Ανοίγει η «κάνουλα» του Ταμείου Ανάκαμψης για ανάπτυξη τουριστικών υποδομών

Στις εργασίες του Επιστημονικού Συνεδρίου για αιρετούς, τεχνοκράτες και στελέχη οικονομικής διοίκησης ΟΤΑ, συμμετείχε η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Τουρισμού, κ. Ολυμπία Αναστασοπούλου, η οποία αναφέρθηκε ενώπιον συνέδρων, εκπροσώπων ΟΤΑ από όλη τη χώρα, σχετικά με το άνοιγμα των χρηματοδοτήσεων έργων και δράσεων σχετικά με τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Μελέτες και ίδρυση οργανισμών διαχείρισης και προώθησης προορισμών (DMMOs) και τοπικών παρατηρητηρίων βιώσιμης ανάπτυξης, μελέτες και υλοποίηση έργων αναβάθμισης τουριστικών λιμένων, έργων ανάπτυξης τουρισμού υγείας & ευεξίας, αγροτουρισμού & γαστρονομίας και καταδυτικού τουρισμού, είναι μερικές από τις ιδιαίτερα σημαντικές δράσεις για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και την επέκταση της τουριστικής σεζόν, που χρηματοδοτούνται μέσα από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και τα οποία ανέλυσε προς τους αιρετούς και τα στελέχη των ΟΤΑ, η Γενική Γραμματέας του Υπ. Τουρισμού, κ. Αναστασοπούλου.

Όπως είναι φυσικό και δεδομένου ότι αποτελούν «ναυαρχίδα» του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, τα νησιά των Κυκλάδων έχουν ήδη ξεκινήσει να καταθέτουν σχετικές προτάσεις αναφορικά με σχετικά έργα, έχοντας μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις εξασφαλίσει και τους αντίστοιχους πόρους, ενώ πολλοί Δήμοι των Κυκλάδων έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες για την υποβολή σχετικών προτάσεων προς χρηματοδότηση, καθώς είναι γνωστό, πως το χρονικό πλαίσιο στο οποίο θα υπάρχει η δυνατότητα εξασφάλισης χρηματοδοτήσεων από το ΤΑ&Α είναι αρκετά στενό, κάτι που τόνισε μάλιστα και η ίδια η Γενική Γραμματέας στο πλαίσιο του συνεδρίου, καλώντας την τοπική αυτοδιοίκηση να επιδείξει άμεσα αντανακλαστικά.

Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε από τις 12 έως τις 15 Μαΐου 2022 στην πόλη της Ξάνθης.

«Μπορούμε να διαμορφώσουμε την ατζέντα για την πραγματική μεταμόρφωση του τουρισμού»

Στην εισαγωγή της στο θέμα, η Γεν. Γραμματέας, κ. Αναστασοπούλου, ανέφερε, πως «ο τουρισμός για τη χώρα μας αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα, δημιουργίας εγχώριου εισοδήματος. Παράλληλα, έχει και μία έντονη περιφερειακή διάσταση και άρα όλοι οι περιφερειακοί εμπλεκόμενοι πρέπει να συμμετέχουν στη διαμόρφωση της περιφερειακής τουριστικής στρατηγικής. Συνεπώς, η τοπική αυτοδιοίκηση, ως ένας από τους βασικούς εμπλεκόμενους φορείς, καλείται να συνεισφέρει στη μεγιστοποίηση των ωφελειών από την τουριστική δραστηριότητα, τόσο των επιχειρηματικών μονάδων, όσο και των δημόσιων ειδικών τουριστικών υποδομών».

Στην κατεύθυνση αυτή, όπως σημείωσε, και «για την εξασφάλιση της αειφορίας του προορισμού και τη μεγιστοποίηση των ωφελειών, τόσο των μόνιμων κατοίκων όσο και των επισκεπτών του τουρισμού, ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός και η δέσμευση, κρίνονται απαραίτητα. Και αυτό είναι το σημείο, όπου όλοι μαζί, ιδιωτικός τομέας, κεντρική κυβέρνηση και τοπική αυτοδιοίκηση μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά. Με συνέργειες και συμπράξεις έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε την ατζέντα και την πραγματική μεταμόρφωση του τουρισμού για τη μετάβαση στην “επόμενη ημέρα”».

