Μελέτη για την προστασία του αποχετευτικού δικτύου της Πάρου

Η ΔΕΥΑ Πάρου ανέθεσε στην εταιρεία Environmental Compliance and Services (ECAS) την μελέτη για την προστασία του αποχετευτικού δικτύου, βάσει έρευνας που έγινε στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος του νησιού για την διαχείριση των λιπών και των μαγειρικών ελαίων, και τα προβλήματα που επιφέρουν στο δίκτυο.

Το νησί της Πάρου έχει ενισχυθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια από την μεγάλη αύξηση των τουριστικών ροών και το γεγονός αυτό έχει φέρει οικονομικά οφέλη αλλά και κάποιες επιβαρύνσεις. Την ίδια στιγμή, η ομαλή και εύρυθμη ανάπτυξη της ΔΕΥΑΠ, λειτουργικά και οικονομικά, δέχεται συνεχείς προκλήσεις από τις αυξανόμενες απαιτήσεις τόσο σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών όσο και υλικοτεχνικών υποδομών. Καθώς οι απαιτήσεις και τα φορτία στις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων συνεχώς αυξάνονται, η διασφάλιση της ομαλής και αποτελεσματικής λειτουργίας του αποχετευτικού δικτύου, κρίνεται αναγκαία συνθήκη για την όποια προσπάθεια ανάπτυξης του νησιού.

Το ετήσιο κόστος με το οποίο επιβαρύνεται η ΔΕΥΑΠ για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στο αποχετευτικό σύστημα ξεπερνά τις 200.000 ευρώ, καθώς απαιτούνται συνεχείς καθαρισμοί και αποφράξεις δικτύων, συχνός καθαρισμός αντλιοστασίων και πολλές ακόμα ενέργειες.

Που εντοπίζεται το πρόβλημα

Στις περιοχές που υπάρχει υψηλή συγκέντρωση επιχειρήσεων εστίασης εντοπίζονται προβλήματα στο δίκτυο αποχέτευσης, στα αντλιοστάσια και στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων που εξυπηρετούν την πόλη. Σημαντικό μέρος των προβλημάτων αυτών, οφείλονται σε απορρίψεις λιπών, ελαίων, λιπαρών ουσιών και απορριμμάτων τροφίμων από τον τομέα των υπηρεσιών εστίασης.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το νησί, είναι η διαχείριση των ποσοτήτων οργανικού φορτίου που εισέρχονται στις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Τεράστιες ποσότητες αποβλήτων λιπών, ελαίων, λιπαρών ουσιών και στερεών αποβλήτων τροφίμων, επιβαρύνουν το οργανικό φορτίο που φθάνει στα κέντρα επεξεργασίας λυμάτων, με αρνητικές επιπτώσεις στη βιολογική δραστηριότητα των εγκαταστάσεων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, το μεγάλο ποσοστό των αποβλήτων αυτών, στο σύνολο του οργανικού φορτίου, επηρεάζει την ικανότητα των μονάδων επεξεργασίας να καθαρίζουν τα λύματα σε αποδεκτά και ασφαλή όρια απόρριψης. Ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα, είναι οι εμφράξεις του αποχετευτικού δικτύου, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν υπερχειλίσεις, πλημμύρες και ρύπανση των δημοσίων και ιδιωτικών περιουσιών αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος. Τα συγκεκριμένα απόβλητα συσσωρεύονται στις σωληνώσεις του δικτύου και συμβάλλουν ενεργά στην ανάπτυξη έντονης δυσοσμίας αλλά και στην δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για την επιβίωση και αναπαραγωγή τρωκτικών και εντόμων.

Τα απόβλητα αυτά, είναι ένας από τους βασικούς λόγους που το δίκτυο της ΔΕΥΑΠ αντιμετωπίζει υπερχειλίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε περιστατικά ρύπανσης του περιβάλλοντος, των υδάτινων αποδεκτών και να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο, την δημόσια υγεία.

Η μελέτη

Η εταιρεία ECAS που ανέλαβε την μελέτη, πρότεινε βιώσιμες λύσεις διαχείρισης.

