Απλή αναλογική στους ΟΤΑ

Τις δρομολογούμενες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ανακοίνωσε ο Υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, στην ομιλία του στο 9ο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση.

Με αναφορές στην κυβερνητική στόχευση στη διαμόρφωση της νέας αναπτυξιακής και παραγωγικής στρατηγικής που έχει ανάγκη η χώρα για το επόμενο βήμα της, ο υπουργός Εσωτερικών συνέδεσε τις οικονομικές παρεμβάσεις για μια δίκαιη ανάπτυξη, με τις απαιτούμενες μεταβολές και στη δομή της Δημόσιας Διοίκησης.

Έθεσε την αναγκαιότητα για την ανάπτυξη και αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο αναπτυξιακός ρόλος της οποίας, όπως είπε, «είναι σημαντικός και οφείλουμε να τον ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να θωρακίσουμε την συνολική προσπάθεια οικονομικής ανάταξης της χώρας».

Κάνοντας λόγο για θέσπιση εφαρμόσιμων μέτρων, επεσήμανε ότι «είμαστε υποχρεωμένοι οι πράξεις μας προς αυτή την κατεύθυνση να εναρμονίζονται με την εκάστοτε γενικότερη κατάσταση της οικονομίας και τη δημοσιονομική πραγματικότητα, για να μην θεσπίζουμε ανεφάρμοστα μέτρα. Υπό αυτή την έννοια, οι θεσμικές μας παρεμβάσεις στην Αυτοδιοίκηση, αλλά και τα μέτρα τρέχουσας πολιτικής διαχείρισης που λαμβάνουμε, συνδέονται με την συνολική μας πορεία και ανάλογα θα κλιμακώνονται».

Ενίσχυση του ρόλου των ΟΤΑ

Διαβεβαιώνοντας ανεπιφύλακτα, ότι «το 2018 θα είναι έτος μεγάλων αλλαγών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση» έδωσε τις κύριες κατευθύνσεις των δρομολογούμενων αλλαγών στον «Καλλικράτη», διευκρινίζοντας ότι η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η κυριότερη νομοθετική παρέμβαση που προωθείται το επόμενο διάστημα, με την κυβερνητική πρόταση να βρίσκεται υπό τελική επεξεργασία, έπειτα από έναν ενδελεχή διάλογο, οργανωμένο και μη, με τους αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τους εργαζόμενους.

Σχεδιάζονται παρεμβάσεις τόσο για την ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των ΟΤΑ, όσο και για την ενίσχυση των συμπληρωματικών θεσμικών εργαλείων συμμετοχής των πολιτών στις αποφάσεις της διοίκησης.

Στο επερχόμενο νομοσχέδιο, θα περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι τομείς αρμοδιοτήτων. Θα προβλέπεται επίσης, η ίδρυση ενός διαρκούς οργάνου ελέγχου της διαδικασίας αναπροσδιορισμού των αρμοδιοτήτων, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των θεσμικών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης  και των συναρμόδιων υπουργείων.

Μ’ αυτό τον τρόπο επιχειρείται να εξασφαλιστεί ότι οποιαδήποτε αλλαγή δεν θα γίνεται με  πρόχειρο και αποσπασματικό τρόπο, ενώ θα διασφαλίζεται ότι κάθε μεταφορά αρμοδιότητας, θα συνοδεύεται από τους απαιτούμενους πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό.

Αντιμετωπίζεται το ζήτημα της τεχνικής, διοικητικής και διαχειριστικής ανεπάρκειας των Τεχνικών Υπηρεσιών πολλών από τους Δήμους της χώρας, που αποτελεί παράγοντα αδυναμίας υλοποίησης βασικών και αναγκαίων έργων.

Πέρα από συγκεκριμένες αλλαγές στο ν.4412/2016 που έχουν ήδη προωθηθεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, προωθείται η συγκρότηση Διαδημοτικών Συνδέσμων, ανά νομό, που θα «συνενώνουν» τις τεχνικές υπηρεσίες των επιμέρους Δήμων που σήμερα δεν έχουν την αναγκαία επάρκεια και θα συνδιαμορφώνουν έναν φορέα ικανό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανάγκες τεχνικών έργων όλων των Δήμων.

