Το ΣτΕ αποφασίζει για τον ΦΠΑ

Συζητήθηκε την Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2016, στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η προσφυγή κατά της απόφασης κατάργησης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ των νησιών.

Μετά από καθυστερήσεις και αναβολές πολλών μηνών, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, καθώς ο τρόπος εξέλιξης της διαδικασίας της προσφυγής ήταν το σημείο που απασχόλησε εντονότερα της συζήτηση του θέματος, η πλευρά των νησιωτικών φορέων που προσέφυγαν κατά της αύξησης του ΦΠΑ των νησιών από τη μία και του ελληνικού δημοσίου από την άλλη παράθεσαν τα στοιχεία τους και ανέπτυξαν το σκεπτικό τους ενώπιον των δικαστών του ανώτατου ακυρωτικού οργάνου.

Οι σχετικοί φάκελοι θα κλείσουν στις 30 Σεπτεμβρίου, οπότε αυτή είναι και η καταληκτική ημερομηνία για να συμπληρωθεί σε αυτούς το όποιο επιπλέον στοιχείο.

Να υπενθυμιστεί πως κατά της Κοινής Απόφασης των υπουργών Εσωτερικών, Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών για την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά προσέφυγαν, καταθέτοντας πρόθεση της ακύρωσης της, ο Δικηγορικός Σύλλογος Σύρου, ο Δικηγορικός Σύλλογος Νάξου, το Επιμελητήριο Δωδεκανήσου, ο Δήμος Πάρου, ο Δήμος Μυκόνου και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.

Τέθηκε ως πρώτιστο η εφαρμογή της νησιωτικότητας, η οποία εμφανίζεται κενό γράμμα και σε αυτή την περίπτωση, η αντισυνταγματικότητα του μέτρου, βάσει της ανωτέρω αρχής, όπως άλλωστε είχε επισημανθεί και από πολιτικά στελέχη της κυβέρνησης, η μη νομιμοποίηση διαφοροποίησης με τα ισχύοντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η απώλεια του τουριστικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της χώρας.

Σημείο ουσίας, στο οποίο επικεντρώθηκε η συζήτηση στην Ολομέλεια του ΣτΕ, κρίθηκε η διαδικασία κατάθεσης της προσβολής της Κ.Υ.Α. για τον ΦΠΑ, λόγω του χρόνου που μεσολάβησε έως την εκδίκαση της, αφού μεσολάβησε η επέκταση του μέτρου και στη δεύτερη ομάδα νησιών.

Εφαρμογή της νησιωτικότητας

Βασικό στοιχείο της προσφυγής είναι η αντισυνταγματικότητα του νόμου που επέβαλλε την κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ των νησιών, επί του οποίου ο νομικός εκπρόσωπος του ελληνικού δημοσίου υποστήριξε πως δεν τίθεται τέτοιο θέμα, αντιστρέφοντας το δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης των πολιτών, επικαλούμενος πως και ο κάτοικος της ηπειρωτικής χώρας πρέπει να τυγχάνει ίσης μεταχείρισης, γεγονός που επιτυγχάνεται με την εφαρμογή ενός ενιαίου συντελεστή για ολόκληρη την χώρα.

Αυτό προσκρούει στη ρήτρα της νησιωτικότητας, βάσει της οποίας και αποφασίστηκε η εφαρμογή του ειδικού φορολογικού καθεστώτος μειωμένων συντελεστών στα νησιά, στο πλαίσιο της ίσης μεταχείρισης των πολιτών της χώρας.

Όπως εκ μέρους του Δικηγορικού Συλλόγου Σύρου είχε επισημανθεί κατά την κατάθεση της προσφυγής, «Η προσβαλλόμενη Κοινή Υπουργική απόφαση, παραβιάζει τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 101 του Συντάγματος για την προστασία της νησιωτικότητας, που θεσπίστηκε για λόγους δημοσίου, κοινωνικού και εθνικού συμφέροντος, και εκδόθηκε χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες γεωγραφικές, κοινωνικές, οικονομικές, εθνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες των νησιωτικών περιοχών του νομού Κυκλάδων, που ο νομοθέτης έλαβε υπόψη του για την παροχή κινήτρων ανάπτυξης των νησιών αυτών, όταν θέσπισε το μέτρο των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και στα νησιά των Κυκλάδων. Ακυρώνει δε τη νομοθετική προστασία των νησιών μας χωρίς να λαμβάνονται ταυτόχρονα ισοδύναμα μέτρα για την ανάπτυξή τους. Ο Δικηγορικός Σύλλογος Σύρου έχει πρόδηλο και έννομο συμφέρον να προσφύγει ενώπιον του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της Χώρας, για την προστασία και υπεράσπιση των συνταγματικών αρχών της αναλογικής ισότητας, της προστασίας της νησιωτικότητας, της αξιοπρεπούς διαβίωσης των κατοίκων των νησιών αυτών αλλά και της ανάπτυξής των».

