«Πράσινο φως» για το Αγροκήπιο Παροικιάς

Κατατέθηκε και εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Πάρου, η αναθεωρημένη πρόταση της εντεταλμένης επιτροπής, για τον σχεδιασμό ανάπλασης και αξιοποίησης του χώρου του Αγροκηπίου Παροικιάς.

Ένα σχέδιο, με εμπνευστή τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Παριανών Συλλόγων, κ. Αντώνη Πατέλη και με τη συνδρομή και στήριξη του Συλλόγου Παρίων Αντιπαρίων «Η Εκατονταπυλιανή» και του Συλλόγου Παραδοσιακού Οικισμού Παροικιάς, φαίνεται να μπαίνει πλέον, με τα δεδομένα του σήμερα, σε τροχιά υλοποίησης.

Η πρόταση των τριών συλλογικών φορέων είχε κατατεθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο Πάρου το 2018, με το Σώμα να αποφασίζει να δημιουργηθεί σχετική Επιτροπή, η οποία θα αναλάμβανε σε συνεργασία με την Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου την κατάρτιση χρονοδιαγράμματος βημάτων υλοποίησής της, ενώ σε δεύτερο χρόνο το Δ.Σ. αποφάσισε η αναθεώρηση της πρότασης να γίνει υπό μορφή σχεδίου γενικής διάταξης λειτουργιών και δραστηριοτήτων με προτάσεις τελικών χρήσεων και κτιριολογικού προγράμματος, ιεραρχώντας εκ νέου τις προτεραιότητες και τις επιμέρους λειτουργίες, διατηρώντας τη φιλοσοφία και τον στόχο της αρχικής πρότασης.

Επίσης, η Επιτροπή είχε και την εντολή για διερεύνηση πιθανών πηγών χρηματοδότησης με έμφαση στα προγράμματα και χρηματοδοτικά εργαλεία του τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης της περιόδου 2021-27 και τη διαμόρφωση προτάσεων για τη διοίκηση και διαχείριση του έργου, συμβάλλοντας με τις απόψεις της στην ωρίμανση της βιωσιμότητας και λειτουργικότητας του προτεινόμενου αναπτυξιακού σχεδίου.

Στο πλαίσιο αυτό, κατατέθηκε η αναθεωρημένη πρόταση της Επιτροπής, για την ανάπλαση και αξιοποίηση του Αγροκηπίου Παροικιάς, ως ένα Βιωματικό Πάρκο, με άξονα το περιβάλλον, τη λαογραφία και το φυσικό πλούτο της Πάρου, βάσει της αρχικής πρότασης των τριών συλλογικών φορέων. Αυτή τη φορά, η Επιτροπή πρότεινε η υλοποίησή του, να γίνει μέσω Σύμπραξης Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), προκειμένου να υπάρξει ευελιξία στη χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση του Αγροκηπίου.

Βασικές αρχές και στόχοι της πρότασης

Επιδίωξη είναι να διατηρηθούν η φιλοσοφία και οι στόχοι της αρχικής πρότασης για τη δημιουργία ενός Βιωματικού Πάρκου, και να διατηρηθούν, κατά το δυνατό, οι αρχικά προτεινόμενες λειτουργίες και δραστηριότητες. Με την εκπόνηση του Master Plan και των μελετών αναμένεται να καθοριστούν οι τελικές χρήσεις του πάρκου, με βάση τη βιωσιμότητα και τις ανάγκες σε κτηριακές υποδομές σε σχέση με τις δυνατότητες του Αγροκηπίου.

Ως βασικές αρχές της νέας αυτής δομής, ορίζονται τα παρακάτω:

- Ανάδειξη και προστασία της πανίδας και χλωρίδας του τόπου.

- Ευαισθητοποίηση και προστασία σε θέματα του Παριανού περιβάλλοντος.

- Επαφή με την παραδοσιακή και βιολογική γεωργία και ορισμένων παραδοσιακών επαγγελμάτων.

- Ανάδειξη του ιδιαίτερου λαϊκού μας πολιτισμού.

- Χώρος αναψυχής και ψυχαγωγίας

- Δημιουργία εκδηλώσεων και δράσεων, οι οποίες θα υποστηρίζουν τη βιωματική μάθηση των παραπάνω.

Όσον αφορά στους στόχους των εμπνευστών και της Επιτροπής, τονίζεται πως το αγροκήπιο προτείνεται να γίνει Σημείο Αναφοράς/θύλακας προστασίας του Παριανού περιβάλλοντος και του Λαϊκού πολιτισμού, με όλες τις προτεινόμενες παρεμβάσεις να είναι ήπιας μορφής και ο σχεδιασμός τους σύμφωνος, με αειφόρο και βιοκλιματικά πρότυπα.

Η δομή θα στοχεύει στη σύνδεση του χώρου του αγροκηπίου με τον ιστό της πόλης της Παροικιάς και ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας, στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με το Παριανό περιβάλλον, ενώ ο χώρος να χρησιμοποιηθεί και για την αναβίωση της παραδοσιακής γεωργίας, με ντόπια φυτά και ορισμένα παραδοσιακά επαγγέλματα.