Προωθείται, ως επιπρόσθετο μέτρο, η δημιουργία μιας «τεχνικής ομπρέλας» πανελλαδικής εμβέλειας, υπό την ευθύνη της ΜΟΔ, που θα μπορεί να εξυπηρετεί κάθε Δήμο ή σύνδεσμο της χώρας που έχει σχετική ανάγκη.

Χρηματοδότηση – κατηγοριοποίηση ΟΤΑ

Αλλάζουν τα κριτήρια διαμόρφωσης των ΚΑΠ και η κατανομή τους με πρόβλεψη για ελάχιστο όριο, βάσει κριτηρίων που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις ειδικότερες κοινωνικές και αναπτυξιακές πτυχές των ΟΤΑ. Ταυτόχρονα θα συνδέονται καλύτερα με τα υφιστάμενα, αλλά και τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που σχεδιάζονται.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται ο επαναπροσδιορισμός της κατηγοριοποίησης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σκοπό να αμβλυνθούν οι μεταξύ τους ανισότητες.

Αναφορικά με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, σχεδιάζεται και προωθείται σταδιακά η υποκατάσταση των σημερινών Αποκεντρωμένων Διοικήσεων από περιφερειακές, κατά τόπους, υπηρεσίες των αντίστοιχων υπουργείων, ώστε να υπάρχει ενιαία και ομοιόμορφη άσκηση των σχετικών αρμοδιοτήτων. Οποιαδήποτε αλλαγή δεν θα επηρεάσει έστω και κατ’ ελάχιστο τα δικαιώματα και τους όρους εργασίας του προσωπικού τους. Η νέα δομή απαιτεί χρόνο για την τροποποίηση των οργανισμών των υπουργείων και δεν πρόκειται να αιφνιδιαστεί κανένας εργαζόμενος.

Αναδομείται εκ βάθρων το πλαίσιο ελέγχου της νομιμότητας των αποφάσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αποσπάται η σχετική αρμοδιότητα από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, ώστε να ανατεθεί σε έναν νέο, αποκεντρωμένο φορέα, υπό την εποπτεία και την ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών, άριστα στελεχωμένου.

Αξιοποιούνται τα εργαλεία ανάλυσης κινδύνου (risk analysis) και αναπροσδιορίζεται το είδους των αποφάσεων που θα υποβάλλονται σε υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας.

Απλή αναλογική

Προωθείται η απλή αναλογική, η οποία θα ενδυναμώσει τη Δημοκρατία, θα φέρει πιο κοντά τον πολίτη στην ενασχόληση με τα κοινά και θα ωθήσει σε συνεργασίες αυτοδιοικητικών δυνάμεων.

Οργανώνεται και θεσμοθετείται διαδικασία αναπροσδιορισμού της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΤΑ Α’ Βαθμού – ΟΤΑ Β’ Βαθμού – Κράτους. Η απλή αναλογική,  θα ευνοήσει συνεργασίες και την είσοδο νέων δυνάμεων και νέων απόψεων στην Αυτοδιοίκηση.

Η εμπειρία των αιρετών, σε συνδυασμό με την θέσπιση νέων ή την ενεργοποίηση υπαρχόντων συμμετοχικών θεσμών, καθώς και οι σχετικές πρόνοιες που επεξεργαζόμαστε θα απαντήσει στα ζητήματα κυβερνησιμότητας.

Καθιερώνεται ως εκλογικό σύστημα και για τους δύο βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης η απλή αναλογική για το σύνολο των εδρών των οικείων Συμβουλίων.

Η διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών αποσυνδέεται από το χρόνο διεξαγωγής των ευρωεκλογών.

Εξορθολογίζονται κωλύματα εκλογιμότητας, κυρίως αναφορικά με ελάχιστες σχέσεις με το Δημόσιο, όπως μια δίμηνη σύμβαση εργασίας, που περιορίζουν υπέρμετρα το δημοκρατικό δικαίωμα συμμετοχής στα τοπικά δημόσια πράγματα.