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την κ. Αναστασοπούλου, οι δράσεις για την τοπική αυτοδιοίκηση, που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αφορούν πρώτιστα στη διαχείριση προορισμών και δευτερευόντως σε όλες τις υπόλοιπες δράσεις του Ταμείου, όπου η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να συμμετέχει, όπως αναβάθμιση τουριστικών λιμένων, ορεινός τουρισμός, τουρισμός υγείας και ευεξίας, αγροτουρισμός και γαστρονομία, προσβάσιμες παραλίες και καταδυτικός τουρισμός.

Οργανισμοί διαχείρισης και προώθησης προορισμών (DMMOs)

Η Γεν. Γραμματέας σημείωσε πως η συγκεκριμένη δράση αφορά άμεσα την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς θα χρηματοδοτηθούν οι μελέτες και η ίδρυση πιλοτικών οργανισμών διαχείρισης και προώθησης προορισμών (DMMO) και δημιουργίας επίσης τοπικών παρατηρητηρίων βιώσιμης ανάπτυξης.

Πιο αναλυτικά, το έργο των DMMOs είναι σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις αρχές της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης και αφορά στη βελτίωση της διαχείρισης των προορισμών, λόγω της σύστασης και λειτουργίας των τοπικών περιφερειακών οργανισμών. Ειδικότερα, περιλαμβάνει, πρώτον τη χρηματοδότηση των αναγκαίων μελετών για τη σύσταση και λειτουργία των πιλοτικών DMMOs, όπως και για την αποδοτική και αποτελεσματική διακυβέρνησή τους και δεύτερον, τη χρηματοδότηση σύστασης και λειτουργίας παρατηρητηρίων βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης σε κάθε πιλοτικό DMMO, ώστε να καθίστανται διαθέσιμα τα αναγκαία δεδομένα και στοιχεία, που θα αποτελέσουν τη βάση για τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό των τοπικών τουριστικών στρατηγικών.

Ενδεικτικά, η χρηματοδότηση περιλαμβάνει συνεργασία με παρόχους δεδομένων, πιλοτική εφαρμογή παρατηρητηρίου και φυσικά δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας.

Έργα αναβάθμισης τουριστικών λιμένων

Ως προς τα έργα αναβάθμισης τουριστικών λιμένων, που αφορούν ένα μεγάλο ποσοστό των συνολικών κονδυλίων, όπως τονίστηκε από την κ. Αναστασοπούλου, η υλοποίησή τους εμπίπτει στο πλαίσιο της ευθυγράμμισης με τις αρχές της “πράσινης” και “γαλάζιας” ανάπτυξης και έχει ως στόχο τη διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την ενθάρρυνση ανάπτυξης νέων ενεργειακά αποδοτικών υποδομών, τον εξορθολογισμό του κανονιστικού και λειτουργικού πλαισίου και την εισαγωγή νέων προτύπων και σχημάτων διακυβέρνησης για τον τουρισμό.

Επισημάνθηκε, ότι οι δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης και αφορούν επίσης στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Αναφορικά με το πλαίσιο της γαλάζιας ανάπτυξης, οι δράσεις του έργου αφορούν στην ανάπτυξη θαλάσσιων υποδομών και συγκεκριμένα βελτιώσεις υφιστάμενων λιμενικών εγκαταστάσεων, με στόχο την λειτουργία υψηλής ποιότητας και βιώσιμων υποδομών. Επιμέρους στόχους αποτελούν η αναβάθμιση των υφιστάμενων τουριστικών λιμένων, η εστίαση στην πράσινη και ενεργειακή αναβάθμιση των υποδομών, συμπεριλαμβανομένης και της πιστοποίησής τους ως “πράσινων” τουριστικών λιμένων, βάσει διεθνών προτύπων, η ψηφιοποίηση όλων των εγκαταστάσεων και υπηρεσιών και η κατασκευή ή αναβάθμιση των υφιστάμενων εφαρμογών, ώστε να είναι προσβάσιμες σε όλους τους επισκέπτες, με την ίδια να σημειώνει, ότι «η προσβασιμότητα είναι ένα μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης και επενδύουμε ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι».

Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού

Σύμφωνα με το υψηλόβαθμο στέλεχος του Υπ. Τουρισμού, στην τρέχουσα περίοδο σταδιακής ανάκαμψης από τις συνέπειες της πανδημίας, η ανάπτυξη των θεματικών μορφών τουρισμού σε περιφερειακούς προορισμούς, θα επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην τοπική κοινωνία και οικονομία, συμβάλλοντας, κατ’ αυτό τον τρόπο, στην ισόρροπη ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο αυτό, από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα χρηματοδοτηθούν έργα και δράσεις που αφορούν στον τουρισμό υγείας και ευεξίας με την αξιοποίηση ιαματικών πηγών, με στόχο την προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού και η παράταση της τουριστικής περιόδου.

Το φυσικό αντικείμενο του έργου περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση της ανακαίνισης-αναβάθμισης υφιστάμενων εγκαταστάσεων ιαματικού τουρισμού, τόσο σε επίπεδο μελετών, όσο και σε επίπεδο έργων κατασκευής και υλοποίησης. Έμφαση δίνεται στον πλούτο των φυσικών πόρων της χώρας και στην αξιοποίηση της ιδιαιτερότητας κάθε περιοχής, καθώς και σε περιοχές με μειωμένη τουριστική κίνηση που διαθέτουν πόρους.

Ένα ακόμη σκέλος των χρηματοδοτήσεων, θα κατευθυνθεί προς την ανάπτυξη του αγροτουρισμού και της γαστρονομίας, μέσα από ένα έργο σε εθνικό επίπεδο. Αυτό, θα αφορά στην ανάπτυξη ενός δικτύου – συστήματος διασύνδεσης αγροδιατροφής, γαστρονομίας και τουρισμού (AKTIS), που θα λειτουργεί ως θεματικός DMMO της χώρας για τη γαστρονομία και τον αγροτουρισμό. Παραγόμενο αποτέλεσμα του AKTIS, θα είναι η αποτύπωση των υφιστάμενων παρεχόμενων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών (π.χ. επισκέψιμα οινοποιεία, ελαιοτριβεία κλπ), εμπειριών γαστρονομικού περιεχομένου και απεικόνιση όλων των ανωτέρω ψηφιακά, για την προώθηση των συμμετεχόντων στο δίκτυο και με απώτερο στόχο την αύξηση του brand awareness της χώρας και ειδικά σημείων της περιφέρειας, ως γαστρονομικών προορισμών.

Το έργο αυτό συνδέεται με ένα ακόμη έργο, χρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης, που υλοποιείται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με τίτλο «Εξωστρεφής γεωργία». Επίσης, η ψηφιακή απεικόνιση του ψηφιακού δικτύου ΑΚΤΙS, συνδέεται με το portal του ΕΟΤ.

Από το ΤΑ&Α θα χρηματοδοτηθούν επίσης έργα και προμήθειες για την προσβασιμότητα των παραλιών, με στόχο την τροποποίηση και βελτίωση της προσβασιμότητας στις ελληνικές παραλίες και των συναφών με αυτές εγκαταστάσεων, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής και εύκολη πρόσβαση σε αυτές από όλους τους επισκέπτες του κάθε προορισμού. Στο πλαίσιο αυτό, θα χρηματοδοτηθούν παρεμβάσεις σε περίπου 250 παραλίες, που θα επιλεγούν από το Υπουργείο Τουρισμού, για την εγκατάσταση ημιμόνιμων υποδομών.

