Παρουσίαση του νέου κλιματικού νόμου

Ο κλιματικός νόμος ορίζει το θεσμικό πλαίσιο για τη σταδιακή μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με σκοπό την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το 2050, καθώς και για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Ουσιαστικά πρόκειται για τον Οδικό Χάρτη που θα υιοθετήσει η χώρα προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Μακροπρόθεσμος Στόχος

Το αργότερο έως το έτος 2050 η Ελλάδα θα καταστεί κλιματικά ουδέτερη, που σημαίνει ότι οι εκπομπές από τις πηγές και οι απορροφήσεις από τις καταβόθρες των αερίων του θερμοκηπίου θα έχουν ισοσκελιστεί έως το έτος 2050.

Ενδιάμεσοι Στόχοι 2030

Επιδιώκεται μείωση καθαρών εκπομπών κατά 55% σε σχέση με το 1990, (λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ).

2040: Επιδιώκεται μείωση καθαρών εκπομπών κατά 80% σε σχέση με το 1990, (λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ).

Προϋπολογισμός Άνθρακα

Χρησιμοποιείται ο Προϋπολογισμός Άνθρακα ως εργαλείο παρακολούθησης της πορείας επίτευξης των κλιματικών στόχων που:

I. Προσδιορίζει τις πραγματικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

II. Επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο και παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης των κλιματικών στόχων.

III. Επιτρέπει τον καλύτερο σχεδιασμό της πολιτικής και της λήψης επενδυτικών αποφάσεων

IV. Εισάγει ένα νέο εργαλείο για την εμπλοκή διαφορετικών τομέων της οικονομίας.

Κατάρτιση τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα

Θεσπίζεται η διαδικασία κατάρτισης τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα πενταετούς διάρκειας για τους βασικούς τομείς της οικονομίας:

1. παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας & θερμότητας,

2. μεταφορές,

3. βιομηχανία,

4. κτίρια,

5. γεωργία και κτηνοτροφία,

6. απόβλητα,

7. χρήσεις γης αλλαγές χρήσεων γης και δασοπονία.

Από το άθροισμα των τομεακών προϋπολογισμών προκύπτει ο συνολικός προϋπολογισμός άνθρακα για τη χώρα.

Ως καταληκτική ημερομηνία για την απο-λιγνιτοποίηση του ενεργειακού μίγματος της χώρας ορίζεται η 31η Δεκεμβρίου 2028.

Η καταληκτική ημερομηνία θα επανεξεταστεί έως το 2023 με σκοπό την επίσπευσή της υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης της επάρκειας ισχύος και της ασφάλειας εφοδιασμού.

Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή

1. Εθνική στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (ΕΣΠΚΑ). Καταρτίζεται από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, εγκρίνεται με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου μετά από διαβούλευση 30 ημερών και αξιολογείται τουλάχιστον ανά δεκαετία.

2. Περιφερειακά Σχέδια για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ). Καταρτίζονται από τις Περιφέρειες και εγκρίνονται από τα οικεία Περιφερειακά Συμβούλια και αξιολογούνται ανά επταετία εάν θα αναθεωρηθούν.

3. Παρατηρητήριο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Συστήνεται από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

4. Ρήτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Όλοι οι τεχνικοί κανονισμοί, τα πρότυπα και προδιαγραφές αξιολογούνται για την ανθεκτικότητα τους έναντι της κλιματικής αλλαγής και, εφόσον απαιτείται, τροποποιούνται ή συμπληρώνονται κατάλληλα.

5. Εθνικό Συμβούλιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (ΕΣΠ). Επανασύσταση από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

Προτεινόμενα μέτρα

1. Κλείσιμο λιγνιτικών μονάδων: Κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο 31.12.2028 με ρήτρα επανεξέτασης το 2023 (με σκοπό την επίσπευση), υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης της επάρκειας ισχύος και της ασφάλειας εφοδιασμού.

2. Δημοτικά σχέδια μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (ΔηΣΜΕΔΑ):

 Καταρτίζεται κατ’ ελάχιστον κάθε πενταετία από το Δήμο (έναρξη 1-1-2023)

 Εγκρίνεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου

 Παρακολουθείται με ετήσια έκθεση προόδου

 Η υποβολή του είναι προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση του Δήμου για προγράμματα στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής.

 Διερευνά, προσδιορίζει και ιεραρχεί τεκμηριωμένα τα απαραίτητα μέτρα και δράσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (συμβατό με το ΕΣΕΚ – λαμβάνει υπόψη του ΣΕΑΚ)

 Περιλαμβάνει την απογραφή και τους στόχους μείωσης εκπομπών CO2 για τον εξοπλισμό και τις υποδομές τους

 Περιλαμβάνει αναλυτική απογραφή των ενεργειακών καταναλώσεων και εκπομπών CO2 για:

o τα κτίρια,

o τις κοινωφελείς εγκαταστάσεις όπως αθλητισμού και πολιτισμού,

o τον φωτισμό δημοτικών οδών και κοινόχρηστων χώρων,

o τις δημοτικές εγκαταστάσεις ύδρευσης, αποχέτευσης, άρδευσης

o τα δημοτικά οχήματα.

Θέτει στόχο μείωσης εκπομπών CO2 κατ’ ελάχιστον 10% για το έτος 2025 και 30% για το έτος 2030, σε σύγκριση με το έτος βάσης 2019.