Όπως είχε τονίσει και ο νομικός σύμβουλος του Δήμου Πάρου, Κ. Φιφλής, «Αυτή τη στιγμή η νησιωτική Ελλάδα ανταγωνίζεται τη χερσαία με πολύ περισσότερο αυξημένο κόστος», σημειώνοντας επί τους ουσίας πως «Η μοναδική φροντίδα της Πολιτείας για τα νησιά είναι το να μην υπάρχει περίθαλψη, το να είναι υποβαθμισμένες όλες οι υπηρεσίες έναντι των χερσαίων περιοχών κ.α.», επισημαίνοντας πως «Όλα αυτά είναι σαφή από εμάς στην Ολομέλεια του ΣτΕ», καθώς όπως επεσήμανε «Είναι ένας αγώνας που δεν έχει να κάνει μόνο με την τσέπη, αλλά ουσιαστικά με την ύπαρξη ζωής στα νησιά».

Σε ότι αφορά στην συγκεκριμένη παράμετρο του θέματος, σχετικά με τη νησιωτικότητα και την μη αναγνώριση της στο σύνολο της πολιτικής που εφαρμόζετε, όπως επισημάνθηκε από την πλευρά των προσφευγόντων, δεν υπήρξε επί της ουσίας τοποθέτηση του εκπροσώπου του ελληνικού δημοσίου.

Τα περί αντισυνταγματικότητας του μέτρου

Η υποστήριξη του σκεπτικού, εκ μέρους του ελληνικού δημοσίου, μη ισχύος της αντισυνταγματικότητας, εκθέτει και τα ίδια τα πολιτικά στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς δια στόματος υπουργών επανειλημμένως έχει υπάρξει η σχετική παραδοχή.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αναφορά του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Πάνου Καμμένου, στο θέατρο Απόλλων, κατά την επίσκεψη του στη Σύρο, όπου στην τελετή υπογραφής του συμφώνου συναντίληψης και συνεργασίας με τον Δήμο Σύρου-Ερμούπολης για το θέμα του στρατοπέδου είχε αναφέρει πως «Η αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά είναι μία πράξη εγκληματική, είναι μία απόφαση αντισυνταγματική…. Όμως παραμένει πρώτη προτεραιότητα, να μπορέσουμε πολύ σύντομα με τα πρώτα απτά αποτελέσματα της εθνικής ανάπτυξης να επαναφέρουμε τη συνταγματική διάταξη του άρθρου του 101 του Συντάγματος. Για την ιδιαιτερότητα της νησιωτικότητας προσπαθήσαμε να πείσουμε αρκετούς στο εξωτερικό ότι τα νησιά μας δεν είναι αυτό που βλέπουν το καλοκαίρι σε ακριβά κέντρα της Μυκόνου ή της Σαντορίνης ή άλλων νησιών με πολύ μεγάλη ανάπτυξη, με πολύ υψηλό τουρισμό. Τα νησιά μας είναι τον χειμώνα περιοχές όπου οι κάτοικοι δύσκολα περνούν. Πολλές φορές τα μικρονήσια, με έλλειψη υποδομών, ιατρών κ.α. αποφασίζουν να μείνουν και αυτή είναι η ιδιαιτερότητα της νησιωτικότητας. Η Σύρος δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι η καρδιά της νησιωτικής πολιτικής της χώρας».

Μιλώντας δε στους δημοσιογράφους του τοπικού τύπου επανέλαβε πως «Ήταν μία αντισυνταγματική απόφαση που αντιτίθεται στο άρθρο 101 του Συντάγματος για την ιδιαιτερότητα της νησιωτικότητας».

Ανάλογη άποψη είχε διατυπωθεί και από τον πρόεδρο της Βουλής, Νίκο Βούτση, ο οποίος σε τηλεοπτική του εμφάνιση, ερωτώμενος σχετικά παραδέχθηκε πως «είναι πάρα πολύ προβληματικό αυτό το μέτρο», επιβεβαιώνοντας πως «είναι στα όρια της αντισυνταγματικότητας».

Αντιτίθεται στην πολιτική της Ε.Ε.

Πέραν της αντισυνταγματικότητας, οι προσφεύγοντες επεσήμαναν πως η συγκεκριμένη ΚΥΑ δεν είναι μόνο αντισυνταγματική αλλά και αντιενωσιακή, καθώς δεν μπορεί να εφαρμόζεται η εξομοίωση του ΦΠΑ στην Ελλάδα, όταν στην Ευρώπη υπάρχουν νησιωτικές περιοχές άλλων χωρών που  χαίρουν χαμηλών ή ακόμα και μηδενικών φορολογικών συντελεστών.

Αυτό είναι ένα σημείο το οποίο είχε εξ αρχής επισημανθεί και από τον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Σύρου, Νίκο Παγίδα, ο οποίος είχε αναφέρει πως «Αυτή η προσφυγή έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τον εξής λόγο: Δεν μπορεί μία περιοχή, η οποία ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να μην έχουν τα νησιά της το ίδιο καθεστώς όσον αφορά τον ΦΠΑ με τα νησιά της Ευρώπης».