Διευκολύνεται η συμμετοχή μικρών παρατάξεων, ομάδων πολιτών και τοπικών κινημάτων, καθώς η ανάδειξη των οργάνων των Κοινοτήτων (Συμβούλια) αποσυνδέεται από την ανάδειξη του κεντρικού Δημοτικού Συμβουλίου, με την έννοια ότι ένας συνδυασμός μπορεί να κατέλθει και αυτοτελώς σε μία μόνο Κοινότητα και, αντίστροφα, ένας συνδυασμός υποψηφίων για το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο δεν απαιτείται να καταρτίζει ψηφοδέλτιο και για τις Κοινότητες.

Ο θεσμός των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων διατηρείται. Το καθεστώς τους ενοποιείται και απλοποιείται, ώστε πλέον να αντιμετωπίζονται – με εξαίρεση τις πολύ μικρές κοινότητες – ενιαία ως Κοινότητες.

Εισάγεται η εκλογή με ενιαίο (όχι δηλαδή παραταξιακό) ψηφοδέλτιο των μονομελών οργάνων-εκπροσώπων των πολύ μικρών Κοινοτήτων.

Οι Δημοτικές Ενότητες διατηρούνται μόνο ως εκλογικές περιφέρειες, για να διασφαλιστεί η εκπροσώπηση όλων των προ-Καλλικρατικών Δήμων στα Δημοτικά Συμβούλια. Οι αρμοδιότητές τους αυξάνονται, συνοδευόμενες και από τμήμα του εκάστοτε δημοτικού προϋπολογισμού που θα επιφυλάσσεται υπέρ των Κοινοτήτων, το οποίο θα διαχειρίζονται σύμφωνα με τους κανόνες του συμμετοχικού προϋπολογισμού.

Οι Περιφερειακές Ενότητες διατηρούνται ως εκλογικές περιφέρειες, με δικαίωμα όμως «επικοινωνίας» των ψηφοδελτίων (δηλ. δικαίωμα του εκλογέα μίας Περιφερειακής Ενότητας να βάλει έναν σταυρό και σε υποψήφιο άλλης Περιφερειακής Ενότητας).

Εισάγεται ο θεσμός του Συμβουλίου Περιφερειακής Ενότητας, το οποίο θα απαρτίζεται από τους Περιφερειακούς Συμβούλους κάθε Ενότητας και τον οικείο χωρικό Αντιπεριφερειάρχη και θα διατυπώνει εισηγήσεις για σημαντικά θέματα που αφορούν την οικεία περιοχή.

Ο θεσμός του χωρικού Αντιπεριφερειάρχη διατηρείται, καταργείται όμως η άμεση, δηλαδή χωρίς σταυρό, εκλογή του, όπως ισχύει σήμερα. Αντίθετα, ο χωρικός Αντιπεριφερειάρχης κάθε Περιφερειακής Ενότητας θα ορίζεται από τον Περιφερειάρχη, μεταξύ των Συμβούλων που έχουν ήδη εκλεγεί στην οικεία Περιφέρεια, θα έχει με άλλα λόγια λόγο και η τοπική κοινωνία, μέσω του σταυρού.

Η συγκρότηση όλων των συλλογικών οργάνων των Δήμων και των Περιφερειών αντιστοιχίζεται στην αναλογική συγκρότηση των οικείων Συμβουλίων.

Σημαντικό μέρος των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και, δευτερευόντως, της Οικονομικής Επιτροπής, στο βαθμό που μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικά σε χαμηλότερο επίπεδο, μεταβιβάζεται στις Κοινότητες.

Ενισχύονται και θεσμοποιούνται οι διαδικασίες προκαταρκτικής διαβούλευσης, πριν την εισαγωγή και ψήφιση σημαντικών θεμάτων στο Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαμόρφωση συναινέσεων.

Θεσμοί Κοινωνικής Συμμετοχής και Ελέγχου, καθώς εισάγεται η διαδικασία του συμμετοχικού προϋπολογισμού. Θεσμοθετείται η διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων, όχι μόνο μετά από πρωτοβουλία των οργάνων του Δήμου, αλλά και κατόπιν λαϊκής πρωτοβουλίας. Ο θεσμός του δημοψηφίσματος επεκτείνεται και σε επίπεδο Δημοτικής Ενότητας.