Η πρωτοβάθμια υγεία στην «εντατική» - Το παράδειγμα της Ίου

Πριν από λίγες ημέρες έγιναν τα εγκαίνια του κτιρίου του περιφερειακού ιατρείου Ίου μετά βαΐων και κλάδων, παρουσία του διοικητή της 2ης ΥΠΕ Πειραιώς και Νήσων Αιγαίου.

Είναι όντως ένα άνοιγμα στην Πρωτοβάθμια Περίθαλψη για τους νησιώτες και δη για τα άτομα της τρίτης ηλικίας; Με αφετηρία τις δομές του κυρίως Κέντρου Υγείας Ίου, όπου οι ελλείψεις σε προσωπικό, σε υποδομή, σε δυνατότητα πρόσβασης σε ειδικούς ιατρούς, χτυπάνε κόκκινο, η διάθεση χώρου για τη στέγαση του ΠΙ αναβαθμίζει με κάποιον τρόπο τις προσφερόμενες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Ίου;

Αρχικά έχουμε να κάνουμε με το κτίριο του ΚΥ που δεν διαθέτει πυροπροστασία, εξόδους κινδύνου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, εγκλωβίζοντας τόσο το προσωπικό όσο και τους νοσηλευόμενους του.

Διαμορφώνοντας μια κατάσταση αρκετά επικίνδυνη με δεδομένο ότι το σύστημα παροχής οξυγόνου που βρίσκετε στο υπόγειο μπορεί να μετατραπεί σε ωρολογιακή βόμβα σε περίπτωση πυρκαγιάς, σενάριο υπαρκτό αφού έχει περάσει μόλις ένας χρόνο μετά την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε σε αποθηκευτικούς χώρους. Παραμένει , λοιπόν, άγνωστο στους άμεσα ενδιαφερόμενους(Γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό και ασθενείς) σε ποιο στάδιο εξέλιξης βρίσκονται τα μέτρα πυροπροστασίας/πυρασφάλειας και πόσο διάστημα θα λειτουργεί το ΚΥ με αυτή τη κατάσταση Στα παραπάνω προστίθενται οι ελλείψεις υλικοτεχνικού εξοπλισμού οι οποίες γίνονται εμφανείς σε κάθε περίπτωση που θα υπάρξουν ανάγκες για τη νοσηλεία ασθενών. Ολόκληρο το ΚΥ διαθέτει δύο μόνο καρδιογράφους, ενώ το περίφημο ΠΙ δεν έχει καν. Η ανάγκη εκσυγχρονισμού τόσο του μικροβιολογικού όσο και του ακτινολογικού εξοπλισμού είναι επιτακτική, ακόμη περισσότερο λόγω των υψηλών απαιτήσεων που παρουσιάζονται το καλοκαίρι με την πολλαπλάσια αυξημένη ροή περιστατικών.

Την ίδια στιγμή έχουμε ένα νησί όπου ο πληθυσμός του το καλοκαίρι πολλαπλασιάζεται. Το προσωπικό όμως δεν αυξάνεται αναλογικά για να καλυφθούν οι επαυξημένες ανάγκες, αλλά τουναντίον ωθείται στα όρια των αντοχών του. Η χορήγηση επαρκούς καλοκαιρινής άδειας συνεχίζει να μοιάζει όνειρο θερινής νυκτός. Είναι χαρακτηριστικό ότι με την αναστολή των αδειών που εφαρμόστηκε λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού υπάρχουν οφειλόμενα ρεπό και άδειες, σε ορισμένες περιπτώσεις διάρκειας άνω των τριιών μηνών. Όσον αφορά τους αγροτικούς ιατρούς σε πολλές περιπτώσεις αποχωρούν με οφειλόμενα ρεπό και άδειες κατά τη λήξη της θητείας τους, διότι στο όνομα της εύρυθμης λειτουργίας του ΚΥ αποκρύπτονται οι ελλείψεις σε προσωπικό. Ταυτόχρονα οι αγροτικοί ιατροί καλούνται να υπερκαλύψουν τις νόμιμες εφημερίες τους ανά μήνα, φτάνοντας κατά διαστήματα και τις 10 ενεργείς εφημερίες, ενώ στα μεσοδιαστήματα των εφημεριών τους παραμένουν αναγκαστικά διαθέσιμοι για τυχόν διακομιδές ασθενών προς τα νοσοκομεία των γύρω νησιών.

Το δε υγειονομικό προσωπικό στο σύνολό του, αναγκάζεται σε συνεχή 24ωρη διαθεσιμότητα τους καλοκαιρινούς μήνες, χωρίς δυνατότητα λήψης άδειας και παραμένει εγκλωβισμένο επί μήνες σε καθεστώς εργασιακής ομηρίας. Μιλάμε για πρωτοβάθμια υγεία χωρίς να έχουν οι πολίτες πρόσβαση σε μία σειρά ειδικών ιατρών. Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα τόσο γαστρεντερολόγων, γυναικολόγων, οφθαλμιάτρων, ΩΡΛ, νευρολόγων που να επισκέπτονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κατ' ελάχιστο δύο φορές το χρόνο το νησί και να εξετάζουν τους κατοίκους, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα προληπτικής ιατρικής. Επί παραδείγματι, μετά την ηλικία των πενήντα πρέπει να υποβάλλονται όλοι σε κολονοσκόπηση και στη συνέχεια σε επανάληψη κάθε πέντε χρόνια εφόσον δεν έχουν παθολογικά ευρήματα.

