Μικρές Κυκλάδες... μεγάλος αντίκτυπος στο περιβάλλον

Πάνω από 140 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του τριετούς προγράμματος LIFE PAVE THE WAySTE, που υλοποιήθηκε σε Δονούσα, Σχοινούσα, Ηρακλειά και Κουφονήσι και ολοκληρώθηκε πρόσφατα.

Το πρόγραμμα αφορά στην επίδειξη της αποδοτικότητας των πόρων μέσω καινοτόμων ολοκληρωμένων συστημάτων ανακύκλωσης αποβλήτων για τις απομακρυσμένες περιοχές και αποσκοπεί στην πρώτη πιλοτική εφαρμογή της διαλογής στην πηγή των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) που παράγονται στους απομακρυσμένους Δήμους Νάξου & Μικρών Κυκλάδων και Αρχαίας Ολυμπίας, με στόχο την μετέπειτα επεξεργασία τους σε καινοτόμα, ολοκληρωμένα συστήματα ανακύκλωσης για την ανάκτηση υλικών υψηλής ποιότητας.

Η ομάδα του έργου, δημοσιοποίησε μέσα στον Οκτώβριο τα αποτελέσματα από τη λειτουργία των πρωτότυπων συστημάτων ανακύκλωσης στο Δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, που αφορούν στις Τοπικές Κοινότητες Ηρακλειάς, Δονούσας, Σχοινούσας και Κουφονησίων.

Παρ’ ότι το έργο ολοκλήρωσε τον κύκλο του, τόσο η αλλαγή στη νοοτροπία των κατοίκων και επισκεπτών των μικρών νησιών, όσο και η σημαντική ποσότητα ανακυκλώσιμων υλικών που δεν καταλήγουν πλέον στον ΧΥΤΑ της Νάξου, όπως επίσης και ο εξοπλισμός που εγκαταστάθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος, παραμένουν ως παρακαταθήκη στα μικρά νησιά.

Μεγάλη συνεισφορά από τις τοπικές κοινωνίες

Ο Δήμος Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, ένθερμος υποστηρικτής δράσεων προστασίας και διαφύλαξης του περιβάλλοντος, συμμετείχε μαζί με το Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας, στο πρωτοποριακό ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE PAVEtheWAySTE από το καλοκαίρι του 2018. Βασικός στόχος του έργου ήταν να βελτιώσει την απόδοση των συστημάτων ανακύκλωσης των αστικών στερών αποβλήτων (ΑΣΑ) σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και κατά συνέπεια να ανοίξει το δρόμο για αποδοτικότερη χρήση των πόρων. Αυτό επετεύχθη με την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός βιώσιμου σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων, επιδεικνύοντας το καινοτόμο σύστημα ανακύκλωσης «Πράσινο Περίπτερο», το οποίο σχεδιάστηκε από τη Μονάδα Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στο πλαίσιο του συγκεκριμένου ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE, με στόχο την ενθάρρυνση και προώθηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης.

Τα τελευταία τρία χρόνια, με την ενεργή τους συμμετοχή, οι πολίτες συνέβαλαν στην προσπάθεια για ορθότερη και ολοκληρωμένη διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων, οικοδομώντας μία πιο «καθαρή» σχέση με το περιβάλλον και αναδεικνύοντας τον τόπο ως φιλικό προς το περιβάλλον και πρωτοπόρο τουριστικό προορισμό στην Ευρώπη.

Μάλιστα, αν και το έργο LIFE PAVEtheWAySTE ολοκληρώνεται, τα Πράσινα Περίπτερα θα παραμείνουν στα νησιά των Μικρών Κυκλάδων, ώστε να συνεχιστεί η δυναμική της ανακύκλωσης.

Η λειτουργία του Πράσινου Περιπτέρου

Το Πράσινο Περίπτερο από τελεί ένα μικρό Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), κατάλληλα διαμορφωμένο σε ένα τροποποιημένο μικρό εμπορευματοκιβώτιο (container), το οποίο δέχεται 5 βασικές ροές προδιαλεγμένων υλικών από τους δημότες και τις επιχειρήσεις καθώς και επαναχρησιμοποιήσιμα αγαθά, καταγράφει και επιβραβεύει τη συμμετοχή των δημοτών, ενώ παράλληλα ενημερώνει και επιμορφώνει τους δημότες εφόσον απαιτείται.

Πιο αναλυτικά, οι πολίτες διαχωρίζουν τα ανακυκλώσιμα υλικά ανάλογα με το είδος τους (χαρτί/χαρτόνι, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο, ειδικές ροές), σε επαναχρησιμοποιήσιμες σακούλες και τις παραδίδουν στον χειριστή του Πράσινου Περιπτέρου που βρίσκεται στην Τοπική Κοινότητα. Το Πράσινο Περίπτερο έχει επίσης τη δυνατότητα να συλλέγει και επαναχρησιμοποιήσιμα αγαθά, όπως βιβλία, παιχνίδια ή ρουχισμό. Για την ενεργή συμμετοχή τους στην ανακύκλωση, μέσω του πράσινου περιπτέρου, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να επιβραβεύονται, συλλέγοντας πόντους ανάλογα με την ποσότητα, αλλά και την καθαρότητα των υλικών που παραδίδουν. Παράλληλα, όμως οι συμμετέχοντες, μπορούν αν συμβουλεύονται τον χειριστή του συστήματος σχετικά με τις ορθές πρακτικές της ανακύκλωσης και εκείνος με τη σειρά του να τους ενημερώνει και να τους επιμορφώνει εφόσον απαιτείται, με στόχο την αύξηση των επιπέδων αποτελεσματικότητας της ανακύκλωσης.

