Ενίσχυση των «πράσινων» πρακτικών στα μικρά νησιά

Με την πρωτοβουλία GR-eco Islands, τα ελληνικά νησιά αναμένεται να ωφεληθούν ενός μεγάλου μέρους των χρημάτων του ΕΣΠΑ, κατά τη νέα προγραμματική περίοδο, προκειμένου να προχωρήσουν στην ενεργειακή μετάβαση, αλλά και να αναπτύξουν υποδομές αειφορίας και βιωσιμότητας.

Μετά το νησί της Χάλκης, σειρά παίρνουν αρκετά νησιά, μεταξύ των οποίων και αρκετά από τις Κυκλάδες, προκειμένου, μέσω ευρωπαϊκών, κυρίως, πόρων, να καταφέρουν να αναπτύξουν ένα δίκτυο υποδομών που θα βασίζεται στη βιωσιμότητα και μάλιστα σε όλους τους καίριους τομείς της καθημερινής ζωής των κατοίκων τους.

Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, κατά την παρουσίαση του «πιλότου» της Χάλκης, η Ελλάδα βρίσκεται σε διαδικασία εκκίνησης της εθνικής πρωτοβουλίας GR-eco Islands που στοχεύει στην προώθηση μιας ολοκληρωμένης πράσινης μετατροπής μικρών νησιών, τα οποία θα υπογράψουν μια χάρτα δεσμεύσεων GR-Eco Island, που περιλαμβάνει τομείς όπως η χρήση ΑΠΕ, η ενεργειακή απόδοση, η αειφόρος διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων, η κινητικότητα μηδενικών ρύπων και το «πρασίνισμα» του τουρισμού, μέσω ειδικών επιδοτήσεων και προγραμμάτων του ΥΠΕΝ.

Πρόκειται για πρωτοβουλία της πολιτείας, με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, προάγοντας συγχρόνως τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενδυνάμωση της πράσινης οικονομίας και των τεχνολογιών αιχμής.

Στόχος η τάχιστη απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων

Μάλιστα, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κώστας Σκρέκας, μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορείου, με αφορμή την έγκριση δύο διαγωνισμών της ΔΕΗ Α.Ε., αναφορικά με καύσιμα, τα οποία χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες των λειτουργούντων λιγνιτικών σταθμών στα νησιά, αναφέρθηκε στα σχέδια της κυβέρνησης για την απολιγνιτοποίησή τους.

Όπως τόνισε, «τα νησιά έχουν κυρίως εργοαστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ντίζελ ή από μαζούτ. Αυτό, είναι κάτι που εμείς ως κυβέρνηση έχουμε βάλει ως βασική προτεραιότητα να το αλλάξουμε τα επόμενα χρόνια».

Επιπλέον, ο υπουργός σημείωσε, ότι «προωθούμε με γρήγορους ρυθμούς τις διασυνδέσεις των νησιών, έτσι ώστε να αποσυρθούν αυτές οι μονάδες, οι οποίες και κοστίζουν πάρα πολύ ακριβά στο σύστημα και τελικά επιβαρύνονται στο σύνολο οι καταναλωτές. Να σημειώσω, ότι το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά μπορεί να φτάσει έως και τα 700 ευρώ η μεγαβατώρα, σε μικρά νησιά υπό προϋποθέσεις, όταν γνωρίζετε, ότι η μέση χονδρεμπορική τιμή, ακόμη και τώρα, που είναι πολύ αυξημένη σε σχέση με πέρσι κυμαίνεται από 80 έως 100 ευρώ. Άρα, έχουμε ένα κόστος παραγωγής από το πετρέλαιο στα νησιά, το οποίο είναι 2-3 φορές παραπάνω κατά μέσο όρο, απ’ ό,τι στο υπόλοιπο σύστημα». Όπως εξήγησε, για το λόγο αυτό, «προωθούμε πολύ γρήγορα όλες τις διασυνδέσεις, όπως και την πολύ μεγάλη διασύνδεση της Κρήτης, τη διασύνδεση των Κυκλάδων, της Ρόδου και το Ανατολικού Αιγαίου. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε και να αποσύρουμε όλες αυτές τις μονάδες σταδιακά, και άρα να έχουμε μικρότερο κόστος παραγωγής, και άρα να έχουμε ελάφρυνση στους λογαριασμούς των καταναλωτών, ενώ από την άλλη πλευρά θα έχουμε και μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο είναι και το βασικό αίτιο για την κλιματική αλλαγή».

Όσον αφορά στην αναβάθμιση των υφιστάμενων διασυνδέσεων, ο Υπουργός ενημέρωσε, ότι «θα αξιοποιήσουμε 10 δις για την αναβάθμιση των διασυνδέσεων, τόσο των δικτύων μεταφοράς, όσο και των δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε και περισσότερο να μπορούν να εισέλθουν ΑΠΕ μέσα στο ενεργειακό σύστημα της χώρας, και βέβαια να έχουμε καλύτερες υπηρεσίες».

Βιώσιμη διαχείριση σε 5 βασικούς άξονες

Σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα, η ενεργειακή μετάβαση, η απολιγνιτοποίηση και η ουδετεροποίηση του ισοζυγίου του διοξειδίου του άνθρακα, αφορά σε μία πολιτική απόφαση της Ευρώπης και η χώρα μας έχει δεσμευτεί για ακόμη γρηγορότερη απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων.