Προτείνεται να λαμβάνουν χώρα εκπαιδευτικές δράσεις σχετικά με τις παραδοσιακές καλλιέργειες και τα νέα συστήματα αειφόρου γεωργίας (αγρό - οικολογία, βιολογική γεωργία) και σύνδεση τους με την λαϊκή παράδοση και τοπική γαστρονομία, αλλά και να αξιοποιηθούν νέες τεχνολογίες και ψηφιακά εργαλεία ενισχύοντας και συμπληρώνοντας τη βιωματική εμπειρία, την εκπαίδευση και πληροφόρηση του επισκέπτη.

Σχεδιάζεται επίσης η δημιουργία φυτωρίου συνεταιριστικών μορφών, η ανάπτυξη δράσεων εθελοντισμού και βιωματικών δράσεων, η ανάπτυξη πολιτιστικών δρώμενων, με γνώμονα τη γνώση, την ιστορική μνήμη, την τοπική ταυτότητα, η υλοποίηση εκδηλώσεων και διαδραστικών δράσεων βιωματικής μάθησης σε σχολεία, πολίτες και επισκέπτες, καθώς επίσης και να λειτουργήσει το Αγροκήπιο ως χώρος κοινωνικής συνάντησης των κατοίκων.

Οι χρήσεις του Βιωματικού Πάρκου στο Αγροκήπιο

Σύμφωνα με την αναλυτικότατη εισήγηση της επιτροπής, οι χρήσεις αναπτύσσονται στους εξής άξονες: Βιωματικό Πάρκο, Εκπαίδευση, Πολιτισμός, Ψυχαγωγία, Άθληση.

Βιωματικό Πάρκο: Καλλιέργειες γηγενών φυτών Πάρου και Κυκλάδων, αρωματικών φαρμακευτικών φυτών, σιτηρών – οσπρίων, αλλά και δημιουργία λαχανόκηπου, ελαιώνα, οπωρώνα, αμπελώνα μικρού θερμοκηπίου. Επίσης να δημιουργηθεί τράπεζα γηγενών σπόρων Πάρου και Κυκλάδων (επιδίωξη να προστατευτούν με πατέντα και χαρακτηρισμός ορισμένων από αυτά σε προϊόντα ΠΟΠ).

Επίσης προτείνεται η δημιουργία Συμβουλευτικού κέντρου βιολογικών καλλιεργειών.

Προτείνεται η δημιουργία ενός ρυακιού νερού, ως καλλωπιστικό στοιχείο του περιβάλλοντα χώρου, με μέριμνα για την ορθή διαχείριση του τρεχούμενου νερού, το οποίο θα ανακυκλώνεται.

Εκπαίδευση: Προτείνεται η δημιουργία χώρου συνεδριάσεων, η διοργάνωση ημερίδων για νέους αγρότες – κτηνοτρόφους – αλιείς, η δημιουργία συνεδριακού κέντρου πολλαπλών χρήσεων, με σύγχρονες προδιαγραφές, ιδανικό για επιστημονικές διαλέξεις, κοινωνικές ενημερώσεις και εκπαιδευτικές συναντήσεις πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Σημαντικό είναι ότι ο οικισμός της Παροικιάς παρέχει όλες τις απαραίτητες υποδομές που εξασφαλίζουν την άνετη διαμονή των συνέδρων και επισκεπτών (ξενοδοχειακά καταλύματα, εστιατόρια, κοντινή απόσταση από το κέντρο του οικισμού, κλπ.).

Παράλληλα, προτείνεται η δημιουργία χώρων στέγασης παραδοσιακών δραστηριοτήτων, με εκπαιδευτικά προγράμματα για τα σχολεία και συλλόγους, με στόχο την προώθηση της Παριανής παραγωγικής δυναμικής με βάση την παράδοση και για πιο αποτελεσματική – αύξηση των παραγόμενων παραδοσιακών προϊόντων και ενίσχυση των παραγωγών, όλα με βιολογική καλλιέργεια.

Πολιτισμός: Προτείνεται η δημιουργία εκθετηρίου – υπαίθριας αγοράς αγροτικών προϊόντων, για την προβολή Παριανών και κυκλαδίτικων προϊόντων από αγροτικούς συνεταιρισμούς και τοπικές επιχειρήσεις.

Επίσης, προτείνεται η δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου, που θα «δέσει» και θα ολοκληρώσει το περιεχόμενο του Αγροκηπίου, βάσει της αρχικής πρότασης, καθώς και δανειστικής βιβλιοθήκης, που θα λειτουργήσει ως χώρος μελέτης, περίσκεψης, ανταλλαγής απόψεων, προβληματισμού και ελεύθερων συζητήσεων.

Προτείνεται να εγκατασταθούν στο χώρο επιπλέον, μικρό αντιπροσωπευτικό μουσείο γεωλογίας και πετρωμάτων, μουσείο πρωτογενούς τομέα, αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, αίθουσα προβολών και υπαίθριος χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων – μικρό θεατράκι.