Η μελέτη επικεντρώθηκε:

• στη διερεύνηση των μέτρων και των πρακτικών, που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις εστίασης για την προστασία του αποχετευτικού δικτύου από απόβλητα λιπών, ελαίων, λιπαρών ουσιών και αποβλήτων στερεών τροφίμων,

• στους όρους συμμόρφωσής τους με τις κανονιστικές και νομοθετικές διατάξεις,

• και τις επιπτώσεις που έχει η απουσία των ανωτέρω στο αποχετευτικό δίκτυο, στις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων και στην ποιότητα των υδάτων.

Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης, διενεργήθηκαν 150 επιθεωρήσεις σε επιχειρήσεις εστίασης, οι οποίες αποκάλυψαν ουσιαστικές ομοιότητες με τα ευρήματα μελετών που πραγματοποιήθηκαν σε άλλες πόλεις και νησιά της Ελλάδας.

Η έρευνα αποκάλυψε επίσης την έλλειψη περιοδικών επιθεωρήσεων από τις αρμόδιες αρχές, για τον αποτελεσματικό έλεγχο της απόρριψης αποβλήτων λιπών, ελαίων και λιπαρών ουσιών στο δημοτικό αποχετευτικό δίκτυο.

Σκοπός της έρευνας

Σκοπός της έρευνας, είναι η υποβοήθηση του έργου της ΔΕΥΑΠ, προτείνοντας ένα σύνολο δράσεων με σημαντικά οφέλη σε ολόκληρο το εύρος της οικονομικής δραστηριότητας της ΔΕΥΑΠ, τα οποία περιλαμβάνουν, τον περιορισμό του αριθμού εμφράξεων και υπερχειλίσεων του αποχετευτικού δικτύου, των προβλημάτων στα κέντρα επεξεργασίας λυμάτων λόγω επιβαρυμένου οργανικού φορτίου, των εξόδων συντήρησης και αποκατάστασης του αποχετευτικού δικτύου συμπεριλαμβανομένων των αντλιοστασίων, των επιπτώσεων στο περιβάλλον, στις λεκάνες απορροής και τα υπόγεια ύδατα λόγω υπερχειλίσεων, της αρνητικής επίδρασης στον τουρισμό λόγω της δυσοσμίας και της έντονης παρουσίας εντόμων και τρωκτικών, των κινδύνων για την δημόσια υγιεινή και ασφάλεια και τέλος τη μετακύλιση και ανάκτηση κόστους από δαπάνες αποφράξεων αποκατάστασης και προληπτικών καθαρισμών του δικτύου.

Διαδικασία διεξαγωγής επιθεωρήσεων

Οι επιθεωρητές της ECAS παρουσίασαν φωτογραφική ταυτότητα κατά την είσοδο τους σε όλες τις επιχειρήσεις και επιστολή εξουσιοδότησης από την ΔΕΥΑΠ όπου αυτό κρίθηκε σκόπιμο και πριν από την έναρξη των αναγκαίων ελέγχων. Οι Επιθεωρητές Προστασίας Αποχετευτικού Δικτύου, δαπάνησαν αρκετό χρόνο ενημερώνοντας το προσωπικό των επιχειρήσεων για τις ζημιές που προκαλούνται από τα λίπη, έλαια, λιπαρές ουσίες και απόβλητα στερών τροφίμων όταν εισέρχονται στο δίκτυο αποχέτευσης, ενδεχομένως από τις εγκαταστάσεις τους. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων στις επιχειρήσεις εστίασης, διερευνήθηκαν τα μέτρα προστασίας του αποχετευτικού δικτύου από απόβλητα που εφαρμόζει η κάθε επιχείρηση.

Κάθε επιχείρηση ενημερωνόταν σχετικά με τα προβλήματα που προκύπτουν από την ανεξέλεγκτη διάθεση τέτοιου είδους αποβλήτων στο αποχετευτικό δίκτυο.