Παράλληλα, κατά τη λειτουργία του, τα ανακυκλώσιμα υλικά διαχέονται σε πέντε βασικές ροές προδιαλεγμένων υλικών, που μπορούν να διαχωριστούν σε έως και 12 καθαρές υποκατηγορίες, όπως έντυπο χαρτί, χαρτοκιβώτιο, ανάμεικτο χαρτί, PET λευκό, PET έγχρωμο, HDPE, LDPE, PP/PS, διάφανο γυαλί, έγχρωμο γυαλί, σιδηρούχα, μη σιδηρούχα, τηγανέλαια, ΑΗΗΕ, μπαταρίες, λαμπτήρες.

Ο χειριστής του Πράσινου Περιπτέρου αφού δεχτεί τα υλικά από τους πολίτες, τα ζυγίζει, ελέγχει την καθαρότητά τους και καταχωρεί στο ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής την ποσότητα και την ποιότητά τους. Στη συνέχεια διαχωρίζει και ταξινομεί τα υλικά ανά υποκατηγορίες και τα τοποθετεί στις ειδικές θυρίδες που διαθέτει το σύστημα.

Εντός του καινοτόμου συστήματος ανακύκλωσης, πραγματοποιείται συμπίεση και δεματοποίηση των ανακυκλώσιμων υλικών με τη χρήση ενός συμπιεστή, ενώ για το γυαλί, τις ειδικές ροές και τα επαναχρησιμοποιήσιμα αγαθά, γίνεται απλή αποθήκευση.

Τα τελικά δέματα υλικών αποθηκεύονται ξεχωριστά και προσωρινά στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο που υπάρχει εντός του συστήματος, μέχρις ότου αυτά οδηγηθούν στους τελικούς αποδέκτες. Τα ανακυκλώσιμα υλικά μπορούν να διατεθούν στην αγορά έναντι αμοιβής, άλλα υλικά μπορούν να προωθηθούν στα συμβαλλόμενα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, ενώ άλλα να επαναχρησιμοποιηθούν σε συνεργασία με τοπικούς κοινωνικούς φορείς.

Αποτελέσματα από τη λειτουργία των Περιπτέρων στις Μικρές Κυκλάδες

Σύμφωνα με τα στοιχεία που διέθεσε η ομάδα του προγράμματος LIFE PAVEtheWAySTE από τη λειτουργία των Πράσινων Περιπτέρων σε Ηρακλειά, Δονούσα, Σχοινούσα και Κουφονήσι από το 2018 έως και σήμερα, έχουν συλλεχθεί σχεδόν 140 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών, εκ των οποίων την πλειοψηφία αποτελεί το χαρτόνι.

Πιο συγκεκριμένα, η Σχοινούσα συγκέντρωσε 14,9 τόνους, η Ηρακλειά 9,5 τόνους, η Δονούσα 12,6 τόνους, ωστόσο τη διαφορά σημείωσαν οι κάτοικοι και επιχειρηματίες του Κουφονησίου, που συγκέντρωσαν 102,6 τόνους μέσα στο ίδιο διάστημα.

Τα επίπεδα καθαρότητας (ποιότητα) των υλικών που εισήλθαν στα Πράσινα Περίπτερα από τους δημότες, είναι στην πλειοψηφία τους άριστα (95%%). Άλλο ένα 9,9% σε καλή ποιότητα, ενώ μόνο 3,5% αφορούσε σε μέτρια ποιότητα και 0,3% κακή ποιότητα υλικών. Η ομάδα του έργου σημειώνει, πως η βελτίωση του ποσοστού των υλικών με άριστη ποιότητα, μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια και ενημέρωση των χειριστών των συστημάτων.

Σχετικά με τα περίπου 5700 κιλά ειδικών ροών, που έχουν συλλεχθεί από τα Πράσινα Περίπτερα των Μικρών Κυκλάδων, το 30.5% αφορά σε τηγανέλαια, το 45,933,8% σε απόβλητα ηλεκτρικών στηλών, το 35,2% σε ΑΗΗΕ, ενώ ελάχιστα είναι τα ποσοστά σε υλικά προς επαναχρησιμοποιήση.

Το ποσοστό ανάκτησης, δηλαδή το ποσοστό των ανακυκλώσιμων υλικών που μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή νέων προϊόντων ξεπερνά το 97% του συνόλου των συλλεγόμενων ποσοτήτων.

Σύμφωνα με τα χρονικά στοιχεία που συγκέντρωσε η ομάδα του έργου, φαίνεται ότι οι πιο παραγωγικοί μήνες λειτουργίας των πρωτότυπων συστημάτων ανακύκλωσης είναι οι καλοκαιρινοί, γεγονός που αποδίδεται στην αυξημένη τουριστική κίνηση και καταδεικνύει, πως το σύστημα ανακύκλωσης «αγκαλιάζουν» και οι επισκέπτες των μικρών κοινωνιών.

Τα τελικά δέματα ανακυκλώσιμων υλικών μεταφέρονται από τα τέσσερα νησιά στο ΚΔΑΥ της Νάξου, από όπου καταλήγουν στους τελικούς αποδέκτες που αξιοποιούν τα υλικά αυτά για την παραγωγή νέων προϊόντων. Σε συνεργασία με τους εκπροσώπους του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, διερευνάται επίσης η δυνατότητα άμεσης προώθησης των υλικών από τα Πράσινα Περίπτερα σε εταιρείες ανακύκλωσης