Νέα πνοή για τα μνημεία

Ξεκίνησε η δημοπράτηση των εργασιών, που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του, σημαντικού για τα πολιτιστικά μνημεία του νησιού, έργου ΜoNa: Monuments in Nature: A creative Co-existence από το Δήμο Θήρας.

Στη διενέργεια συνοπτικού διαγωνισμού για την ανάθεση της σύμβασης παροχής υπηρεσιών «Αποψίλωση – Αποχωμάτωση Αρχαιολογικών Θέσεων - Μνημείων Αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στην περιοχή της Καλντέρας των νήσων Θήρας και Θηρασίας», προχωρά ο Δήμος Θήρας, με απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, στο πλαίσιο του έργου ΜoNa: Monuments in Nature: A creative Co-existence, το οποίο έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα INTERREG V-Balkan-Mediterranean 2014-2020.

Διάρθρωση του έργου

Το έργο πρόκειται για μία σημαντική πρωτοβουλία για τα μνημεία και το περιβάλλον που ξεκίνησε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (ΕΚΒΜΜ), με στόχο να αναδειχθούν και να προστατευθούν περιοχές που φέρουν σημαντική πολιτιστική κληρονομιά, έχοντας ταυτόχρονα σημαντικό περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, στο χώρο της Ν.Α. Μεσογείου και των Βαλκανίων.

Σε διάστημα δύο ετών θα υλοποιηθεί ένα έργο, με ολοκληρωμένο χαρακτήρα και συνοχή που θα αναδείξει την αναγκαιότητα συνδιαχείρισης και προστασίας περιοχών προστατευόμενων για λόγους περιβαλλοντικούς και πολιτισμικών αξιών (περιοχές ταυτόχρονα προστατευόμενες από UNESCO, RAMSAR, NATURA 2000 κ.λ.π.)

Η σημαντική καινοτομία του έργου είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, περιοχών ενταγμένων σε καθεστώτα προστασίας, με μεγάλο ενδιαφέρον για τη διεθνή κοινότητα. Το έργο αναμένεται να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην κατεύθυνση αυτή και στον διάλογο που έχει αναληφθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με την ανάγκη της ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Επιδιώκεται η ανάπτυξη σταθερών και ουσιαστικών συνεργειών στη διαχείριση του περιβάλλοντος και του πολιτισμού ως αναπτυξιακών πόρων, όπως επίσης και η προώθηση κοινών αναπτυξιακών εργαλείων, με ενσωματωμένους τους κανόνες προστασίας και στόχο την ανάσχεση της αλλοίωσης των τοπίων και την προστασία τους, ως κοινού πολιτιστικού και περιβαλλοντικού πόρου.

Επικεφαλής φορέας του έργου είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (E.K.B.M.M), με εταίρους το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το Δήμο Θήρας, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), το Δήμος Nessebar στη Βουλγαρία, την Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, το Τμήμα Δασών - Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, της Κύπρου, και το Ινστιτούτο Πολιτιστικών Μνημείων “Gani Strazimiri” στην Αλβανία. Το έργο υλοποιείται με την υποστήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου και την συμμετοχή του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ).

Το Δίκτυο ΜοΝα θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει την υφιστάμενη τεχνογνωσία, κωδικοποιώντας τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, μεταφέροντας τη γνώση σε τοπικά δίκτυα που για τον σκοπό αυτό θα αναπτυχθούν στις Κυκλάδες με επίκεντρο την Σαντορίνη, στην Κύπρο, στη Μεσημβρία της Βουλγαρίας και στην περιοχή του Βουθρωτού στην Αλβανία. Ειδικότερα, με την ευθύνη του ΕΛΚΕΘΕ θα πραγματοποιηθεί χαρτογράφηση ενδιαιτημάτων για την προώθηση της διατήρησης της βιοποικιλότητας στη Σαντορίνη, στη Μεσημβρία (Nessebar) και στο Βουθρωτό. Σειρά ειδικών θεματικών εργαστηρίων θα πραγματοποιηθούν με εναλλασσόμενη ευθύνη από όλους τους εταίρους, όπως:

• Η μεταβαλλόμενη αλληλεπίδραση στην ισορροπία μεταξύ του ανθρώπινου παράγοντα και του περιβάλλοντος σε σχέση με την κλιματική αλλαγή: Η περίπτωση του Βουθρωτού (Αλβανία)

• Η βιώσιμη χρήση και η δημιουργική συνύπαρξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς: Η εμπειρία της Μεσημβρίας (Βουλγαρία)

• Πρωτοβουλίες για φυσική και πολιτιστική διαχείριση και προστασία: Το δάσος Κύκκου, ως υποδειγματικό διαχειριστικό μοντέλο (Κύπρος)

• Ένας δημιουργικός διάλογος για τη διαχείριση της επισκεψιμότητας και την αξιολόγηση της φέρουσας ικανότητας των τοποθεσιών που αποτελούν σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς. Η περίπτωση της Σαντορίνης (Ελλάδα)

Οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του έργου

Στη διάρκεια υλοποίησης του έργου θα αναπτυχθούν τέσσερα πιλοτικά σχέδια, σε ισάριθμες περιοχές:

1. Ολιστική προσέγγιση της διαχείρισης της αρχαίας πόλης Βουθρωτό, Αλβανία: Μελέτη και πλήρης κατανόηση των επιπτώσεων που θα έχει η αποστράγγιση του εδάφους στα μνημεία, μελέτη περιβαλλοντικής διαχείρισης (Ενέργειες για την αποφυγή υποβάθμισης. Μελέτη διερεύνησης της παρουσίας υπόγειου γλυκού νερού για κάθε υποπεριοχή κ.α.)

