Μία θέση στις 100 «επίλεκτες» της Ευρώπης ζητά η Σαντορίνη

Έχοντας δώσει τεράστια έμφαση στα ζητήματα του περιβάλλοντος, αλλά και στην εφαρμογή της καινοτομίας στη διοίκηση τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Θήρας στοχεύει στη συμμετοχή του στην αποστολή «Κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Μόλις στις 5 Οκτωβρίου, με απόφαση του Δημάρχου Θήρας, κ. Αντώνη Σιγάλα, ανατέθηκε σε εξειδικευμένη εταιρεία η σύμβαση με τίτλο «Καταγραφή δεδομένων και δεικτών για το Δήμο Θήρας σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (Agenda 2030), με στόχο την ανάδειξη των αναγκαίων έργων και ενεργειών για την ένταξη του Δήμου Θήρας στο πρόγραμμα των 100 κλιματικών ουδέτερων πόλεων έως το 2030».

Τι είναι οι Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις;

Το συμβούλιο της ευρωπαϊκής Αποστολής με τίτλο «Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις», έθεσε τον ακόλουθο στόχο: 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις έως το 2030.

Η αποστολή των κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων πόλεων θα στηρίξει, θα προωθήσει και θα αναδείξει 100 ευρωπαϊκές πόλεις στη μετάβασή τους προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2030 και θα καταστήσει τις πόλεις αυτές κόμβους πειραματισμού και καινοτομίας για όλες τις υπόλοιπες πόλεις. Πρόκειται για μία δύσκολη αλλά και φιλόδοξη προσπάθεια όπου οι πόλεις δεσμεύονται για τον μετασχηματισμό τους, αλλά και τη συμμετοχή όλων των φορέων και πολιτών στην αποστολή αυτή, προς όφελος της βελτίωσης της ποιότητας ζωής στην Ευρώπη.

Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης πόλεων, καθώς το κύριο εμπόδιο στην κλιματική μετάβαση δεν είναι η έλλειψη φιλικών προς το κλίμα και έξυπνων τεχνολογιών, αλλά η ικανότητα εφαρμογής τους. Η παραδοσιακή μορφή διακυβέρνησης, που σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε για παραδοσιακές λειτουργίες και υπηρεσίες της πόλης, δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια φιλόδοξη κλιματική μετάβαση. Επομένως, κρίνεται αναγκαίος ένας συστημικός μετασχηματισμός, συνοδευόμενος από μια πιο στρατηγική, ολιστική και μακροπρόθεσμη επενδυτική προσέγγιση για το κλίμα, μαζί με μια νέα μορφή διακυβέρνησης των πόλεων με στόχο την κλιματική δράση.

Ο διοικητικός αυτός μετασχηματισμός στις πρότυπες αυτές πόλεις, αναμένεται να βασιστεί σε τρεις αρχές:

(1) Μια ολιστική προσέγγιση για την προώθηση της καινοτομίας και της ανάπτυξης,

(2) Μια μήτρα ολοκληρωμένης και πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, και

(3) Μια βαθιά και συνεχή συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων. Αυτό το μοντέλο απαιτεί μια ισχυρή δέσμευση από τις πόλεις και την πολιτική ηγεσία τους να καινοτομήσουν τη διοίκηση και να φέρουν όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, τις επιχειρήσεις, τον ακαδημαϊκό χώρο και την κοινωνία των πολιτών.

Οι πολίτες στο επίκεντρο της προσπάθειας

Για την δημιουργία ενός νέου μηχανισμού με στόχο την παροχή στήριξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τις πόλεις που θα δείξουν τη διάθεση να εφαρμόσουν τις καινοτόμες αυτές πρακτικές, για καλύτερη ρύθμιση της ροής του χρήματος και στοχευμένες χρηματοδοτήσεις, αναμένεται να θεσπιστεί και μία Σύμβαση για Κλιματικά Ουδέτερη Πόλη.

Τη σύμβαση αυτή αναμένεται να υπογράφει, εκ μέρους των τοπικών φορέων ο Δήμαρχος της πόλης, ενώ θα συνυπογράφεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις αρμόδιες εθνικές ή περιφερειακές αρχές.

Οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις θα βρεθούν στο επίκεντρο αυτής της αποστολής. Βασικός στόχος της Σύμβασης αυτής θα είναι να δοθεί στους πολίτες ενεργός ρόλος, να διαμορφωθούν νέες πλατφόρμες δράσης, αλλά και περισσότεροι πόροι, ώστε να καταφέρουν να παράγουν αποτέλεσμα. Τουλάχιστον το 1% της χρηματοδότησης που θα χορηγείται από την ΕΕ σε πόλεις μέσω της Σύμβασης αυτής, θα πρέπει να αφιερωθεί στην υποστήριξη των πολιτών και των πλατφορμών τους για την ανάπτυξη και την υλοποίηση δράσεων για το κλίμα.

