Τα στοιχεία της διαφθοράς στην άσκηση δημόσιας διοίκησης

Η μεγάλη πληγή στην άσκηση της δημόσιας διοίκησης στη χώρα, παραμένει η διαφθορά, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφονται στην ετήσια έκθεση του Συντονιστικού Οργάνου Επιθεώρησης και Ελέγχου (ΣΟΕΕ) για το 2016.

Με αναλυτικές αναφορές στο πλήθος των υποθέσεων που διαχειρίστηκαν, διερευνώντας καταγγελίες και διενεργώντας ελέγχους, τα Σώματα και Υπηρεσίας της Επιθεώρησης Ελέγχου, στοιχειοθέτησαν τα αποτελέσματα για το 2016, τα οποία και συνοψίζονται στην ετήσια έκθεση του ΣΟΕΕ.

Σχετικά με το περιεχόμενο της έκθεσης η Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης, Μαρία Παπασπύρου, ενημερώνει στο προλογικό σημείωμα της έκθεσης ότι στην παρούσα έκθεση του ΣΟΕΕ καταγράφονται, όλες οι ενέργειες του για το συντονισμό και την αποτελεσματικότητα των εργασιών των Σωμάτων Επιθεώρησης και Ελέγχου της Δημόσιας Διοίκησης, καταγράφονται οι επιθεωρήσεις και οι έλεγχοι που διενεργήθηκαν, με τις γενικές και ειδικές παρατηρήσεις στα αντικείμενα της αρμοδιότητας κάθε Σώματος και γίνεται ειδική μνεία σε κάθε επιμέρους παρουσίαση των υποθέσεων των Σωμάτων για τις οποίες ζητήθηκε η κίνηση πειθαρχικής δίωξης ή παραπέμφθηκαν στον αρμόδιο Εισαγγελέα.

Στην παράθεση των πεπραγμένων του Συντονιστικού Οργάνου Επιθεώρησης και Ελέγχου γίνεται αναφορά στις αποφάσεις που έλαβε και πραγματοποίησε, μεταξύ των οποίων είναι η διενέργεια κοινών επιθεωρήσεων, ελέγχων και ερευνών από μικτές ομάδες Επιθεωρητών των Σωμάτων και Υπηρεσιών Επιθεώρησης και Ελέγχου που μετέχουν σε αυτό, ώστε οι επιθεωρήσεις και οι έλεγχοι να είναι πιο γρήγοροι και αποτελεσματικοί, πιο αποδοτικοί, με λιγότερο κόστος και μικρότερη επιβάρυνση των ελεγχόμενων φορέων.

Οι έλεγχοι αυτοί αφορούσαν σε πολύ σοβαρές υποθέσεις υψηλής διαφθοράς στον τομέα της Δημόσιας Διοίκησης με αυτονόητη την εμπλοκή σε αυτές και του ιδιωτικού τομέα.

Τα αντικείμενα των τακτικών ελέγχων που αποφασίστηκαν, επικεντρώνονταν στο χώρο της Υγείας, σε θέματα απευθείας αναθέσεων έργων ή εργασιών σε Δήμους, σε ελέγχους διαδικασιών μεγάλων ανώνυμων εταιρειών του Δημοσίου.

Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος

Συνολικά κατά το έτος 2016 συνετάχθησαν 1.931 αναφορές από το σύνολο των υπηρεσιών της ΕΓ ΣΔΟΕ. Από το πλήθος των αναφορών αυτών οι 141 αναφορές εστάλησαν στις εισαγγελικές αρχές.

Λαμβάνοντας υπόψιν μόνον υποθέσεις για τις οποίες τα υπολογισμένα διαφυγόντα τέλη, δασμοί και φόροι υπερβαίνουν το ποσόν των 100.000 ευρώ, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως σημαντικές, προκύπτει ότι συνολικά από τις 92 υποθέσεις, που προέκυψαν, τα διαφυγόντα για το Ελληνικό Δημόσιο τέλη, δασμοί και φόροι ανέρχονται στο ποσό των 269.018.900,74 ευρώ.

Ως προς τον έλεγχο περιπτώσεων διαφθοράς δημοσίων λειτουργών, κατά το προηγούμενο έτος άνοιξαν στις υπηρεσίες της ΕΓ ΣΔΟΕ συνολικά  194 νέες υποθέσεις και έκλεισαν 444 υποθέσεις.

Οι εκκρεμείς υποθέσεις διαφθοράς ανέρχονται σε 1.138 για τις οποίες υπάρχει εισαγγελική παραγγελία, όπου απαιτείται η διενέργεια ελέγχων σε περισσότερα του ενός εμπλεκόμενα πρόσωπα.

Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης

Κατά το έτος 2016 ολοκληρώθηκαν, εγκρίθηκαν από την αρμόδια επιτροπή και γνωστοποιήθηκαν αρμοδίως 441 εκθέσεις επιθεώρησης-ελέγχου και ελέγχου περιουσιακής κατάστασης υπαλλήλων. Επιπλέον, ολοκληρώθηκαν 23 προκαταρκτικές εξετάσεις και 1 Ένορκη Διοικητική Εξέταση.

Κατά το έτος 2016 πλέον του 64% των διενεργηθέντων ελέγχων είχε ως έναυσμα καταγγελίες (επώνυμες ή ανώνυμες) που υποβλήθηκαν στο ΣΕΕΔΔ και ανέρχονται σε 3.120. Αυξημένο, για τέταρτη συνεχή χρονιά, ήταν το ποσοστό ελέγχων που διενεργήθηκαν το 2016 κατόπιν εντολών Υπουργών, αιτημάτων Εισαγγελικών Αρχών ή του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης.