«Γι’ αυτό έχουμε καταρτίσει το σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης, 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, που το επόμενο διάστημα θα ξετυλίγεται ακόμη πιο έντονα, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε 8.000 θέσεις βιώσιμης εργασίας σε άλλους κλάδους οι οποίοι θα αναπτυχθούν», διευκρίνισε.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Υπουργός αναφέρθηκε και στην πρωτοβουλία GR-eco Islands, που όπως είπε, προήλθε από το «Green Island Fund που είχε δημιουργηθεί στην Ευρώπη, για να στηρίξουμε την απανθρακοποίηση των ελληνικών νησιών. Εκεί έχουμε φέρει ακόμη περισσότερα χρήματα και μέσα από το ταμείο ανάκαμψης, αλλά και μέσα από τη διαπραγμάτευση που έχουμε κάνει για τη νέα προγραμματική περίοδο, ώστε να κάνουμε ένα ειδικό πρόγραμμα για τα νησιά, τα λεγόμενα Gr-eco Islands (Ελληνικά οικολογικά νησιά) και με αυτό τον τρόπο να προχωρήσουμε στην ενεργειακή μετάβαση, να έχουμε πολύ πιο χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να παρέχουμε υπηρεσίες ‘πράσινες’, ‘έξυπνες’, υπηρεσίες οι οποίες ευαισθητοποιούν πια τους επισκέπτες και θα μπορούμε να παρέχουμε και καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες και άρα να έχουμε και μεγαλύτερο έσοδο».

Πρόκειται για ένα ολιστικό σχέδιο για την εδραίωση της βιωσιμότητας στα ελληνικά νησιά, και κινείται σε πέντε πυλώνες επενδύσεων, που θα χρηματοδοτηθούν κυρίως από πόρους του νέου ΕΣΠΑ.

Αρχικά, όσον αφορά στον τομέα της ενέργειας και με απώτερο στόχο την επίτευξη ενεργειακής και κλιματικής ουδετερότητας, θα προωθηθούν οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ, κυρίως μέσω υβριδικών συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής, αποθήκευσης ενέργειας, παραγωγής υδρογόνου κ.α.. Σύμφωνα με δημοσίευμα στα «Νέα», προβλέπεται επίσης μέγιστη αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για εγκαταστάσεις ζεστού νερού στα τουριστικά καταλύματα, μετατροπή των ηλεκτρικών δικτύων σε έξυπνα δίκτυα, χρησιμοποιώντας έξυπνες τεχνολογίες, ανάπτυξη δημοσίως προσβάσιμων υποδομών για τη φόρτιση των ηλεκτρικών οχημάτων (με υποστόχο το 100% των ενοικιαζόμενων και δημόσιων οχημάτων να είναι ηλεκτρικά ως το 2030). Ενας επιπλέον στόχος του εξηλεκτρισμού στις μεταφορές αφορά και τη ναυτιλία, συγκεκριμένα την ακτοπλοΐα, δηλαδή τα πλοία (όλων των μορφών), τα λιμάνια, το cold ironing κ.λπ.

Επιπλέον, η πρωτοβουλία στοχεύει και στη βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων στα νησιά, με μέγιστη αξιοποίηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας, με διαλογή 100% σε όλες τις ροές ανακυκλώσιμων απορριμμάτων, επίτευξη ανακύκλωσης σε τουλάχιστον 60%, απομάκρυνση και ανακύκλωση απορριμμάτων που φτάνουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους, όπως τα απαρχαιωμένα οχήματα ή μηχανήματα, παραγωγή πόσιμου νερού βρύσης, χρήση επαναχρησιμοποιούμενων φιαλών κ.λπ.

Βιώσιμες πρακτικές θα προωθηθούν και στον τομέα της διαχείρισης των λυμάτων. Η πρωτοβουλία, προβλέπει πως στα νησιά εφαρμογής, θα απαγορεύεται αυστηρά η απόρριψη μη επεξεργασμένων λυμάτων, θα μειωθεί η λειψυδρία με την εφαρμογή μη συμβατικής και έξυπνης διαχείρισης των υδάτινων πόρων, θα υπάρξει στόχευση σε διαφύλαξη του ιδιαίτερου φυσικού κεφαλαίου της βιοποικιλότητας των νησιών, προωθώντας μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον οικότοπο των ενδημικών ειδών που αντιστοιχούν στους στόχους διαφύλαξης των περιοχών Natura.

Ωστόσο, πόροι από το «πακέτο» για τη βιωσιμότητα των νησιών, θα διατεθούν και για τη διατήρηση και ενίσχυση της περιφερειακής ξεχωριστής πολιτιστικής κουλτούρας και των περιφερειακών προϊόντων διατροφής, καθώς στόχος είναι τουλάχιστον το 50% των τροφίμων που προσφέρονται και καταναλώνονται στα νησιά, να προέρχεται από βιολογικά προϊόντα σε όλα τα τουριστικά καταλύματα και εστιατόρια.

Τέλος, βασικός άξονας της πρωτοβουλίας είναι και η ενίσχυση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), με βασικό στόχο την προώθηση της εξαιρετικά γρήγορης ευρυζωνικής σύνδεσης, ώστε να ενθαρρυνθεί η προσέλκυση εργασιακών μονάδων, καθώς και ο εναλλακτικός, βιώσιμος τουρισμός καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ωφελούμενοι της πρωτοβουλίας GR-eco islands θα είναι νησιά του Αιγαίου κάτω των 3.000 κατοίκων, όπως ενδεικτικά η Αμοργός, η Ανάφη, τα νησιά των Μικρών Κυκλάδων, η Αντίπαρος, η Ίος, η Σίκινος, η Φολέγανδρος, η Θηρασιά, η Κύθνος, η Κίμωλος, η Σέριφος, η Σίφνος και η Κέα.