμε μια σπουδαία χώρα όπου γεννήθηκε η Δημοκρατία και οι ιδέες που γαλούχησαν τις ΗΠΑ».

Παρά του ότι η πάγια πολιτική των ΗΠΑ, χρησιμοποιεί προσχηματικά τον όρο δημοκρατία, ή έστω τον μεταφράζει κατά το δοκούν, ακόμα πιο επίφοβη αναμένεται η ακροδεξιά πολιτική που πρεσβεύει ο νέος πλανητάρχης, με τα συνεπακόλουθα αυτής σε διεθνές επίπεδο.

Όπως επισημαίνεται από την Euractiv, ο Ομπάμα σε αυτή την περιοδεία του έχει επιφορτιστεί με τον ρόλο «να βάλει τα δυνατά του για να καθησυχάσει τους ευρωπαίους ομολόγους του σε σχέση με το μέλλον της αμερικανικής δημοκρατίας υπό τον Tραμπ».

Ο απερχόμενος πρόεδρος, μπορεί να στέλνει μηνύματα δημοκρατίας, χωρίς όμως να αναφέρει ότι οι πολιτικές που ακολούθησε, ως φυσική συνέχεια των προηγούμενων, βάθυναν τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες στη χώρα του ή ενίσχυσαν τις αποφάσεις για επιβολή πολιτικών λιτότητας σε ευάλωτες οικονομικά χώρες, όπως η Ελλάδα.

Σε κάθε περίπτωση την γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας για τις ΗΠΑ, και την βαρύτητα σε σχέση με αυτό της επίσκεψης συμβολισμού του Ομπάμα στην Αθήνα, επεσήμανε το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων, που αναφέρει ότι «Η Αθήνα είναι το λίκνο της δημοκρατίας και ο Ομπάμα θα την αξιοποιήσει κατά φαινόμενα για να εκφωνήσει μια πολιτική ομιλία-ορόσημο, η οποία θα αποτελεί την πολιτική του κληρονομιά. Η ομιλία του αυτή ερμηνεύεται και ως μήνυμα προς τον διάδοχό του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος θα εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο στις 20 Ιανουαρίου».

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του πρακτορείου «Ανεξαρτήτως του ποιος κυβερνά στην Ουάσινγκτον, η Αθήνα είναι για την παγκόσμια δύναμη ΗΠΑ σημαντική, διότι η Ελλάδα παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο ως προπύργιο του ΝΑΤΟ, ως γέφυρα του Ισραήλ προς την Ευρώπη και ως στρατιωτική βάση. Οι ΗΠΑ διατηρούν στη Σούδα της Κρήτης μια κεντρική αεροπορική και ναυτική βάση».