“Πρωταθλητές” οι Δήμοι στις καταγγελίες δημοσίων συμβάσεων

Τους Δήμους “δείχνει” η ετήσια έκθεση πεπραγμένων της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ), ως τους φορείς, που συχνότερα καταγγέλουν δημόσιες συμβάσεις, αλλά και τις αναθέτουσες αρχές, που καταφεύγουν συχνότερα, στη λύση της διαδικασίας των απευθείας αναθέσεων.

Από ένα σύνολο 137 έγγραφων καταγγελιών, εντός του 2017 για παρατυπίες σε διαγωνισμούς, που κρίθηκαν κατάλληλες για περαιτέρω επεξεργασία, ο συχνότερα καταγγελλόμενος φορέας φαίνεται να είναι οι Δήμοι, ενώ σε υψηλά ποσοστά ακολουθούν επίσης τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) και τα νοσοκομεία.

Όπως δείχνει η έκθεση πεπραγμένων της ΕΑΑΔΗΣΥ, ο μεγαλύτερος αριθμός καταγγελιών, αφορούσε σε συμβάσεις δημοσίων έργων και προμηθειών. Ακολούθως, καταγράφηκαν καταγγελίες δημοσίων συμβάσεων για μελέτες και παροχή τεχνικών και συναφών επιστημονικών υπηρεσιών.

Συχνότερη αιτία καταγγελίας, σύμφωνα με την Ανεξάρτητη Αρχή, αφορά σε διαδικασίες ανάθεσης με παραβιάσεις είτε της ευρωπαϊκής είτε της εθνικής νομοθεσίας.

“Συμμάζεμα” του λαβύρινθου των δημοσίων συμβάσεων

Εισαγωγικά, στην έκθεση πεπραγμένων σημειώνεται, πως “η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων αποτελεί το θεσμικό όργανο της Πολιτείας που στοχεύει στη διασφάλιση της εφαρμογής των αρχών του υγιούς ανταγωνισμού και της καλής διακυβέρνησης στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων. Η σύστασή της υπαγορεύθηκε από τις διαπιστωμένες ανάγκες του τομέα των δημοσίων συμβάσεων για: α) την ίδρυση και λειτουργία ενός κεντρικού φορέα συντονισμού, εποπτείας και αξιολόγησης του τομέα, β) την απλοποίηση και εξορθολογισμό του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου και γ) την βελτίωση της διοικητικής και οργανωτικής δομής του συστήματος. Στα λίγα χρόνια λειτουργίας της, η Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε σε επίπεδο στελέχωσης και οργάνωσης, συνέβαλε ουσιαστικά στην αλλαγή του τοπίου των δημοσίων συμβάσεων, ώστε αυτό να καταστεί πιο αποτελεσματικό και διαφανές. Στο πλαίσιο αυτό, είναι εύκολο να αναλογιστεί κανείς την κατάσταση που επικρατούσε στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων πριν τη σύσταση της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., και μετά τον Ιούνιο του 2012 οπότε και άρχισε να λειτουργεί”.

Τονίζεται μάλιστα, πως “το 2017 χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια της ορθής, ενιαίας και αποτελεσματικής εφαρμογής του νέου αυτού θεσμικού πλαισίου, που απαιτεί τη συντονισμένη καθοδήγηση και ενίσχυση των αναθετουσών αρχών - αναθετόντων φορέων και των στελεχών της Διοίκησης που ασχολούνται με την ανάθεση, σύναψη και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων. Αρκεί και μόνο να σκεφτεί κανείς ότι μέχρι την ψήφισή τους, είτε για συμβάσεις υπηρεσιών, είτε για συμβάσεις προμηθειών, είτε για συμβάσεις έργων-μελετών, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς ενεργούσαν πολλές φορές με διαφορετικό ο καθένας τρόπο, έχοντας την πεποίθηση ότι πράττουν το σωστό ή αυτό που επιθυμούσαν”.

Πρωτιά... με διαφορά στους Δήμους

Περνώντας στο κομμάτι των καταγγελιών συμβάσεων, στην έκθεση σημειώνεται πως κατά το έτος 2017 περιήλθαν στην Αρχή συνολικά εκατόν ογδόντα επτά (187) έγγραφες καταγγελίες σχετικά με φερόμενες παραβάσεις του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων. Από το γενικό σύνολο του 2017, κρίθηκαν πρόσφορες προς αξιολόγηση οι εκατόν τριάντα επτά (137). Κατόπιν εξέτασης αυτών, κατεγράφησαν εβδομήντα μία (71) περιπτώσεις φερόμενων παραβάσεων διάφορων διατάξεων του ν. 4412/2016, κατά τη διαδικασία ανάθεσης, σαράντα δύο (42) που αφορούν στο στάδιο προετοιμασίας και δημοσιότητας και τριάντα πέντε (35) που σχετίζονται με τους γενικούς κανόνες, τη διαδικασία εκτέλεσης, τις καταργούμενες διατάξεις και την έναρξη ισχύος του προαναφερθέντος νόμου.

