Πολυπρόσωπη πολυεπίπεδη και βιώσιμη Κύθνος

Στο πλαίσιο ανάδειξης της στρατηγικής της Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤΟΚ) πραγματοποιήθηκε η Διεθνής Συνάντηση Εργασίας «Πολιτισμικές Διαδρομές και Βιώσιμος Τουρισμός στην Κύθνο» στις 9 Ιουνίου.

Τη συνάντηση διοργάνωσε το Ενεργειακό και Περιβαλλοντικό Γραφείο Αιγαίου (ΕΠΕΓΑ) με την υποστήριξη των φορέων: Friedrich Ebert Stiftung και Δίκτυο Αειφόρων Νήσων (ΔΑΦΝΗ) και φιλοξενήθηκε από το Δήμο Κύθνου. Την έναρξη των εργασιών καλωσόρισε ο Δήμαρχος Κύθνου Σταμάτης Γαρδέρης, χαιρέτισαν εκπρόσωπος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και η διευθύντρια του ιδρύματος Friedrich-Ebert-Stiftung και συντόνισε ο διευθυντής του ΕΠΕΓΑ Ηλίας Ευθυμιόπουλος.

Σύνδεση των διαδρομών πολιτισμού όλου του νησιού

Η Κύθνος είναι ένα μικρό νησί (99.3km2 – 1608 κάτοικοι) των Νοτιοδυτικών Κυκλάδων. Έχει τέσσερις βασικούς οικισμούς και η πρόσβαση από το λιμάνι του Λαυρίου γίνεται σε λιγότερο από 2 ώρες. Στο μεγαλύτερο μέρος της η ενδοχώρα, συμπεριλαμβανομένων των δύο μεγαλύτερων οικισμών Δρυοπίδας και Χώρας, έχει διατηρήσει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα, ενώ τα παλιά αγροκτήματα, τα λιβάδια, τα αναρίθμητα διάσπαρτα απομεινάρια πέτρινων κατασκευών, η παρθένα βλάστηση και οι παραδεισένιες παραλίες που συναντά κανείς στην ύπαιθρο, συνθέτουν ένα μοναδικό Μεσογειακό τοπίο.

Την ίδια στιγμή το πλήθος των αρχαιολογικών χώρων, μεταξύ των οποίων το Βρυόκαστρο, το Κάστρο της Ωριάς και τα προϊστορικά κατάλοιπα του Μαρουλά, καθώς και τα παλιά βιομηχανικά κτίρια αποτελούν πολύτιμη «δεξαμενή» του Αιγαιακού πολιτισμού. Ιδιαίτερα εκτενές δε, είναι και το δίκτυο των μονοπατιών που στο παρελθόν συνέδεε το σύνολο του νησιού, επιτρέποντας σε αγρότες και ζώα την πρόσβαση σε κάθε σημείο του νησιού.

Σήμερα το δίκτυο μονοπατιών υπάρχει, χωρίς όμως να είναι παντού συνεχές. Η εγκατάλειψη της παραδοσιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας, σε συνδυασμό με την κατασκευή δρόμων και άλλων υποδομών έχει στρέψει την προσοχή μακριά από την ανάγκη συντήρησής τους. Η ολοκλήρωση και αποκατάσταση του δικτύου των μονοπατιών και η δημιουργία κέντρων πληροφόρησης στο νησί, καθώς και η χρήση σύγχρονων μεθόδων επικοινωνίας θα συμβάλουν ώστε η Κύθνος να αναδειχθεί σε αναδειχθεί σε προορισμό παροχής ποιοτικών και ολοκληρωμένων τουριστικών υπηρεσιών.

Ως πρώτο βήμα, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης του Δήμου Κύθνου, ήταν η διοργάνωση της διεθνούς συνάντησης, ενώ ακολουθούν η κατάρτιση ενός Master Plan και η υλοποίηση, ενώ εξετάζεται και η δυνατότητα προετοιμασίας του Master Plan και της υλοποίησης, μέσω διεθνών συνεργασιών, διαλόγου με τοπικούς εμπλεκόμενους φορείς και χρηματοδοτικούς οργανισμούς.

Τοπικό σχέδιο ειδικών μορφών τουρισμού

Η μεθοδολογία της διαδικασίας που ακολουθήθηκε στοιχειοθετήθηκε από έξι διακριτά στάδια. Αρχικά, παρουσιάστηκε το πλαίσιο σχεδιασμού πολιτισμικών διαδρομών, ως το διαχειριστικό εργαλείο ανάπτυξης του πολιτισμικού τουρισμού στο νησί, αξιοποιώντας τους πολιτισμικούς και περιβαλλοντικούς πόρους, το ευρύτερο δίκτυο μονοπατιών, τις υπάρχουσες διαδρομές «Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος», τις παραγωγικές και μεταποιητικές διαδικασίες και την τοπική παράδοση. Το σχεδιαστικό πλαίσιο παρουσιάστηκε από την Γεωργία Κανελλοπούλου, υπεύθυνη του τμήματος Βιώσιμου Τουρισμού & Κοινωνικής Οικονομίας του δικτύου ΔΑΦΝΗ, και αποτελεί τμήμα του Τοπικού Σχεδίου Ανάπτυξης Ειδικών Μορφών Τουρισμού για την Κύθνο, το οποίο εκπονήθηκε πέρυσι από το συγκεκριμένο τμήμα.