Πλέον του 45% των ελέγχων διενεργήθηκε σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού και επιχειρήσεις τους, για θέματα που αφορούσαν κυρίως σε υποθέσεις δόμησης και χωροταξίας, στη διαδικασία χορήγησης αδειών ιδίως σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και σε υποθέσεις ανάθεσης έργων, προμηθειών και σύναψης συμβάσεων παροχής υπηρεσιών. Σημαντικό ποσοστό των λοιπών ελέγχων αφορούσε στην οργάνωση και λειτουργία δημοσίων υπηρεσιών, σε υποθέσεις δημοσίων έργων/συμβάσεων, σε ζητήματα πολεοδομικής φύσης, στην εκπαίδευση και κατάρτιση, σε άλλα θέματα Ο.Τ.Α. α’ βαθμού. 

Κατά το 2016 εκτελέστηκαν 23 προκαταρκτικές εξετάσεις κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, στο πλαίσιο των οποίων έλαβαν χώρα προανακριτικές πράξεις και συμπληρώθηκαν φάκελοι δικογραφιών που διαβιβάστηκαν στους αρμόδιους Εισαγγελείς για τις περαιτέρω ενέργειες. 

Επίσης, ολοκληρώθηκαν 23 έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης. Σε 8 περιπτώσεις, μετά από άρση του φορολογικού, τραπεζικού και χρηματιστηριακού απορρήτου,

διαπιστώθηκε ότι οι ελεγχόμενοι είχαν αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία, τα οποία δεν δικαιολογούνταν από νόμιμα και εμφανή εισοδήματα, λόγο για τον οποίο αναζητήθηκαν πειθαρχικές ευθύνες.

Από τις 413 εκθέσεις επιθεώρησης-ελέγχου σε 133 (32,20%) από αυτές, αναζητήθηκαν ευθύνες υπαλλήλων/οργάνων της Διοίκησης για πειθαρχικά παραπτώματα ή και ανέκυψαν ενδείξεις για ποινικές ευθύνες οπότε οι σχετικές εκθέσεις γνωστοποιήθηκαν στον Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών για την ποινική αξιολόγηση των σχετικών πράξεων και παραλείψεων.

Ο ιδιαίτερα αυξημένος δείκτης παραβατικότητας που διαπιστώνεται από ελέγχους που διενεργήθηκαν σε Υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων οφείλεται ιδίως σε πράξεις ή και παραλείψεις τόσο οργάνων των Δασικών Υπηρεσιών της χώρας, όσο και των υπηρεσιών που εμπλέκονται, εν γένει, με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Περίπου πλέον του 58% των λειτουργών, για τους οποίους προτάθηκε η άσκηση πειθαρχικής δίωξης, προέρχεται από τους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού και επιχειρήσεις τους. Είναι δε αξιοσημείωτο το ποσοστό των αιρετών (πλέον του 23%), για τους οποίους

προέκυψαν σοβαρές ενδείξεις τέλεσης πειθαρχικών παραπτωμάτων. Ειδικότερα, στους Ο.Τ.Α α ́ βαθμού οι αιρετοί αποτελούν την πολυπληθέστερη κατηγορία (51), για τους οποίους διαπιστώθηκε παραβατική συμπεριφορά σε σχέση με το υπόλοιπο προσωπικό τους. Σημειώνεται ότι από τα ως άνω συνολικά στοιχεία προκύπτει ότι οι πειθαρχικές ευθύνες βαρύνουν κατά κύριο λόγο τους υπαλλήλους  (37,50%). 

Ζητούμενο η πάταξη της διαφθοράς

Από όλα τα ευρήματα των ελέγχων των αρμοδίων Σωμάτων Επιθεωρήσεων αναδεικνύεται η ανάγκη ενίσχυσης των προσπαθειών κατά της διαφθοράς, με στοχευμένες ενέργειες των ελεγκτικών μηχανισμών και με μία διαφορετική φιλοσοφία λειτουργίας του δημοσίου.

Ανάλογη είναι και η επισήμανση της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, Μαρίας Παπασπύρου, η οποία στο προλογικό σημείωμα της έκθεσης θέτει την αναγνώριση του προβλήματος, αναφέροντας ότι «Η διαφθορά και η διαπλοκή είναι πρακτικές που στερούνται ηθικής υπόστασης, είναι με άλλα λόγια ανήθικες πρακτικές, συνεπώς πρέπει να καταπολεμηθούν μόνο με αποτρεπτικά μέσα».

Για τον μέχρι τώρα τρόπο διαχείρισης της συγκεκριμένης παθογένειας, η κ. Παπασπύρου, αναφέρει ότι η έλλειψη συντονισμού στο έργο των ελεγκτικών μηχανισμών, την οποία κλήθηκε το ΣΟΕΕ να θεραπεύσει, ενίσχυε φαινόμενα επικαλύψεων αλλά και αντιφάσεων μεταξύ των ελέγχων και των αποτελεσμάτων τους αποδυναμώνοντας και απομειώνοντας τελικά το συνολικό αποτέλεσμα της προσπάθειας καταπολέμησης της διαφθοράς και της κακοδιοίκησης στη χώρα μας.

Στη πολιτική δε παρατήρηση της σημειώνει ότι με την παραδοχή ότι η Διαφθορά αποτέλεσε την κύρια αιτία δημιουργίας της δεινής οικονομικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα, εκτιμώ πως η καταπολέμηση της αποτελεί sine qua non παράγοντα για να εξέλθει η χώρα μας από την κρίση αλλά και η μόνη λύση που δίνει ελπίδα και προοπτική αφού μόνο έτσι θα μπορέσει το κράτος να βελτιώσει την εικόνα του και να ανακτήσει την αξιοπιστία του τόσο προς τους πολίτες του όσο και προς το εξωτερικό.