Ψυχαγωγία: Στον τομέα αυτό εντάσσονται οι προτάσεις για παραδοσιακό καφενείο με ντόπια εδέσματα, πεζόδρομους-διαδρόμους κίνησης – ρυάκι με γεφυρούλες, κιόσκια ξεκούρασης, παιδότοπο – παιδική χαρά.

Άθληση: Τέλος προτείνεται η διαμόρφωση χώρων για υπαίθρια γυμναστική, καθώς και γήπεδα άθλησης (βόλεϊ, τένις και καλαθοσφαίριση).

Περιβάλλων χώρος: Η διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου έχει τις ίδιες αρχές σχεδιασμού και συμπεριλαμβάνει όλα τα στοιχεία, όπως παρουσιάστηκαν στην αρχική πρόταση των συλλόγων, ενώ παράλληλα, προτείνεται η ενσωμάτωση στον περιβάλλοντα χώρο του μελλοντικού εκπαιδευτηρίου των 8.000 στρεμμάτων, των χρήσεων που δεν μπορούν να τοποθετηθούν στον χώρο του Αγροκηπίου λόγω μείωσης της έκτασης του, όπως του μικρού υπαίθριου θεάτρου και ορισμένων αθλητικών εγκαταστάσεων.

Αυτές οι εγκαταστάσεις μπορούν να παραχωρούνται προς χρήση κατόπιν σύμφωνης γνώμης της σχολικής επιτροπής.

Οργάνωση και επόμενα βήματα

Σύμφωνα με την αρμόδια επιτροπή, η πρόταση ανάπλασης και αξιοποίησης του Αγροκηπίου Παροικιάς θέτει σημαντικά ζητήματα διοίκησης και οικονομικής / χρηματοδοτικής διαχείρισης του έργου (συγκρότηση Φορέα Διαχείρισης), τα οποία δεσμεύουν μακροχρόνια πόρους των εμπλεκόμενων φορέων, σε οικονομικό και διαχειριστικό επίπεδο. Η οικονομική συμμετοχή του Δήμου Πάρου και οι προοπτικές ανταπόκρισης στις απαιτήσεις του εγχειρήματος, προϋποθέτει την αξιολόγηση της επένδυσης με όρους και κριτήρια οικονομικής βιωσιμότητας. Πέραν αυτής, το εγχείρημα προϋποθέτει την ουσιαστική εμπλοκή του Δήμου, ως παραχωρησιούχου των γεωτεμαχίων του Αγροκηπίου.

Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται η σύνταξη μελέτης Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου (MasterPlan), μελέτης σκοπιμότητας και οικονομικής βιωσιμότητας, αλλά και επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο θα περιλαμβάνει λεπτομερή και τεκμηριωμένη παρουσίαση των διαδικασιών ίδρυσης και γενικής διαχειριστικής και διοικητικής λειτουργίας (εσωτερική οργάνωση του φορέα, καταγραφή των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό, χρηματοοικονομικές ανάγκες και κεφάλαια), ιεράρχηση δράσεων και κατάρτιση χρονοδιαγράμματος υλοποίησης και αντίστοιχο οικονομικό προγραμματισμό του έργου.

Δεδομένου, ότι ο χαρακτήρας του έργου αφορά κυρίως σε έργα και δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα και παροχή υπηρεσιών με κατά κανόνα δωρεάν προσφορά στους πολίτες και επισκέπτες, η Επιτροπή σημειώνει ότι δεν ενδείκνυται για ιδιωτικούς φορείς, προτείνοντας την αξιολόγηση υλοποίησης του έργου ως μη ανταποδοτικού σε σχήμα Συμπράξεων Δημόσιου -Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Όσον αφορά στη διαδικασία εγκριτικών απόφασης, σχεδιασμού και υλοποίησης, η Επιτροπή αναλύει 8 βήματα και συγκεκριμένα:

• Έγκριση της Εισήγησης της Επιτροπής από το Δημοτικό Συμβούλιο
• Ανάθεση σύνταξης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου (Master Plan)
• Δημόσια διαβούλευση επί του προγραμματικού σχεδιασμού - Κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και της επιχειρηματικής κοινότητας
• Έγκριση του προγραμματικού σχεδιασμού από το Δημοτικό Συμβούλιο και ανάληψη των σχετικών υποχρεώσεων που αφορούν το Δήμο
• Διοίκηση και διαχείριση του εγκεκριμένου προγραμματικού σχεδίου
• Ωρίμανση του εγκεκριμένου προγραμματικού σχεδίου
• Σύνταξη και υποβολή φακέλων ένταξης σε προγράμματα συγχρηματοδότησης ή/και σύνταξη αίτησης πρότασης έργου ΣΔΙΤ
• Υλοποίηση και λειτουργία

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ομόφωνα εγκρίθηκε η πρόταση της Επιτροπής, σχετικά με τη νέα αναθεωρημένη πρόταση, ωστόσο οι 10 από τους 24 συμβούλους καταψήφισαν την πρόταση για αξιοποίηση μέσω ΣΔΙΤ.