Με την εσωτερική κατανομή των εγγράφων καταγγελιών που υποβλήθηκαν στην Αρχή κατά τη διάρκεια του έτους 2017 προκύπτει ότι περίπου ποσοστό 73% των καταγγελιών κρίθηκαν κατάλληλες για περαιτέρω επεξεργασία. Σχετικά με τη νομική φύση του καταγγελλόμενου φορέα, προκύπτει ότι οι Δήμοι αποτελούν τον συχνότερο καταγγελόμενο φορέα και ακολουθούν τα Ν.Π.Δ.Δ., τα Ν.Π.Ι.Δ., τα Νοσοκομεία κ.λπ.

Σχετικά με το πλήθος των καταγγελιών, ανάλογα με το είδος της δημόσιας σύμβασης, προκύπτει ότι οι περισσότερες καταγγελίες που δέχθηκε η Αρχή κατά το έτος 2017 αφορούσαν σε δημόσιες συμβάσεις έργων και προμηθειών (23,35% έκαστο είδος), υπηρεσιών (μελετών και παροχής τεχνικών και συναφών επιστημονικών υπηρεσιών ν. 4412/2016) σε ποσοστό 19,7%, υπηρεσιών (εκτός του ν. 3316/2005) σε ποσοστό 18,24% και γενικών υπηρεσιών του ν. 4412/2016 σε ποσοστό 10,94%. Επισημαίνεται ότι οι περισσότερες (51%) καταγγελίες που περιήλθαν στην Αρχή κατά τη διάρκεια του 2017 αφορούσαν σε δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών εν γένει, όπως αυτές έχουν κατηγοριοποιηθεί με βάση το κατά περίοδο ισχύον θεσμικό πλαίσιο (ν. 3316/2005, ν. 4412/2016, ν. 4413/2016).

Σύμφωνα με τα στοιχεία, καταδεικνύεται ότι συχνότερα καταγγέλλονται διαδικασίες ανάθεσης με φερόμενες παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής ή της Εθνικής νομοθεσίας. Η δεύτερη στη σειρά κατηγορία αφορά στην παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των υποψήφιων οικονομικών φορέων με την έννοια της μη παροχής ίσων ευκαιριών κατά την υποβολή των προσφορών τους σε διαγωνιστική διαδικασία ή της έλλειψης αντικειμενικής σύγκρισης των υποβληθεισών προσφορών εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής. Ακολούθως, η τρίτη σε συχνότητα καταγγελλόμενη παραβίαση, αφορά στους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και τη διασφάλιση του ανοίγματος της αγοράς, μέσω της ευρύτερης συμμετοχής οικονομικών φορέων σε μια διαγωνιστική διαδικασία.

Οι συχνότερα (38,4% των περιπτώσεων, βάσει πλήθους υποβαλλόμενων καταγγελιών) καταγγελλόμενοι – βάσει νομικής φύσης – φορείς (Δήμοι) συγκεντρώνουν το 37,74% του πλήθους των παραβάσεων των γενικών αρχών του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων. Ακολουθούν τα Ν.Π.Δ.Δ. (12,94%) με τρίτο σε σειρά φορέα τα Ν.Π.Δ.Δ./Νοσοκομεία (11%).

Τέλος, η Αρχή έχει γίνει αποδέκτης πλήθους ελεγκτικών πορισμάτων που αφορούν στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων από τα αρμόδια διοικητικά ελεγκτικά όργανα και συγκεκριμένα της Επιτροπής Δημοσιονομικών Ελέγχων (ΕΔΕΛ), του Σώματος Ελεγκτών Δημοσίων Έργων (ΣΕΔΕ), του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας & Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ) και του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ). Μέσω της επικοινωνίας αυτής, η Αρχή επί της ουσίας αποκτά ολοκληρωμένη εικόνα του πεδίου των δημοσίων συμβάσεων, στο πλαίσιο του εποπτικού ρόλου που επιτελεί.