Ανάδειξη της λαογραφικής κληρονομιάς της Μυκόνου

Ομόφωνα ενέκρινε η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Μυκόνου τη σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου, της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και του Κοινωφελούς Ιδρύματος “Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου”, για την εκτέλεση του έργου συντήρησης και βελτίωσης των υποδομών του Λαογραφικού Μουσείου.

Τόσο ο Δήμαρχος Μυκόνου, όσο και πολλά αιρετά στελέχη του Δήμου, έχουν πολλές φορές τοποθετηθεί δημόσια, υπέρ της ανάδειξης της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς του νησιού των ανέμων, δεδομένου του πλούτου της και της σημασίας της για όλη τη χώρα, με στόχο αφενός την προβολή της σε ντόπιους και επισκέπτες, όσο και στην προσπάθεια η Μύκονος να καταστεί πολιτιστικός κόμβος στις Κυκλάδες.

Στην κατεύθυνση αυτή, Δήμος Μυκόνου, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και η Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου, ενώνουν τις δυνάμεις τους, με στόχο να βελτιωθούν οι κτηριακές εγκαταστάσεις του Λαογραφικού Μουσείου, αλλά και να “τρέξουν” πολλές δράσεις, για την ανάδειξη του ιστορικού υλικού του Μουσείου, αλλά και της Μυκονιάτικης ιστορίας και αρχιτεκτονικής.

Τι προβλέπει η προγραμματική σύμβαση

Σύμφωνα με το προοίμιο της σχετικής σύμβασης, οι φορείς της περιοχής καταβάλλουν σημαντική προσπάθεια για την αναβάθμιση του πολιτιστικού και λαογραφικού επιπέδου του Δήμου Μυκόνου καθώς και της ευρύτερης περιοχής με την ανάδειξη στοιχείων της ιστορίας και της λαογραφίας της νήσου Μυκόνου.

Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι σημαντική η συμβολή του κοινωφελούς Ιδρύματος με την επωνυμία «Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου», το οποίο στο πλαίσιο των σκοπών του λειτουργεί το Λαογραφικό Μουσείο του Κάστρου Μυκόνου με τα δύο παραρτήματά του, ήτοι το «Σπίτι της Λένας» και το «Αγροτομουσείο – Μύλος του Μπόνη».

Για το λόγο αυτό οι συμβαλλόμενοι φορείς αποφάσισαν τη στήριξη της λειτουργίας του, μέσω της σχετικής προγραμματικής σύμβασης, η οποία περιέχει τις διατάξεις και τις διαδικασίες που θα ισχύουν για την εκτέλεση του προγράμματος.

Αντικείμενο της σύμβασης είναι η εκτέλεση του έργου «Συντήρηση και βελτίωση των υποδομών του λαογραφικού μουσείου Μυκόνου και των παραρτημάτων αυτού – Προστασία και προβολή ιστορικού και λαογραφικού υλικού και κτηριακών στοιχείων της νήσου Μυκόνου», το οποίο περιλαμβάνει σειρά εργασιών που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της σύμβασης για τη στήριξη της λειτουργίας του Λαογραφικού Μουσείου Μυκόνου και των παραρτημάτων του, με τη συντήρηση και βελτίωση των υποδομών του, τη συντήρηση των κτηριακών εγκαταστάσεών του και την προστασία και προβολή της ιστορίας και της λαογραφίας της Μυκόνου, με τη συνεργασία όλων των φορέων.

Ο Δήμος Μυκόνου αναλαμβάνει την υποχρέωση της συντήρησης των κτηριακών εγκαταστάσεων του λαογραφικού μουσείου και των παραρτημάτων του “Σπίτι της Λένας’ και το Αγροτομουσείο “Μύλος του Μπόνη”. Ο Δήμος καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης θα αναλάβει τη συντήρηση του μουσείου και όσων χώρων υποδειχθούν από το κοινωφελές ίδρυμα, που αποτελούν μέρος της λαογραφικής ιστορίας του νησιού, με την οικονομική και τεχνική βοήθεια της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου, καθώς και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο, σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στη σύμβαση.

Επίσης, ο Δήμος αναλαμβάνει να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του έργου με το ποσό των 30.000 ευρώ, καθώς και να συνεργάζεται με τους άλλους συμβαλλόμενους σε όλη τη διάρκεια της σύμβασης και να παρέχει κάθε δυνατή και αναγκαία πληροφορία και βοήθεια για την υλοποίηση όσων προβλέπονται στη σύμβαση αυτή.

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, θα υποστηρίζει και θα προβάλει το Λαογραφικό Μουσείο Μυκόνου, συμπεριλαμβάνοντας αυτό και τη δραστηριότητά του στο συνολικό πρόγραμμα εκδηλώσεων και ενεργειών προβολής των Κυκλάδων και της πολιτιστικής κληρονομιάς και ζωής που αυτή οργανώνει ή συμμετέχει. Επίσης, μεταξύ άλλων, αναλαμβάνει να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του έργου με το ποσό των 10.000 ευρώ.

Από την πλευρά του, το κοινωφελές ίδρυμα “Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου”, αναλαμβάνει την υποχρέωση να συνεισφέρει στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και των ιστορικών και λαογραφικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής της Μυκόνου, απευθυνόμενο, τόσο στο ενήλικο κοινό, όσο και στους μαθητές της περιοχής.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου προς την εκπαιδευτική κοινότητα (μαθητές και εκπαιδευτικούς) του Δήμου Μυκόνου θα αφορούν στην προβολή του ιστορικού παρελθόντος του νησιού, μέσα από τεχνικές βιωματικής μάθησης, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των νέων για τη διατήρηση και την κριτική προσέγγιση του παρελθόντος.