2. Πιλοτικές δράσεις στη Μεσημβρία: Ανασυγκρότηση του οδικού δικτύου στην Παλιά Πόλη της Μεσημβρίας, ώστε να γίνει φιλικότερο στο περιβάλλον και στους ανθρώπους.

3. Ολιστική προσέγγιση διαχείρισης της δασικής περιοχής του Κύκκου και άλλες δραστηριότητες σχετικά με το περιβάλλον και τον πολιτισμό στην Κύπρο.

4. Διαχείριση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Καλντέρας: Καταγραφή και προώθηση των φυσικών και πολιτιστικών σημείων ενδιαφέροντος. Δραστηριότητες αποκατάστασης στο κάστρο της Σαντορίνης. Ανάδειξη και προστασία για τα πολιτιστικά μονοπάτια της Καλντέρας της Σαντορίνης.

Το έργο ΜοΝα θα επιδιώξει την κεφαλαιοποίηση αυτών των εργασιών αναπτύσσοντας νέες συνέργειες, εφαρμόζοντας και ενθαρρύνοντας συστήματα βιώσιμης συνεργασίας μεταξύ των αρχών που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση και επικαιροποιώντας στρατηγικές και λύσεις.

Ειδικότερα, θα αναπτύξει:

• Πιστοποίηση περιοχών: Ένα νέο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό εργαλείο πιστοποίησης (Branding) των πολιτιστικών και φυσικών χαρακτηριστικών μιας περιοχής, με στόχο την ανάπτυξη ενός εξειδικευμένου τουριστικού προϊόντος

• Μια αφήγηση κινητοποίησης για την νεολαία: Μια ειδική δράση που θα απευθύνεται κυρίως στους εφήβους, μέσω της οποίας θα καταβληθεί προσπάθεια ευαισθητοποίησης των νέων σχετικά με την περιβαλλοντική και πολιτιστική κληρονομιά, με την χρήση ιδιαίτερα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

• Ειδική έκδοση: Αφορά την έκδοση ενός τόμου στον οποίο θα περιλαμβάνονται όλα τα έγγραφα, οι χάρτες, οι προτεινόμενες διαδρομές καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό για τις τέσσερις πιλοτικές περιοχές του έργου (Βουθρωτό, Μεσημβρία, Σαντορίνη και Δάσος Κύκκου). Το βιβλίο θα διανεμηθεί στις τοπικές κοινότητες και θα αποσταλεί σε βιβλιοθήκες επιστημονικών, ερευνητικών κ.α. φορέων με ειδίκευση σε περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, τουριστικά θέματα.

• Διεθνή Διάσκεψη: Κορυφαία δράση του ΜοΝα αποτελεί η διοργάνωση διεθνούς διάσκεψης στην Αθήνα, στην οποία θα συζητηθούν θέματα σχετικά με το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά, στη βάση και των θεματικών ενοτήτων, των εργαστηρίων διαλόγου, όπως θα έχουν προηγηθεί.

• Οικουμενική πρωτοβουλία για την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού: Η αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου θα συνδιοργανώσει με το EKBMM ένα φόρουμ στην Κωνσταντινούπολη, αφιερωμένο στα αποτελέσματα του έργου MoNa. Στο φόρουμ θα συμμετάσχουν εταίροι, εκπρόσωποι των εμπλεκομένων χωρών, καθώς και διεθνείς φορείς. Θα προβληθεί επίσης η έκθεση «Η φύση στην τέχνη και το τελετουργικό της Κύπρου», η οποία θα αναπτυχθεί με την ευθύνη της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών.

Τα προσδοκώμενα οφέλη του έργου

Τα αποτελέσματα του ΜοΝα αφορούν μεγάλο και ευρύ σε διαστρωμάτωση αριθμό δικαιούχων φορέων. Οι άμεσοι δικαιούχοι είναι:

• Οι τοπικές / περιφερειακές αρχές, υπό την αρμοδιότητα των οποίων, βρίσκονται οι πιλοτικές περιοχές.

• Οι φορείς δημόσιου συμφέροντος που εμπλέκονται σε καθεστώτα διαχείρισης και προστασίας.

• Ο ευρύτερος δημόσιος τομέας και κυρίως τα Υπουργεία Περιβάλλοντος – Πολιτισμού - Τουρισμού που καλούνται να επιβλέπουν τις διαδικασίες ( π.χ. πιστοποίηση).

• Η πανεπιστημιακή κοινότητα και ιδιαίτερα νέοι ερευνητές που μπορούν να επωφεληθούν από τα αποτελέσματα της έρευνας,

• Νέοι επιστήμονες που μπορούν να ενταχθούν σε ένα νέο επαγγελματικό τομέα και κυρίως όσοι ασχολούνται με τη φύση, τον πολιτιστικό, τον αρχαιολογικό τουρισμό και άλλες ειδικές μορφές τουρισμού.

Θα υπάρξουν επίσης οφέλη για τις τοπικές οικονομίες και ιδιαίτερα τις κοινότητες που θα ενσωματώσουν αυτήν την καινοτομία στην αναπτυξιακή και επικοινωνιακή τους στρατηγική.

Τονίζεται ότι όλα τα προϊόντα του έργου (εργαλεία, σήματα, μελέτες, βιβλία, ψηφιακές εκδόσεις κ.λ.π.) θα είναι ελεύθερα για το κοινό, χωρίς καμία αποκόμιση κερδών.