Η επιλογή των παραλιών θα γίνει βάσει της οργάνωσης των παραλιών και της προσέλκυσης ικανού αριθμού επισκεπτών, αλλά και της εγγύτητάς τους με άλλες τουριστικές υποδομές όπως θερμές πηγές και ιαματικά λουτρά.

Τέλος, προβλέπεται η χρηματοδότηση για παρεμβάσεις και έργα που αφορούν στην ανάπτυξη του καταδυτικού και υποβρύχιου τουρισμού. Το χρηματοδοτικό πακέτο αφορά στην προστασία και προώθηση του υποβρύχιου περιβάλλοντος, τη δημιουργία και αναβάθμιση καταδυτικών/υποθαλάσσιων πάρκων, την τοπική οικονομία και απασχόληση, την προσθήκη μίας νέας δραστηριότητας το ελληνικό τουριστικό προϊοντικό χαρτοφυλάκιο που ενδείκνυται για όλο το χρόνο και στόχο έχει να καταστεί η Ελλάδα πανευρωπαϊκός καταδυτικός προορισμός, αλλά και να πληρούνται τα κριτήρια της παρέμβασης 2050 «Προστασία της φύσης και βιοποικιλότητας, της φυσικής κληρονομιάς και των πόρων, πράσινες και γαλάζιες υποδομές».

Σημαντική πρόκληση το περιορισμένο χρονικό περιθώριο

Η Γεν. Γραμματέας του Υπ. Τουρισμού στο κλείσιμο της τοποθέτησής της στο πλαίσιο του συνεδρίου, υπογράμμισε και κατέστησε σαφές, πως «η εξασφάλιση των χρηματικών πόρων του ΤΑ&Α ήταν το πρώτο βήμα για την ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας, καθώς και για την κάλυψη του επενδυτικού κενού, μετά από μία μακρά περίοδο υποεπένδυσης, που πλέον καλύπτεται και αναμένεται να κινητοποιήσει και επιπλέον κεφάλαια. Ο σχεδιασμός που ακολούθησε μέσα από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έθεσε τις βάσεις ενός φιλόδοξου οράματος. Ωστόσο, η εκτέλεσή του είναι το επόμενο κρίσιμο στοίχημα, δεδομένου και του στενού χρονικού πλαισίου υλοποίησής του, μέχρι και το τέλος του 2025».

Για το λόγο αυτό, όπως τόνισε καταλήγοντας, «το πρόσταγμα, είναι σαφές προς τον ιδιωτικό τομέα και την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς αμφότεροι, οφείλουν να αξιοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά, κανονιστικά και θεσμικά εργαλεία που περιέχονται στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, προκειμένου να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους, την εξωστρέφειά τους και εν τέλει, το παραγωγικό τους αποτύπωμα. Δεδομένου δε, πως το χρονικό πλαίσιο της ευκαιρίας που προσφέρει το ταμείο ανάκαμψης είναι περιορισμένο, η πρόκληση για εσάς, για εμάς, για όλους μας, γίνεται ακόμη εντονότερη».

Οι Κυκλάδες πρωτοπόροι στη διεκδίκηση

Δεδομένου, ότι τα νησιά των Κυκλάδων παραδοσιακά διατηρούν την μεγαλύτερη ίσως δυναμική, όσον αφορά στην προσέλκυση των τουριστικών ροών, δεν είναι λίγοι οι Δήμοι του νομού, που έχουν σπεύσει να καταθέσουν προτάσεις χρηματοδότησης σχετικές δράσεις, όπου έχουν δημοσιευτεί σχετικές προσκλήσεις, από διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα, ενώ προετοιμάζονται, αναμένοντας τις προσκλήσεις του ΤΑ&Α για τις υπόλοιπες δράσεις.