Ανάλογη θέση είχε υποστηρίξει και ο βουλευτής Κυκλάδων, Νίκος Συρμαλένιος, στην Επιτροπή Περιφερειών, όταν συγκεκριμένα στην εισήγηση του για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό και Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είχε αναφέρει πως «Πάντως, πρέπει να πούμε ότι σε όλες τις άλλες χώρες της Ε.Ε. για τις νησιωτικές περιοχές ισχύει το θετικό προνόμιο των μειωμένων συντελεστών και σε ορισμένα μάλιστα νησιά ισχύουν και μηδενικοί συντελεστές, κάτι το οποίο, σε ευρωπαϊκό επίπεδο την τελευταία περίοδο, με μια ευρωπαϊκή διάσκεψη που οργανώθηκε από τα επιμελητήρια, επιβεβαιώθηκε η επιβεβλημένη προνομιακή μεταχείριση του νησιωτικού χώρου».

Εκ μέρους των καταθεσάντων την προσφυγή ζητήθηκε να υπάρξει, σε κάθε περίπτωση, προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο όμως μπορεί να απαντηθεί σε βάθος ακόμα και διετίας.

Έθεσαν το συγκεκριμένο αίτημα εκμεταλλευόμενοι την δικαστική δικαίωση των δικηγόρων του Βελγίου, για τους οποίους ενώ ίσχυαν χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές, αυτοί αυξήθηκαν με αποτέλεσμα το μέτρο να έχει ως αποτέλεσμα όχι την επιβάρυνση των δικηγόρων αλλά των πελατών άρα των πολιτών και με βάση αυτό το σκεπτικό, η αύξηση των συντελεστών στα νησιά επιβαρύνει τους πολίτες των νησιών.

Βάλλεται η ανταγωνιστικότητα

Μεταξύ των θέσεων που αναπτύχθηκαν εκ μέρους των νησιωτικών φορέων που προσέφυγαν ήταν και απώλεια ανταγωνιστικότητας των νησιών, καθώς όπως υποστηρίχθηκε ο νησιωτικός χώρος αποκαλείται και «βαριά βιομηχανία του τουρισμού», που χάνει όμως στην τουριστική αγορά την ανταγωνιστικότητα του με τον αυξημένο φορολογικό συντελεστή.

Υπενθυμίζεται δε το σχετικό σχόλιο του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Σύρου, Ν. Παγίδα ότι «Αμέσως, εν καιρώ κρίσης αυτό που καταργείται για εμάς τους νησιώτες είναι η ανταγωνιστικότητα. Είναι ακριβότερα όλα και δεν είναι μόνον ο τουρισμός».

Επίσης αναφορά έγινε και στο αμφισβητήσιμο δημοσιονομικό όφελος που επέφερε η εφαρμογή του μέτρου, για το οποίο όμως αναμένονται τα συγκεντρωτικά στοιχεία εισπραξιμότητας της τρέχουσας θερινής περιόδου, καθώς το μέτρο, πέραν της αρχικής επιβολής του στα πρώτα νησιά από πέρυσι το φθινόπωρο, έτυχε επέκτασης του εντός του φετινού καλοκαιριού.

Διαδικαστικό κώλυμα

Η αίτηση ακύρωσης της απόφασης κατάργησης του ειδικού φορολογικού καθεστώτος του ΦΠΑ στα νησιά, η οποία κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας στις 30-9-2015, επικεντρώνει στην προστασία του συνταγματικού δικαιώματος της νησιωτικότητας και αφορά στην κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά των Κυκλάδων, που ισχύει από 1/10/2015 και για τα νησιά Θήρα, Μύκονο, Νάξο και Πάρο.

Αυτό οδήγησε ώστε το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης στην Ολομέλεια του ΣτΕ, να επικεντρωθεί στο διαδικαστικό της υπόθεσης, καθώς η εν λόγω προσφυγή είχε κατατεθεί σχετικά με την πρώτη συστάδα νησιών, χωρίς όμως να μπορέσει να συζητηθεί εντός εύλογου χρόνου, με αποτέλεσμα την επέκταση της υπουργικής απόφασης και στα υπόλοιπα νησιά.

Αν η υπόθεση είχε εκδικασθεί εντός του προβλεπόμενου χρόνου και πριν το νόμο που επέκτεινε το μέτρο και στο λοιπά νησιά, δεν θα είχε υπάρξει κανένα θέμα και ίσως είχε αποφευχθεί η επέκταση της κατάργησης του ειδικού φορολογικού καθεστώτος και στην δεύτερη ομάδα νησιών, γεγονός το οποίο είχε επισημάνει εξ αρχής και επέμενε επ’ αυτού ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Σύρου.

Εκ μέρους της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, ο Περιφερειάρχης Γ. Χατζημάρκος δήλωσε αισιόδοξος για το αποτέλεσμα, λέγοντας «Είμαστε αισιόδοξοι για το αποτέλεσμα της προσφυγής μας στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της απόφασης κατάργησης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά μας, γιατί δίνουμε ένα αγώνα δίκαιο, τίμιο, με επιχειρήματα, με την αλήθεια σημαία και οδηγό μας».

Σε στάση αναμονής πλέον για την τελική απόφαση του ΣτΕ, η οποία υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να εστιάζει στο θέμα της διαδικασίας και όχι στην ουσία της προσφυγής.