Στην πράξη, πρόκειται για παραγωγούς, καταναλωτές, πολιτικούς παράγοντες ή επισκέπτες. Ο αντίκτυπός τους στο περιβάλλον και το κλίμα είναι τεράστιος και μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Η σύμβαση πόλης για το κλίμα θα δώσει στους ανθρώπους και την κοινωνία των πολιτών ενεργό ρόλο και θα τους προσφέρει νέες πλατφόρμες, μέσω των οποίων θα μπορούν να δρουν, καθώς και καλύτερα μέσα για να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τις δράσεις για το κλίμα. Γι’ αυτό, οι πόλεις θα πρέπει να αναπτύξουν αποτελεσματικές προσεγγίσεις για να κινητοποιήσουν τις κοινότητες και για να ασκήσουν επιρροή και να προσφέρουν κίνητρα για αλλαγή συμπεριφοράς.

Οι πολίτες μπορούν να γίνουν φορείς αλλαγής μέσω πρωτοβουλιών «εκ των κάτω», μέσω της καινοτομίας και μέσω νέων μορφών διακυβέρνησης. Στους στόχους της αποστολής περιλαμβάνεται η προώθηση μιας δίκαιης μετάβασης, με σκοπό να βελτιωθούν η υγεία και η ευημερία των ανθρώπων, και να υπάρξουν πολλά επιπλέον οφέλη, όπως η καλύτερη ποιότητα του αέρα, η δημιουργία θέσεων εργασίας και ο πιο υγιεινός τρόπος ζωής.

Οι 100 πόλεις που υπογράψουν πρώτες τις Συμβάσεις Κλιματικά Ουδέτερων Πόλεων, θα αναπτύξουν και θα εφαρμόσουν καινοτόμες ιδέες: καινοτομία στο σύστημα διακυβέρνησης, στις μεταφορές, στην ενέργεια, στις κατασκευές και την ανακύκλωση, με την υποστήριξη ισχυρών ψηφιακών τεχνολογιών (δηλαδή καινοτομία συστήματος σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των επενδύσεων στην πόλη).

Αυτές οι πόλεις θα ηγηθούν της αξιοποίησης των συνεργιών των «δίδυμων» αποστολών για τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης. Θα συνεργαστούν επίσης για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας. Στην πορεία, θα χρησιμεύσουν ως Κόμβοι Καινοτομίας για άλλες πόλεις, πράγμα που σημαίνει ότι εκατοντάδες ευρωπαϊκές πόλεις θα εμπνευστούν, θα μάθουν και θα επαναλάβουν τις ιδέες και τις λύσεις που προκύπτουν από τις 100 πρώτες πόλεις που θα συμμετέχουν στην αποστολή.

Προνομιακή και αυξημένη χρηματοδότηση για τις Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις

Προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) και το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, όλες οι επενδύσεις θα πρέπει να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία καθώς και μετασχηματιστικό αποτέλεσμα προς την κλιματική βιωσιμότητα. Οι επενδύσεις στην κλιματική μετάβαση στην πόλη θα πρέπει να πληρούν και τις δύο αυτές προϋποθέσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο Αποστολής έχει προτείνει μια νέα ολοκληρωμένη μορφή χρηματοδότησης για επενδυτικά σχέδια στις Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις, η οποία μεταξύ άλλων προβλέπει:

• Διευκόλυνση του Lend & Blend για τις Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις ως χρηματοοικονομική “ομπρέλα”: Συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΤΕπ και των εθνικών πηγών χρηματοδότησης για τις δράσεις του κλίματος, καθώς και διαθέσιμους πόρους με άξονα τους τομείς της Έρευνας και Καινοτομίας.
• Η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη καθιστούν τη χρηματοδότηση των Κλιματικά Ουδέτερων Πόλεων μια γενική προτεραιότητα της επενδυτικής στρατηγικής για το Νέο Ταμείο Ανάκαμψης
• Έως και 10% των πόρων για τη δράση για το κλίμα στο νέο πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ θα διατεθεί σε δράσεις που άπτονται των στόχων της Αποστολής για Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις
• Τα επιχειρησιακά προγράμματα των Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων 2021-2027 θα πρέπει να διαθέτουν έργα για τη χρηματοδότηση της συγκεκριμένης αποστολής
• Ένα ενιαίο κατάστημα με τη μορφή αποκεντρωμένης πλατφόρμας διαπραγματεύσεων που διευθύνεται από τα γραφεία της ΕΤΕπ στα κράτη μέλη
• «Ετικέτα αποστολής» που απονέμεται σε κάθε επιλαχούσα πόλη, για να επιτρέπει προτεραιοποιημένη πρόσβαση σε τεχνική υποστήριξη και χρηματοδοτικά μέσα