Στη συνέχεια, αναδείχθηκαν τα διαφορετικά πρόσωπα της Κύθνου μέσα από τις εκφάνσεις του τοπίου, της αρχαιολογίας, της γαστρονομίας, της γεωργίας, του χορού, της τεχνολογίας, της γεωλογίας και των ιαματικών λουτρών με την παρουσίαση της πολύτιμης αυτής πληροφορίας από την τοπική κοινωνία. Η διαδικασία αυτή αποτέλεσε τον πυρήνα του συμμετοχικού σχεδιασμού του νέου τουριστικού προϊόντος της Κύθνου.

Κατόπιν, για να έρθουν σε επαφή οι προσκεκλημένοι με τους βασικούς πολιτισμικούς και περιβαλλοντικούς πόρους του νησιού, πραγματοποιήθηκε επιτόπια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο του Βρυόκαστρου ενώ την προηγούμενη ημέρα είχε προηγηθεί ξενάγηση στον παραδοσιακό οικισμό της Δρυοπίδας και στο σπήλαιο Καταφύκι.

Το προτελευταίο στάδιο της διαδικασίας βασίστηκε στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών σχετικά με το βιώσιμο τουρισμό από τους προσκεκλημένους από το εξωτερικό. Η συμβολή της διεθνούς εμπειρίας σχετικά με τη διοργάνωση πεζοπορικών δικτύων κορυφαίας ποιότητας, των χρηματοδοτικών εργαλείων ευρωπαϊκής εμβέλειας, των υπηρεσιών διάσωσης και  των πρακτικών αειφορίας απέδειξε για άλλη μια φορά την ουσία των συνεργιών σε διεθνές επίπεδο.

Συνέργειες σε υπερτοπικό επίπεδο

Τέλος, πραγματοποιήθηκε με συντονιστή το διαχειριστή του δικτύου ΔΑΦΝΗ Κώστα Κομνηνό, συζήτηση Στρογγυλής Τράπεζας με τη συμμετοχή ειδικών σε θέματα εναλλακτικής τουριστικής ανάπτυξης, όπως οι κ.κ. Γιώργος Πίττας από το greekgastronomyguide, Τάσος Αναστασίου από τη Δ/νση Τουρισμού/Πολιτισμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, Πηνελόπη Ματσούκα από τις εκδόσεις Ανάβαση, Νίκος Βερβερίδης από το elculture, Δημήτρης Παπαγεωργίου από την εταιρεία TrinIn Adventures, Δημήτρης Χαμεζόπουλος από την ομάδα Πεζοπόρων Σύρου, Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος από την εταιρεία AnaDigit και Κατερίνα Φίλιππα, συγγραφέας του Πεζοπορικού Οδηγού Κύθνου. Οι τοποθετήσεις των ειδικών κινήθηκαν στους άξονες της οργάνωσης και προσφοράς τουριστικών προϊόντων που καλύπτουν ειδικά ενδιαφέροντα όπως η γαστρονομία, της ολοκλήρωσης ενός άρτιου και οργανωμένου πεζοπορικού δικτύου με βάση τις προδιαγραφές που θέτει η νέα νομοθεσία, της θεσμοθέτησης ενός τοπικού μηχανισμού που θα αναλάβει τον εμπλουτισμό και την προβολή του νέου τουριστικού προϊόντος αλλά και τη διατήρηση του ευρύτερου πολιτιστικού γίγνεσθαι και τέλος τη δικτύωση με γειτονικά νησιά όπως η Κέα για την ενθάρρυνση συνεργιών σε υπερτοπικό επίπεδο.

Η διαδικασία έκλεισε με ανοιχτή συζήτηση με τους Θερμιώτες και την έκδοση των συμπερασμάτων από τον Αντιδήμαρχο Κύθνου και Πρόεδρο του δικτύου ΔΑΦΝΗ Γιώργο Ηλιού. Η συγκρότηση της Συνάντησης Εργασίας στην Κύθνο αποτελεί έναν ακόμα σταθμό της συνολικότερης προσπάθειας σχεδιασμού και εφαρμογής ολοκληρωμένων στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης που υλοποιεί το δίκτυο ΔΑΦΝΗ στα νησιά μέλη του, με στόχο την ωρίμανση παρεμβάσεων για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ΤΑΠΤΟΚ αλλά και σε επιπλέον εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία.