Υποθαλάσσιο μουσείο στη Μήλο

Σε πρώτη γραμμή θέτει ο Δήμος Μήλου την ανάδειξη και αξιοποίηση του ιδιαίτερου ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου του νησιού, στο πλαίσιο των οποίων αποφασίστηκε και η ίδρυση Υποθαλάσσιου Μουσείου.

Η Μήλος, εκτός από την πλούσια αρχαιολογική κληρονομιά, που διαθέτει στο χερσαίο τμήμα της και η οποία έχει αναδειχθεί δεόντως (αρχαίο θέατρο, Κατακόμβες κλπ), διαθέτει επίσης και έναν «θησαυρό» μνημείων στον πυθμένα της θαλάσσιας περιοχής του νησιού, που αποτελείται από έναν μεγάλο αριθμό ναυαγίων, τα περισσότερα εκ των οποίων, σχετίζονται με τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους.

Σε συνέχεια της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας εκδήλωσης, στο πλαίσιο των Ελευθερίων της Μήλου, που πραγματοποιήθηκε στο Συνεδριακό Κέντρο, με ομιλητές την προϊστάμενη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων, κ. Αγγελική Σίμωσι, αλλά και βετεράνους δύτες, που έχουν πραγματοποιήσει καταδύσεις καταγραφές και έρευνες στα ναυάγια της Μήλου, με κυριότερο, τον κ. Δημήτρη Γκαλόν, ιστορικό ναυαγίων και ναυαγιοερευνητή, ο Δήμος Μήλου, κατά την τελευταία του συνεδρίαση, ομόφωνα αποφάσισε να προχωρήσουν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες, προκειμένου όλος αυτό ο υποβρύχιος πλούτος του νησιού να αναδειχτεί και να αποτελέσει, αφενός τουριστικό πόλο έλξης και αφετέρου πηγή γνώσης και ενημέρωσης των ίδιων των Μηλίων.

Τουριστική προώθηση και ιστορική μνήμη

Όπως ενημέρωσε κατά την εισήγησή του στο θέμα, ο Δήμαρχος Μήλου, κ. Γεράσιμος Δαμουλάκης, «από το 2011, είχαμε στείλει μία επιστολή, στο Υπουργείο Πολιτισμού και στην Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων, προκειμένου να δημιουργήσουμε στη Μήλο τις δυνατότητες, ώστε και οι πολίτες της Μήλου, αλλά και οι επισκέπτες της, να έχουν την ευκαιρία να δουν το ναυάγιο του Artemis Pitta, το οποίο είναι συνδεδεμένο με την άνανδρη δολοφονία 14 συμπατριωτών μας. Τότε, η Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων μας είχε απαντήσει, ότι αυτό που είχαμε σκεφτεί αρχικά να κάνουμε, να τοποθετήσουμε κάποιες κάμερες με φωτοβολταϊκά και η εικόνα να μεταδίδεται, είτε στο καταφύγιο του Αδάμαντα, που τότε είχαμε ξεκινήσει να φτιάχνουμε, είτε σε οθόνη στο τουριστικό γραφείο, δεν μπορεί να γίνει».

«Παρακολουθούμε συνέχεια το θέμα και παρατηρήσαμε, ότι και στην Τήλο, όπως και στην Αλόννησο, προχωρούν στην ίδρυση υποθαλάσσιων μουσείων, προκειμένου όλα αυτά τα οποία βρίσκονται στο βυθό και που είναι δύσκολο κάποιος να τα δει από εμάς, να αναδειχτούν, ώστε να φέρουν και τουρισμό, αλλά να μπορέσει και ο κόσμος να ενημερωθεί και να γνωρίζει τι θησαυρούς έχει μέσα η θάλασσά μας», επεσήμανε ο κ. Δαμουλάκης.

Συνεχίζοντας, εξήγησε, πως «έχοντας μελετήσει καλά τους νόμους, περί θαλασσίων μουσείων και τη νομοθεσία, που εξηγεί, πώς τα ναυάγια έχουν σχέση με τον πόλεμο, μπορούν να ενταχθούν μέσα στον κατάλογο των αρχαιοτήτων, όπως και στην περίπτωση των χερσαίων, την ημέρα εκδηλώσεων στο πλαίσιο εορτασμού των Ελευθερίων της Μήλου, καλέσαμε στο νησί την κ. Σίμωσι, προϊστάμενη του Τμήματος Εναλίων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, εδώ και πολλά χρόνια, προκειμένου να πραγματοποιήσει ομιλία. Η κ. Σίμωσι, έχοντας γνώση του αντικειμένου, μαζί με τον κ. Γκαλόν, ο οποίος είναι δύτης και είχε εργαστεί στα ναυάγια του νησιού μας, να δούμε πώς μπορούμε να προχωρήσουμε σε αξιοποίηση των ναυαγίων του Α’ και Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προς ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού – καταδυτικού – και αυτό αφενός να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών, αλλά περισσότερο, να δουν οι Μήλιοι, και τα νέα παιδιά του νησιού, τι ακριβώς κρύβει ο βυθός της Μήλου».

Κλείνοντας, ο Δήμαρχος ανέφερε, πως «έγινε μία πολύ όμορφη εκδήλωση στο Συνεδριακό Κέντρο και εκεί ζήτησα από την κ. Σίμωσι, να προχωρήσουμε, αν είναι πλέον οι περιστάσεις ώριμες, να δημιουργήσουμε ένα μουσείο εντός και εκτός βυθού. […] Μιλάμε καθημερινά πλέον, από εκείνη την ημέρα με την κ. Σίμωσι, ενώ της στείλαμε και σχετική επιστολή, στην οποία απάντησε αμέσως, ότι συμφωνεί να γίνει αυτό», για να καταλήξει ζητώντας «από το Δημοτικό Συμβούλιο αν κι εσείς το εγκρίνετε να προχωρήσουμε όλες τις απαραίτητες διαδικασίες, ώστε να δημιουργήσουμε αυτό το μουσείο, μέσα και έξω από τη θάλασσα. Επειδή αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, το οποίο κλείνει 17 Ιουνίου, σε συνεργασία με την Ένωση Φίλων Αδάμαντα, είχαμε την ιδέα να δημιουργήσουμε μία “εικονική πραγματικότητα”, που να αφορά στις Κατακόμβες, την Αφροδίτη μας και τα ναυάγια», με την επισήμανση, ότι υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας δικτύου μεταξύ Μήλου Κέας Αλοννήσου, για καταδυτικό τουρισμό, ιδιαίτερα εκτός της περιόδου υψηλής επισκεψιμότητας.

Ιστορία βυθισμένη στο γαλάζιο

Κατά τη διάρκεια της διαλογικής συζήτησης, ο Δήμαρχος σημείωσε, πως κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, αφιερωμένης στην αξιοποίηση των ναυαγίων της Μήλου, οι παριστάμενοι ενημερώθηκαν και για το ναυάγιο του Arcadia, το οποίο έκλεινε τα 100 χρόνια από τη βύθισή του το 1917, 26 μίλια ανατολικά της Μήλου και σύμφωνα με τον κ. Δαμουλάκη, αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα πλοία της εποχής, ανάλογο του Βρεττανικού στην Κέα.

Με αφορμή την αναφορά του Δημάρχου, παρατίθενται παρακάτω μερικά από τα ναυάγια, ιστορικής σημασίας, στη θαλάσσια περιοχή της Μήλου, όπως τα κατέγραψε, μετά από καταδυτική αποστολή ο κ. Γκαλόν.

Το σημαντικότερο ίσως ιστορικά ναυάγιο, αφορά στο Artemis Pitta (Άρτεμις Πίττα), φορτηγό ατμόπλοιο, πρώην Herold, πρ. Maid of Athens. Νηολόγιο Χίου 9 με ΔΔΣ SZHY, ολικής χωρητικότητας 1.433 κόρων, καθαρής 864 κόρων, μήκους 73,5 μέτρων, ναυπηγήθηκε το 1906 στα ναυπηγεία Stettiner Oderwerke στο Stettin, αριθμός σχεδίου ναυπήγησης 562. Βυθίστηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1943 στο λιμάνι του Αδάμαντα από την R.A.F. Την δεκαετία του 1950 ανελκύθη μόνον η μηχανή του. Το ναυάγιο έχει χαρακτηρισθεί πολιτισμικό αγαθό του ελληνικού λαού και βρίσκεται μέχρι σήμερα βυθισμένο σε βάθος 45 μέτρων στον Αδάμαντα της Μήλου.

Το Maria Stathatos (Μαρία Σταθάτου), φορτηγό ατμόπλοιο, πρώην Welsh City. Νηολόγιο Ιθάκης 75 με ΔΔΣ SVXV, ολικής χωρητικότητας 6.303 κόρων, καθαρής 3.997 κόρων, μήκους 125,5 μέτρων, ναυπηγήθηκε το 1922 στα ναυπηγεία Ropner S.B. and Repairing Co. LTD στο Stockton της Αγγλίας. Βυθίστηκε στις 26 Απριλίου 1941 στο λιμάνι του Αδάμαντα από την Luftwaffe. Το μεγαλύτερο μέρος του πλοίου ανελκύθη την δεκαετία του 50, μεταφέρθηκε με καΐκια στον Πειραιά και πουλήθηκε σαν scrap. Στον βυθό παραμένουν το κατωκάραβο και οι μπουλμέδες του πλοίου, μερικοί ανεμοδόχοι, μέρος από το φορτίο (άνθρακες) και σχεδόν ολόκληρη η πλώρη. Το βαθύτερο σημείο του πλοίου βρίσκεται στα 42 μέτρα.

Τέλος, το Sifnos (Σίφνος), φορτηγό ατμόπλοιο, πρώην Cap d´ Antifer, πρώην Labor. Νηολόγιο Πειραιά 712 με ΔΔΣ SVOB, ολικής χωρητικότητας 2.290 κόρων, καθαρής 1.073 κόρων, μήκους 75,59 μέτρων, ναυπηγήθηκε το 1917 στα ναυπηγεία Detroit Shipbuilding Co. Του Detroit των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Βυθίστηκε στις 23 Απριλίου του 1941 στην είσοδο του κόλπου του Αδάμαντα μετά από επίθεση γερμανικών αεροπλάνων. Το πλοίο βρίσκεται βυθισμένο έξω από τον κόλπο του Αδάμαντα, με το βαθύτερο σημείο του να βρίσκεται στα 76 μέτρα. Δεν έχει ανελκυθεί κανένα κομμάτι του και παραμένει άθικτο στον βυθό. Το ναυάγιο έχει χαρακτηρισθεί πολιτισμικό αγαθό του ελληνικού λαού, όπως και όλα τα ναυάγια που βρίσκονται στους ελληνικούς βυθούς πάνω από 50 χρόνια.