Υπενθυμίζεται, ότι μετά από εντατική πίεση εκ μέρους των τοπικών αρχών της Σαντορίνης, αλλά και στο πλαίσιο μίας συμβολικής κίνησης εκ μέρους του Υπουργείου Τουρισμού, έχει ήδη δοθεί το «πράσινο φως» για τη δημιουργία DMMO για τον προορισμό της Σαντορίνης, με βάση τη μελέτη που έχει εκπονήσει το Υπουργείο Τουρισμού, καθώς και η λειτουργία τοπικού παρατηρητηρίου βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Ιδρυτικοί φορείς του Οργανισμού θα είναι ο Δήμος Θήρας, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η Ένωση Ξενοδόχων Σαντορίνης, ο Εμποροεπαγγελματικός Σύλλογος Θήρας και η Ένωση Λεμβούχων Θήρας.

Παρ’ όλα αυτά, η Σαντορίνη δεν είναι ο μοναδικός προορισμός που έχει δείξει ενδιαφέρον για τη δημιουργία τέτοιου είδους οργανισμού, καθώς άλλοι μεγάλοι τουριστικοί προορισμοί των Κυκλάδων, όπως η Μύκονος, η Πάρος κλπ, έχουν ξεκινήσει συζητήσεις σχετικά. Μάλιστα, αξίζει να υπενθυμιστεί, πως η Πάρος, και μάλιστα κατόπιν πρωτοβουλίας του συλλογικού φορέα των επιχειρηματιών του νησιού, ήταν το πρώτο νησί, που είχε βάλει στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου τη διερεύνηση των ωφελειών που θα μπορούσε να έχει η σύσταση ενός τέτοιου οργανισμού για τη διαχείριση του τουριστικού προϊόντος του νησιού, ήδη από τον Ιανουάριο του 2021.

Ας μην λησμονείται επίσης, το γεγονός, ότι σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που έχει δώσει μέχρι σήμερα η ομάδα των εξειδικευμένων συμβούλων της Toposophy, με την οποία συνεργάζεται ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης για την κατάρτιση στρατηγικού σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης της Σύρου, είχε σαφώς υποδείξει την ανάγκη να δημιουργηθεί σχετικός φορέας DMMO και για την πρωτεύουσα των Κυκλάδων.

Ένα επιπλέον κομμάτι, στο οποίο έδειξαν άμεσα αντανακλαστικά οι Κυκλάδες, αφορά στην αξιοποίηση των πόρων για τον καταδυτικό τουρισμό. Από το πρόγραμμα «Αλιεία και Θάλασσα 2014-2020» του ΥΠΑΑΤ, ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης, εξασφάλισε χρηματοδότηση ύψους περίπου 300.000 ευρώ για το έργο «Ανάπτυξη και προώθηση του καταδυτικού τουρισμού και δημιουργία καταδυτικών διαδρομών Σύρου». Αντιστοίχως, από το ίδιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα και ο Δήμος Σίφνου, εξασφάλισε 222 χιλ. ευρώ περίπου, για αντίστοιχο έργο στη θαλάσσια περιοχή της Σίφνου.

Επιπλέον, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται και το άνοιγμα της πρόσκλησης, αναφορικά με την αναβάθμιση των τουριστικών λιμένων, καθώς δεν είναι λίγοι οι Δήμοι των Κυκλάδων, που έχουν το βλέμμα στραμμένο στην αναβάθμιση των καίριων αυτών υποδομών, που αποτελούν πόλοι έλξης για υψηλού επιπέδου τουρισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μάλιστα, ασφαλείς πληροφορίες θέλουν και το Λιμενικό Ταμείο Σύρου να περιμένει την εξειδίκευση και την έκδοση της σχετικής πρόσκλησης, προκειμένου να προχωρήσει στις απαιτούμενες κινήσεις, ώστε να εξασφαλιστούν σημαντικοί πόροι για την αναβάθμιση τουριστικών λιμένων της Σύρου και των νησιών ευθύνης του.