Ποιος όμως θα πραγματοποιήσει αυτή και τις άλλες αντίστοιχες εξετάσεις; Υποχρεούνται όλοι οι νησιώτες να ταξιδεύουν στην Αθήνα για να υποβάλλονται περιοδικά στις απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις. Είναι λοιπόν κατανοητό πως υπό το βάρος της γενικότερης ακρίβειας, της συνεχούς αύξησης των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, της οριακής κατάστασης που βρίσκονται και τα δημόσια νοσοκομεία της ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά και της αντικειμενικής δυσκολίας που έχει ο πληθυσμός της τρίτης ηλικίας να ταξιδεύει συχνά οι περισσότεροι νησιώτες αναγκάζονται είτε να παραμελούν τις εξετάσεις τους!!! Με ότι αυτό σημαίνει για την υγεία τους !!!

Συμπληρωματικά των παραπάνω τα ΚΥ , κυρίως σε νησιά όπως και η Ίος, τα ΚΥ καλούνται να αντιμετωπίσουν και περιστατικά μέθης, χρήσης ναρκωτικών, περιπτώσεις σωματικής βίας που χρίζουν ιατρικής περίθαλψης χωρίς ωστόσο να υπάρχει το ολοκληρωμένο δίκτυο γιατρών και υπηρεσιών που απαιτείται για την αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών ολοκληρωμένα. Οφείλουν τώρα οι αρμόδιοι να πάρουν θέση για όλα αυτά τα ζητήματα γιατί αφορούν όλη την κοινωνία - πολιτεία και δεν μπορούν να κρύβονται συνεχώς κάτω από το χαλί Για το ΚΚΕ, το πρωτοβάθμιο επίπεδο συγκρότησης του συστήματος Υγείας αφορά στην πρόληψη και αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που δεν χρειάζονται νοσοκομειακή περίθαλψη. Περιλαμβάνει υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας, Ιατρικής της Εργασίας και προστασίας και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου, Σχολικής Υγείας, οδοντιατρικής φροντίδας και περίθαλψης, υπηρεσίες παρακολούθησης και ολόπλευρης στήριξης των χρονίως πασχόντων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των οικογενειών τους και υπηρεσίες κατ' οίκον νοσηλείας, κινητές μονάδες πρώτων βοηθειών και το σύστημα διακομιδών.

Όλες οι παραπάνω υπηρεσίες λειτουργούν στο πλαίσιο Κέντρων Υγείας (ΚΥ), χωροταξικά κατανεμημένων, έτσι ώστε να καλύπτουν με επάρκεια όλη τη χώρα, ανάλογα με τις γεωγραφικές, κοινωνικές, δημογραφικές, επιδημιολογικές και συγκοινωνιακές συνθήκες. Τα ΚΥ είναι πλήρως στελεχωμένα με όλες τις απαραίτητες ιατρικές και άλλες επιστημονικές ειδικότητες, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με την πρόληψη (γενικούς γιατρούς, παθολόγους, γιατρούς Εργασίας, κοινωνικής ιατρικής, ψυχολόγους, οδοντιάτρους, οδοντοτεχνίτες, νοσηλευτές, μαίες, κοινωνικούς λειτουργούς, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές κ.λπ.). Με συστηματικούς ιατρικούς ελέγχους και με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας μπορεί να διασφαλίζεται επιδημιολογική επιτήρηση στην κοινότητα. Να διασφαλίζεται, δηλαδή, ανά πάσα στιγμή και σε κάθε γωνιά της χώρας γνώση της κατάστασης και των προβλημάτων υγείας και έτσι η δυνατότητα εντοπισμού νέων προβλημάτων και των αιτιών τους, άρα και η λήψη των αναγκαίων προληπτικών μέτρων.

Μπορεί ,όμως, να διασφαλιστεί τέτοιος προσανατολισμός από την πανσπερμία δομών ΜΚΟ, πολυκλινικών, διαγνωστικών αλυσίδων, μεγαλοκλινικών ή και μεμονωμένων γιατρών; Μπορεί να διασφαλιστεί τέτοιο επίπεδο επιδημικής ετοιμότητας από δημόσιες δομές που μοναδικός τους προσανατολισμός είναι η διασφάλιση κλειστών προϋπολογισμών και περικοπών στις δημόσιες δαπάνες; Μόνη απάντηση το οργανωμένο, στελεχωμένο και εξοπλισμένο δημόσιο και δωρεάν σύστημα υγείας, με επίκεντρο τον άνθρωπο, για ισότιμη ποιοτική και δωρεάν υγεία για όλους