Ταυτόχρονα, οι επιθεωρητές ενημερώσανε και εκπαιδεύσανε ιδιοκτήτες και υπεύθυνους επιχειρήσεων εστίασης στις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης, παρέχοντας αποδεδειγμένες τεχνικές για χρήση στην καθημερινή τους λειτουργία. Οι βέλτιστες πρακτικές εξηγήθηκαν στις περισσότερες επιχειρήσεις, οι οποίες όμως χωρίς την οποιαδήποτε μορφή ελέγχου θα συνεχίσουν να εφαρμόζουν την όποια πρακτική θεωρούν οι ίδιοι ως καλύτερη.

Ευρήματα μελέτης

Η ομάδα των επιθεωρητών, πραγματοποίησε 150 επισκέψεις σε επιχειρήσεις εστίασης σε συμφωνημένες περιοχές στην περιοχή ευθύνης της ΔΕΥΑΠ (Μαρμαρά, Μάρπησσα, Νάουσα, Παροικιά, Πίσω Λιβάδι, Πρόδρομος), τον Ιούνιο του 2022. Τα ευρήματα της μελέτης, ήταν τα τυπικά ευρήματα που εμφανίζονται σε περιοχές των οποίων οι αρμόδιες εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης, δεν εφαρμόζουν κάποιο επίσημο πρόγραμμα προστασίας του αποχετευτικού τους δικτύου από τέτοιου είδους απόβλητα.

Τα αποτελέσματα ήταν ένας συνδυασμός άγνοιας, ελλιπούς κατανόησης, λανθασμένων πρακτικών για τον έλεγχο και την διαχείριση των αποβλήτων καθώς επίσης και ανεπαρκούς επιβολής του κατάλληλου κανονισμού για την τοποθέτηση λιποπαγίδων, τον ορθό υπολογισμό του κατάλληλου ονομαστικού μεγέθους, την σωστή εγκατάσταση και συντήρηση αλλά και την τήρηση αρχείων. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε μαζική παραβίαση του αποχετευτικού δικτύου από τις επιχειρήσεις εστίασης.

Η άγνοια των περισσότερων επιχειρήσεων για τα προβλήματα που προκαλεί η διοχέτευση λιπών, ελαίων και λιπαρών ουσιών στο αποχετευτικό δίκτυο ήταν εμφανής.

Συμπεράσματα – Συστάσεις

Αξιολογώντας τα ευρήματα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι ένας αριθμός επιχειρήσεων, πρόθυμες να συμμορφωθούν με τις νομικές τους υποχρεώσεις δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση, ενημέρωση, καθοδήγηση και υποστήριξη προς την κατεύθυνση αυτή.

Η γενική εικόνα που διαμορφώθηκε από τις επαφές με την πλειοψηφία των ιδιοκτητών, αλλά και από τα ευρήματα των ελέγχων κατά τις επιθεωρήσεις, καταλήγει ότι τα προβλήματα που αναφέρθηκαν θα περιορισθούν σημαντικά μόνο με την λήψη κατάλληλων αποφάσεων, την ύπαρξη και εφαρμογή κατάλληλου κανονιστικού πλαισίου, με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός κατάλληλου προγράμματος προστασίας αποχετευτικού δικτύου από την ΔΕΥΑΠ, το οποίο θα αφορά τις διαδικασίες έγκρισης, εγκατάστασης, συντήρησης και παρακολούθησης ενός, ορθά διαστασιολογημένου, εξοπλισμού παγίδευσης λίπους. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να υπάρξει ευαισθητοποίηση, ενημέρωση, εκπαίδευση και συνεργασία με τις επιχειρήσεις εστίασης.

Η ΔΕΥΑ Πάρου, με την λήψη σχετικών αποφάσεων και εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου, θα προβεί σε ενέργειες για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός κατάλληλου Προγράμματος Προστασίας Αποχετευτικού Δικτύου της, με την ευαισθητοποίηση, ενημέρωση, εκπαίδευση και συνεργασία με τις επιχειρήσεις εστίασης, την εφαρμογή και εκπαίδευση των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης, την συνεργασία με τα εμπλεκόμενα μέρη, ώστε τα προβλήματα που αναφέρθηκαν στην έκθεση να περιορισθούν σημαντικά.