Πιο συγκεκριμένα, το Μουσείο αναλαμβάνει την υποχρέωση μέσα από ξεναγήσεις, εκθέσεις και διοργανώσεις επιστημονικών εκδηλώσεων, καθώς και με τη συνεργασία με άλλα παρόμοια ιδρύματα και φορείς του Δήμου, να υπενθυμίσει στο κοινό του νησιού την πολιτιστική του κληρονομιά και παράδοση και συνάμα να το ενεργοποιήσει για τη διάσωσή της.

Είναι επίσης υπόχρεο, στο πλαίσιο της σύμβασης, με το υλικό που διαθέτει, αλλά και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο να συμβάλει στην ανάπτυξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του Μουσείου και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, αναλαμβάνει να συνεργάζεται με τους άλλους φορείς, ήτοι Δήμο Μυκόνου και Περιφέρεια, αλλά και να υποδείξει τα κτήρια για τη συντήρηση και βελτίωσή τους που αποτελούν τμήμα της λαογραφικής ιστορίας του νησιού.

Η διάρκεια της προγραμματικής σύμβασης είναι ενός έτους, καθώς αφορά σε ειδικό έργο, με δυνατότητα παράτασής της για ένα έτος, έως το πέρας του έργου.

Η ιστορία και τα κτήρια της Λαογραφικής Συλλογής

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην επίσημη ιστοσελίδα του Λαογραφικού Μουσείου, ιδρυτής και δωρητής της Λαογραφικής Συλλογής Μυκόνου είναι ο Βασίλης Δ. Κυριαζόπουλος. Ως καθηγητής Φυσικής – Μετεωρολογίας -Κλιματολογίας δίδαξε στα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, όπως και στη Στρατιωτική Ακαδημία. Πολύτιμος βοηθός​ στο έργο του, υπήρξε η σύζυγός του, Πέρρη Κυριαζοπούλου. Ίδρυσε τη «Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου» και το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Κεραμικής στην Αθήνα το 1974, με έργα των κεραμιστών, Μ. Αβραμίδη και Γ. Μ​υ​γδαλινού σε εκθεσιακό χώρο στο τζαμί του Τζισδαράκη, στο Μοναστηράκι. Τιμήθηκε πολλαπλά, για την λαογραφική του εργασία, έρευνα και συγγραφή (κυρίως στην κεραμική). Απεβίωσε το 1991 και κληροδότησε την περιουσία του στην Λαογραφική Συλλογ​ή Μυκόνου.​

Το κοινωφελές ίδρυμα «Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου» θεμελιώθηκε το 1958 και περιλαμβάνει, εκτός από το κεντρικό κτήριο στο Κάστρο, το Αγροτομουσείο – «Μύλος του Μπόνη» και το «Σπίτι της Λένας». Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής βρίσκεται στο κτήριο του Κάστρου.

«Κάστρο» αποκαλείται η βορεινή πλευρά του παλαιότερου τμήματος του οικισμού της Χώρας Μυκόνου, η οποία κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια, μέχρι τις μέρες μας. Αποτελούσε την οικία του καπετάν Νικόλα Μαλούχου, προπάππου του ιδρυτή της «Λαογραφικής Συλλογής».
 Αυτό το τυπικό καπετανόσπιτο θεωρείται χαρακτηριστικό «κέλυφος ζωής» των προηγούμενων ένδοξων αιώνων της μυκονιάτικης ναυτιλίας και της παράδοσης του νησιού. Το μουσείο έχει επτά αίθουσες.

Το υπαίθριο μουσείο, ο Μύλος του Μπόνη, δεσπόζει πάνω από την Χώρα, προσφέροντας την καλύτερη θέα προς την δύση και το Αιγαίο πέλαγος. Πρόκειται για λιθοδομή του 16ου αιώνα και οφείλει το όνομά του στο επώνυμο του τελευταίου του ιδιοκτήτη- μυλωνά Γεωργίου Μπόνη. Έχει περιέλθει στην «Λαογραφική Συλλογή» με αγορά το 1962. Εκτίθεται ακόμη, ο μηχανισμός, τα εργαλεία και όλος ο εξοπλισμός του και μαζί με τα υπόλοιπα τριγύρω κτίσματά του, που σχετίζονται με αγροτικές εργασίες, αποτελεί ένα σύνολο υπαίθριου μουσείου (open-air museum), μοναδικού στο Αιγαίο. Η παραγωγή του ψωμιού και του οίνου, θεμελιώδους και ανεκτίμητης αξίας αγαθά της προβιομηχανικής μεταποιητικής αλυσίδας και της καθημερινής ζωής του νησιώτη, γίνεται πλήρως αντιληπτή στο υπαίθριο αυτό μουσείο. Απαραίτητο συμπληρωματικό κτίσμα είναι το σπιτάκι του μυλωνά.

Το «Σπίτι της Λένας» είναι μια μυκονιάτικη αστική κατοικία του 19ου αιώνα, τμήμα μεγαλύτερης οικίας που ανήκε στον ήρωα- καπετάνιο Νικόλαο Σουρμελή και βρίσκεται στο κέντρο της Χώρας, στην περιοχή «Τρία Πηγάδια». Είναι παράρτημα της «Λαογραφικής Συλλογής» από το 1970, μετά από ευγενική δωρεά του Γεωργίου και της Ιωάννας Δρακοπούλου, μαζί με αρκετά από τα έπιπλα και τα αντικείμενά της. Η επωνυμία «Το Σπίτι της Λένας» οφείλεται στην τελευταία ιδιοκτήτρια του, Λένα Σκριβάνου.