Μελέτη για το master plan του λιμανιού της Πάρου

Εκπόνηση της μελέτης του master plan του λιμανιού της Πάρου, από εξειδικευμένη εταιρεία, καθώς εγκρίθηκε η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Λιμενικού Ταμείου Πάρου Αντιπάρου, της «Αειφόροι νήσοι ΑΕ-Αναπτυξιακός οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης» και του ∆ήµου Πάρου.

Αντικείμενο της μελέτης η «∆ιερεύνηση για χωροθέτηση νέου επιβατικού λιμένα νήσου Πάρου, συλλογή γεωδεδοµένων, εκτέλεση αποτυπώσεων και σύνταξη γενικού προγραμματικού σχεδίου (Master Plan)».

Η ισχύς της σύμβασης ορίζεται έως 18 μήνες και ο συνολικός προϋπολογισμός της εκτέλεσης των προβλεπόμενων σταδίων ανέρχεται στο ποσό των 469.689,21 ευρώ.

Το λιμάνι της Πάρου θεωρείται, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδιασμού, λιμάνι εθνικής σημασίας και έχει ήδη εγκαθιδρυθεί πριν 4 δεκαετίες ως σημαντικός κόμβος της ακτοπλοΐας. Επίσης, είναι ενταγμένο στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών και ανήκει στην κατηγορία Α (θαλάσσιοι λιμένες διεθνούς σημασίας). Η τωρινή κατάσταση του λιμανιού επιτάσσει αναβάθμιση και στο αμέσως επόμενο στάδιο μεταφορά.

Σκοπός και λειτουργία του λιμένα

Σύμφωνα με τη μελέτη Master Plan σκοπός του λιμένα Πάρου είναι η βέλτιστη εξυπηρέτηση των επισκεπτών και των κατοίκων του νησιού σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, μέσω της διατήρησης και της αναβάθμισης των λιμενικών υπηρεσιών, εντός των περιορισμών που προκύπτουν από το θεσμικό, χωροταξικό και πολεοδομικό πλαίσιο και με γνώμονα την αρμονική συνύπαρξη με το φυσικό, κοινωνικοοικονομικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της Πάρου.

Η ακτοπλοΐα είναι η σημαντικότερη λειτουργία του λιμανιού της Πάρου και η αδιάλειπτη σύνδεση του νησιού με την ηπειρωτική Ελλάδα και τα γειτονικά νησιά είναι η σημαντικότερη προτεραιότητα στο στρατηγικό σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των αναπτυξιακών προτάσεων του λιμένα. Επισημαίνεται ότι μέσω της ακτοπλοΐας διακινούνται τα περισσότερα αγαθά που καταναλώνονται στο νησί, αλλά και το μεγαλύτερο ποσοστό της επιβατικής κίνησης. Ο λιμένας χαρακτηρίζεται από υψηλότατη συχνότητα προσεγγίσεων, εξαιτίας της κεντρικής θέσης του νησιού στις Κυκλάδες, και γενικότερα στην θαλάσσια περιοχή Νοτίου Αιγαίου - Κρήτης.

Οι αδυναμίες του υφιστάμενου λιμένα

Όπως διαπιστώνεται στη μελέτη, μετά από αξιολόγηση των δεδομένων και τη σχετική ανάλυση, οι αδυναμίες του υφιστάμενου λιμένα εντοπίζονται στα εξής σημεία:

Η γραμμή αιγιαλού, όπως και η γραμμή της χερσαίας ζώνης του υφιστάμενου λιμένα Πάρου (Παροικιάς) εμπίπτουν εντός του σχεδίου πόλεως ενώ παράλληλα ο χερσαίος χώρος του λιμένα είναι περιορισμένος, ο οικιστικός ιστός είναι ήδη διαμορφωμένος και πυκνοδομημένος στο παραλιακό μέτωπο. Ο οικισμός και η θαλάσσια ζώνη του όρμου είναι προστατευόμενες συνεπώς η δυνατότητα ανάπτυξης του χερσαίου χώρου είτε στη στεριά είτε στην θάλασσα είναι πολύ περιορισμένη.

Το παραλιακό μέτωπο, που γειτνιάζει με τη χερσαία ζώνη του λιμένα, έχει χρήσεις αναψυχής και τουρισμού, στις οποίες παρατηρείται κορεσμός και οι χρήσεις αυτές επεκτείνονται στο λιμάν.

Το επίπεδο εξυπηρέτησης επιβατών και οχημάτων κατά τη θερινή περίοδο είναι χαμηλό λόγω του μεγάλου όγκου αφίξεων που δέχεται το νησί. Υπάρχει εμπλοκή ασύμβατων και επικίνδυνων χρήσεων στο χώρο του λιμένα και του οικισμού και έτσι η διακίνηση εμπορευμάτων και η εξυπηρέτηση εμπορικών πλοίων γίνεται στις ίδιες εγκαταστάσεις που προσδένουν κρουαζιερόπλοια και σκάφη αναψυχής.

Παρουσιάζεται πλήρης κορεσμός του οδικού δικτύου με την άφιξη μεγάλων ΕΓ–ΟΓ πλοίων (κυρίως συμβατικού τύπου) κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.

Απουσιάζουν αξιόπιστες εναλλακτικές διαδρομές εισόδου και εξόδου από το λιμάνι πέρα από τη βασική, ικανών για την παραλαβή αξιόλογων κυκλοφοριακών φόρτων, ενώ σημαντικό πλήθος οδών έχει πεζοδρομηθεί. Έχουν κορεστεί οι χώροι στάθμευσης περιμετρικά της λιμενικής εγκατάστασης. Φαινόμενα παράνομης και άναρχης στάθμευσης (διπλοσταθμεύσεις κ.λπ.) στις κεντρικές οδούς του οικισμού κυρίως το καλοκαίρι. Τοποθετούνται οχήματα εν αναμονή για φόρτωση στα πλοία στο πεζοδρόμιο και επί της παραλιακής οδού, το καλοκαίρι, λόγω ανεπάρκειας χερσαίου χώρου του λιμένα.

Η εξυπηρέτηση των τουριστικών σκαφών και των αλιευτικών σκαφών είναι ανεπαρκής. ∆εν υπάρχει χωροθετημένο αλιευτικό ή/και τουριστικό καταφύγιο στην Παροικιά. Ο αναμενόμενος αριθμός επιβατών και οχημάτων, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ακτοπλοΐας, θα οδηγήσει μέχρι το 2021-2022 σε πλήρη συμφόρηση του λιμανιού και σε αδυναμία εξυπηρέτησης.

Οι υφιστάμενες κτιριακές υποδομές στις περιοχές αυτές κρίνονται ανεπαρκείς και μη αρμόζουσες στην αισθητική του νησιού. Η ποικιλία των κτισμάτων και κατασκευών δημιουργεί ετερόκλιτο σύνολο, το οποίο επιτείνει την αίσθηση του εφήμερου και πρόχειρου.

Στους στεγασμένους χώρους αναμονής επιβατών δεν υπάρχουν χώροι υγιεινής και αποθηκευτικοί χώροι αποσκευών. Οι παραπάνω, σε τόσο εμφανείς θέσεις, λυόμενες κατασκευές (στέγαστρα) για αναμονή των επιβατών, καθώς και άλλες πρόχειρες κατασκευές στο χώρο του λιμένα, είναι αισθητικά παράταιρες με τη φυσιογνωμία του παραλιακού μετώπου και θα πρέπει να καταργηθούν και να αντικατασταθούν.

Ο λιμένας με τη σημερινή του μορφή συμβάλλει καθοριστικά στον κορεσμό της περιοχής και την ανάπτυξη περαιτέρω χρήσεων ασύμβατων με τον οικισμό. Ο λιμένας με τη σημερινή του μορφή προκαλεί αλλοίωση του παραδοσιακού χαρακτήρα του οικισμού. Οι δυνατότητες ανάπτυξης λιμενικών έργων στον υφιστάμενο λιμένα είναι περιορισμένες, καθώς και η λήψη αδειοδοτήσεων εξαιτίας κηρυγμένων ενάλιων και χερσαίων περιοχών στην άμεση επιρροή του έργου και του δυσεπίλυτου κυκλοφοριακού προβλήματος.

Η μεταφορά του λιμένα είναι απαραίτητη

Η μελέτη Master Plan, λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερόμενα αποτελέσματα της ανάλυσης και τις προβλέψεις του μεταφορικού έργου, την εξέταση δημιουργίας νέου ακτοπλοϊκού λιμένα, σε απόσταση από τους παραδοσιακούς οικισμούς, τη πυκνότητα και τη ποικιλία των γραμμών ακτοπλοΐας που διέρχονται από την Πάρο και την αυξημένη συνδεσιμότητα με τα λοιπά νησιά του Αιγαίου, το γεγονός ότι οι δραστηριότητες του λιμένα δεν περιορίζονται στην ακτοπλοΐα, αλλά περιλαμβάνουν και εξυπηρέτηση κρουαζιερόπλοιων, καθώς και ιδιωτικών και επαγγελματικών σκαφών αναψυχής και τέλος την προοπτική ανάπλασης του παραλιακού μετώπου της Παροικιάς προτείνει μακροπρόθεσμα “τη μεταφορά του επιβατικού λιμένα σε άλλη κατάλληλη θέση”.

Στην ίδια μελέτη, διευκρινίζεται ότι η μεταφορά του επιβατικού λιμένα, θεωρείται απαραίτητη, δεδομένων των ιδιαίτερα αυξητικών τάσεων της κίνησης της ακτοπλοΐας. Όπως προκύπτει από τις σχετικές εκτιμήσεις, ήδη από το 2020, ο λιμένας είχε κληθεί να δεχτεί πάνω από 1.000.000 επιβάτες. Η πρόβλεψη μέσου σεναρίου καταλήγει ότι κατά το έτος 2023 θα καταφθάσουν 1.271.376 επιβάτες, και 81.063 οχήματα ενώ κατά το έτος 2044, 1632.295 επιβάτες και 104.044 οχήματα.

Ένα τόσο μεγάλο έργο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί άμεσα γιατί χρειάζονται πολλά επιμέρους στάδια και προφανώς, για να είναι δυνατή η υλοποίηση του, η έναρξη της σχετικής διερεύνησης θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα. Έτσι, ως άμεσος στόχος, επιλέγεται η βελτίωση και αναδιοργάνωση των λιμενικών υπηρεσιών στο χώρο του υφιστάμενου λιμένα. Για λόγους οικονομίας πόρων και έργων, και ακριβώς επειδή σε μακροπρόθεσμο επίπεδο προτείνεται η μεταφορά του λιμένα, οι προτάσεις για την άμεση βελτίωση των επιβατικών υπηρεσιών θα αφορούν σε περιορισμένου βαθμού ανάπτυξη της υφιστάμενης υποδομής.

Αναμενόμενα αποτελέσματα και στόχοι

Τα αποτελέσματα που θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί εντός χρονοδιαγράμματος είναι τα εξής:

1. Επιλογή θέσης για το νέο επιβατικό λιμένα Πάρου.

2. Συλλογή γεωδεδομένων και την εκτέλεση αποτυπώσεων (τοπογραφικών και υδρογραφικών) στην προτεινόμενη θέση, που θα καλύπτουν τη χερσαία και θαλάσσια ζώνη του λιμένα, τη ζώνη ναυσιπλοΐας εισόδου / εξόδου στο λιμένα, και τις οδικές προσβάσεις στο νέο λιμένα.

3. Σύνταξη αναπτυξιακού σχεδίου - γενικού προγραμματικού σχεδίου (Master Plan) του νέου επιβατικού λιμένα Πάρου, περιλαμβανομένων των επιμέρους μελετών για τη δημιουργία του νέου λιμένα, που είναι το στρατηγικό σχέδιο λιμένα, οι αναπτυξιακές προτάσεις - σχεδιασμός λιμενικής υποδομής, ο σχεδιασμός χερσαίων χώρων, οι οδικές προσβάσεις στο λιμένα και κυκλοφοριακή οργάνωση, σχέδιο πολεοδομικής οργάνωσης & χωροταξία λιμένα, των χρήσεων γης, η οικονομοτεχνική διερεύνηση , η ανάλυση κόστους - οφέλους προτεινόμενων εγκαταστάσεων, η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η μελέτη κυματικής διαταραχής, η ακτομηχανική μελέτη, η μελέτη πλοήγησης & ναυτιλιακού σχεδιασμού λιμενικών προσβάσεων, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός λιμένα (Business Plan) και τέλος ο τεχνικός σχεδιασμός των προτεινόμενων έργων σε επίπεδο προκαταρκτικής μελέτης.