Μέτρα προώθησης των οχημάτων μηδενικών εκπομπών

1. Από το 2025 υποχρεωτικά όλα τα νέα ταξί και το 1/3 των νέων ενοικιαζόμενων ΙΧ στην Περιφέρεια Αττικής και στο Νομό Θεσσαλονίκης είναι υποχρεωτικά μηδενικών εκπομπών. Εξαιρούνται οι νησιωτικοί Δήμοι. Το αργότερο έως το τέλος του 2023, επανεξετάζεται η καταληκτική ημερομηνία καθώς και η δυνατότητα επέκτασης του μέτρου σε άλλες περιοχές με κριτήριο την επαρκή διαθεσιμότητα σταθμών φόρτισης.

2. Από το 2023 το ¼ των νέων εταιρικών ΙΧ θα είναι αμιγώς ηλεκτρικά ή υβριδικά έως 50γρ CO2/χλμ.

3. Από το 2030 απαγορεύεται η πώληση καινούργιων επιβατικών οχημάτων και ελαφρών επαγγελματικών οχήματα με κινητήρες εσωτερική καύσης.

Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων από τα κτίρια

1. Από το 2023, απαγορεύεται η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης όπου υπάρχει επαρκές διαθέσιμο δίκτυο Φ/Α. Κατ’ εξαίρεση, σε υφιστάμενα κτίρια επιτρέπεται η αντικατάσταση υφιστάμενου λέβητα.

2. Από το 2025 απαγορεύεται η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης.

3. Από το 2030 απαγορεύεται η χρήση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης.

4. Από το 2023, σε όλα τα νέα κτίρια πλην κατοικιών και ξενοδοχείων με κάλυψη > 500 τ.μ. τοποθετούνται υποχρεωτικά σε τουλάχιστον 30% της κάλυψης φωτοβολταϊκά. Δυνατότητα εξαιρέσεων ορισμένων κατηγοριών.

5. Από το 2023 και μετά, στο ΣΕΑΚ της παρ. 12 του άρθρου 7 του ν. 4342/2015 συμπεριλαμβάνεται ο υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14064-1:2018.

Μέτρα για την ενδυνάμωση της διάστασης του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής στις Μελέτες

Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Από το 2023, τα έργα και δραστηριότητες των επιχειρήσεων των κατηγοριών: συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών, τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης κτιριακού τομέα αθλητισμού και αναψυχής, πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, υδατοκαλλιέργειες, βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις υποχρεούνται σε κατ’ ελάχιστον μείωση εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων 30% έως το 2030 σε σχέση με το 2022, αναγόμενα στην κατάλληλη μονάδα προϊόντος/έργου, ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας.

Δυνατότητα αντιστάθμισης με φυτεύσεις/δασώσεις, πράσινα πιστοποιητικά κλπ.

I. Η πραγματοποίηση των ελέγχων όλων των εγκαταστάσεων ανατίθεται από το φορέα εκμετάλλευσης εγκατάστασης, σε επαληθευτή (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) ο οποίος είναι επίσημα αναγνωρισμένος

II. Σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προβλέπεται στην ΑΕΠΟ επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο αναλογικό της απόκλισης από το στόχο το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,5% των ετήσιων εσόδων της εταιρίας.

Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων από επιχειρήσεις

Έως την 31η Μαρτίου 2023: Οι επιχειρήσεις οι οποίες είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, τα πιστωτικά ιδρύματα, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις επενδύσεων, οι επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, οι εταιρίες ύδρευσης και αποχέτευσης, οι εταιρίες ταχυμεταφορών, οι επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, οι αλυσίδες λιανεμπορίου που απασχολούν πάνω από 500 εργαζόμενους και οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών της εφοδιαστικής αλυσίδας υποβάλλουν σε δημόσια προσβάσιμη ηλεκτρονική βάση δεδομένων του

ΟΦΥΠΕΚΑ έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το έτος αναφοράς 2022. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η έκθεση επικαιροποιείται ετησίως.

I. Η πραγματοποίηση των ελέγχων όλων των εγκαταστάσεων ανατίθεται από το φορέα εκμετάλλευσης εγκατάστασης, σε επαληθευτή (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) ο οποίος είναι επίσημα αναγνωρισμένος.

II. Σε περίπτωση μη έγκαιρης υποβολής της έκθεσης επιβάλλεται πρόστιμο 100€ για κάθε μέρα καθυστέρησης. Το πρόστιμο δεν υπερβαίνει το 0,1% επί των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας.

Μέτρα για απανθρακοποίηση μη διασυνδεδεμένων νησιών

• Μείωση των εκπομπών CO2 των μη διασυνδεδεμένων νησιών κατά 80% έως το 2030 σε σχέση με το 2019.

• Απαγόρευση μαζούτ στα μη διασυνδεδεμένα νησιά το 2030.

• Πρωτοβουλία Gr-ECO islands και άλλες παρεμφερείς.

Μέτρα για τη ασφάλιση κινδύνου από την κλιματική αλλαγή

Από το 2025 όλα τα νέα κτίρια που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας ασφαλίζονται υποχρεωτικά. Η ύπαρξη ασφαλιστηρίου συμβολαίου αποτελεί προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου.

Ως ζώνες υψηλής τρωτότητας θεωρούνται οι περιοχές που βρίσκονται:

α. σε ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας όπως αποτυπώνονται στους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας και εμπίπτουν στο σενάριο πλημμύρας υψηλής πιθανότητας,

β. πλησίον δασικών περιοχών που χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς. Οι περιοχές αυτές καθορίζονται με απόφαση του ΓΔ Δασών λαμβάνοντας υπόψη το είδος της δασικής βλάστησης, την πυκνότητά της, την απόσταση από τα κτίρια και τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής.