Δυναμικά στο 2024 μπαίνουν οι κινήσεις πολιτών για ελεύθερες παραλίες

Η νέα χρονιά μόλις άρχισε και οι κινήσεις πολιτών που το περασμένο καλοκαίρι διεκδίκησαν δυναμικά το δικαίωμα για ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες της χώρας μας, ενώνουν και πάλι τις δυνάμεις τους για να προλάβουν το επόμενο καλοκαίρι. Από τη δημοσιότητα που έλαβαν οι δράσεις των κινήσεων αλλά και από το ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε από τους πολίτες κατέστη σαφές ότι το φαινόμενο των αυθαιρεσιών στις παραλίες είναι σοβαρό και αφορά ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Μάλιστα, με επιστολή προς τα αρμόδια Υπουργεία Οικονομικών και Περιβάλλοντος, καταθέτουν τις προτάσεις, με αφορμή το νέο νομοσχέδιο για τους αιγιαλούς, το οποίο αναμένεται να βγει προς διαβούλευση μέσα στον Ιανουάριο.

Τ. Παντελαίου: "Αυτό που ξεκινήσαμε, θεωρούμε ότι έχει πολύ δρόμο μπροστά του αλλά πάμε αρκετά καλά"

Η γενική γραμματέας του Πολιτιστικού Συλλόγου Πάρου "Αρχίλοχος", Τόνια Παντελαίου, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" για την σημαντική πρωτοβουλία των πολιτών που συνεχίζεται και το νέο χρόνο, τονίζοντας μεταξύ άλλων, ότι, "συνεχίζουμε αυτό που ξεκινήσαμε, θεωρούμε ότι έχει πολύ δρόμο μπροστά του αλλά πάμε αρκετά καλά. Η δική μου επιθυμία και στόχευση είναι να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μία σοβαρή αντίσταση σε αυτό που πάει να γίνει και το θεωρώ ισοπέδωση της κυκλαδικής φυσιογνωμίας και όχι μόνο της Πάρου. Η Πάρος είναι στο μεταίχμιο, καθώς μετά τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, έρχεται η Πάρος που απειλείται περισσότερο από τα υπόλοιπα νησιά, με τον υπερτουρισμό και την υπερδόμηση. Το μεγαλύτερο καμάρι μου, μετά από όλη αυτή τη κίνηση, είναι ότι πλέον δεν υπάρχει μία, αλλά υπάρχουν πολλές ομάδες που λειτουργούν πολύ καλά, για τα δεδομένα της Ελλάδας και όχι μόνο των Κυκλάδων."

Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο

Όπως αναφέρουν σε κοινή επιστολή τους προς τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι τέσσερις σύλλογοι, που πρωτοστάτησαν στις κινήσεις πολιτών, "η εμπειρία του καλοκαιριού ανέδειξε ότι η αυθαίρετη κατάληψη των παραλιών ευνοείται από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο καθώς επίσης και από την ακραία έλλειψη προσωπικού και μηχανισμών ελέγχου. Η πολυνομία και η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων των πολλών εμπλεκόμενων φορέων (Δήμοι, Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, Αστυνομία, Λιμεναρχείο, Λιμενικό Ταμείο, ΕΤΑΔ, Πολεοδομία, κλπ) επιτρέπει την αποφυγή υπηρεσιακών ευθυνών και 1 δυσχεραίνει την εφαρμογή της νομοθεσίας και την έκδοση διοικητικών και δικαστικών αποφάσεων. Αυτή η αδυναμία εφαρμογής του νόμου αποθρασύνει τους καταπατητές «επιχειρηματίες» που καταλαμβάνουν αυθαίρετα δημόσιο χώρο στις παραλίες (με τοποθέτηση ομπρελών/ξαπλωστρών ή με μόνιμες/ημιμόνιμες κατασκευές), κατά παράβαση των όρων παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού, ενίοτε δε χωρίς να υπάρχει καμία άδεια παραχώρησης”.

Τα ανύπαρκτα πρόστιμα

Συνεχίζοντας την επιστολή τους, αναφέρουν ότι οι παρανομούντες επιχειρηματίες ενθαρρύνονται και από τις ανύπαρκτες, επί της ουσίας, κυρώσεις (πρόστιμα που αντιστοιχούν στις εισπράξεις ολίγων ημερών) καθώς και από την απόλυτη αδιαφάνεια που διέπει τις διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται. Οι κινήσεις πολιτών ανέδειξαν την ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών και τη δυσλειτουργία των αρμόδιων Υπηρεσιών. Σε πολλές παραλίες της χώρας, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Νάξου, τα παρανόμως τοποθετημένα ομπρελοκαθίσματα απομακρύνονταν μία μέρα πριν τον έλεγχο των αρχών, για να επανατοποθετηθούν μετά την αποχώρηση του Εισαγγελέα Εφετών ή της Κτηματικής Υπηρεσίας από το νησί. Σε άλλες περιπτώσεις, οι θεσμικές απευθύνσεις των Κινήσεων έμειναν αναπάντητες. Για παράδειγμα, η Κίνηση Πολιτών Πάρου έχει καταθέσει εμπεριστατωμένες Αιτήσεις-Καταγγελίες στην Κτηματική Υπηρεσία και την Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας, χωρίς να έχει λάβει μέχρι σήμερα κάποια απάντηση.

Αίτηση για αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου

Όπως αναφέρουν οι Σύλλογοι στο κλείσιμο της επιστολής τους, "Αιτούμαστε την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου ώστε να διασφαλίζονται τα παρακάτω:

1. Συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στους Δήμους: Οι Δήμοι θα πρέπει να έχουν αρμοδιότητα στον έλεγχο, την επιβολή κυρώσεων σε παραβάτες και την απομάκρυνση παράνομα τοποθετημένων ομπρελοκαθισμάτων ή άλλων παράνομων προσωρινών ή μόνιμων κατασκευών. Η μεταβίβαση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων στους Δήμους οφείλει να συνοδεύεται από ενίσχυση της Διαφάνειας (δημοσιοποίηση ελέγχων και διοικητικών πράξεων) και την δυνατότητα προσφυγής των πολιτών στην Κεντρική Διοίκηση, σε περίπτωση που οι Δήμοι δεν εφαρμόζουν τη νομοθεσία.

2. Έλεγχοι του παράκτιου χώρου με τεχνολογίες τηλεπισκόπησης: Με την καταγραφή των συμβάσεων παραχώρησης και την αντιπαραβολή της παρατηρούμενης κάλυψης με τεχνολογίες τηλεπισκόπησης (remote monitoring), οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές (π.χ. οι αρμόδιες δημοτικές επιτροπές) θα έχουν τη δυνατότητα απομακρυσμένου ελέγχου και συνεχούς πιστοποίησης των παραβάσεων χωρίς να προσφεύγουν σε επαναλαμβανόμενες αυτοψίες. Επιτακτική ανάγκη είναι, ακόμη, η δημιουργία ψηφιακών χαρτών με απεικόνιση των παραλιών και των ευαίσθητων οικοσυστημάτων τους.

3. Ολοκλήρωση των διαδικασιών δημοπράτησης και μίσθωσης αιγιαλού σε ικανό διάστημα πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου, για παράδειγμα στις 30 Μαρτίου αντί της 31ης Ιουλίου όπως ορίζει η τελευταία ΚΥΑ 38609/2023 (άρθρο 6).

4. Σαφής προσδιορισμός χρόνου λήξης χρήσης (όχι αργότερα από τα τέλη Οκτωβρίου) στον οποίο οι ομπρέλες / ξαπλώστρες πρέπει να αποσύρονται από την παραλία. Η υποχρέωση απόσυρσης πρέπει να περιλαμβάνει και τις βάσεις των ομπρελών. Η πάκτωση (τσιμεντένιων ή άλλων) βάσεων για τις ομπρέλες πρέπει να απαγορεύεται ρητά.

5. Μείωση του μέγιστου επιτρεπόμενου ποσοστού παραχώρησης μίας παραλίας (σύνολο παραχωρήσεων χρήσης αιγιαλού) στο 40% του συνολικού εμβαδού της παραλίας, χωρίς να συνυπολογίζονται σε αυτό τα δύσβατα ή μη αξιοποιήσιμα τμήματα. Απαγόρευση απλής χρήσης παραχώρησης αιγιαλού/παραλίας σε περιοχές που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.

6. Αυστηροποίηση των προϋποθέσεων βάσει των οποίων ένας Δήμος δύναται να δημοπρατεί τμήματα παραλιών, ώστε να διατηρούνται περισσότερες παραλίες πλήρως ελεύθερες για χρήση από το κοινό.

7. Η μίσθωση παλαιών αιγιαλών από την ΕΤΑΔ θα πρέπει να αφορά αποκλειστικά στην εξασφάλιση ομορότητας στις επιχειρήσεις που μισθώνουν τμήμα του αιγιαλού /παραλίας και όχι στην τοποθέτηση ομπρελοκαθισμάτων στον παλαιό αιγιαλό. Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να γίνει επέκταση του χαρακτηρισμού όλων των παλαιών αιγιαλών ως κοινόχρηστων, όπως ισχύει με τις νεότερες χαράξεις παλαιών αιγιαλών.

8. Απλοποίηση της διαδικασίας μέσω της οποίας ο πολίτης δύναται να αναφέρει περιπτώσεις ενδεχόμενων παραβάσεων σε σύμβαση παραχώρησης στον αιγιαλό (‘one-stop shop’), με παράλληλη ενίσχυση της διαφάνειας ως προς την εξέταση της καταγγελίας από τους εμπλεκόμενους φορείς.

9. Στην ΚΥΑ 38609/2023 στο Άρθρο 15γ για την Ανάκληση Παραχώρησης να προστεθεί το παρακάτω εδάφιο: «Σε περίπτωση ανάκλησης της Άδειας παραχώρησης, ο υπερού απαγορεύεται να υποβάλει εκ νέου Αίτηση Εκμίσθωσης για το υπολειπόμενο χρονικό διάστημα έως και την λήξη της ΚΥΑ, ακόμη κι αν ο αρμόδιος φορέας (Δήμος ή Κτηματική Υπηρεσία) προβεί σε νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης παραχώρησης».

10. Σε περίπτωση παραβίασης των όρων παραχώρησης από πλευράς των υπερού, να τίθεται σε άμεση ισχύ η αναστολή της λειτουργίας των επιχειρήσεων που παρανομούν και σε περίπτωση υποτροπής ή άρνησης συμμόρφωσης με τη νομοθεσία και τους όρους της ΚΥΑ να ανακαλείται οριστικά η άδεια παραχώρησης και να αναστέλλεται ή αφαιρείται η άδεια λειτουργίας της επιχείρησης.

11. Στο Άρθρο 10 της ΚΥΑ, στη διατύπωση «Οι Δήμοι είναι υποχρεωμένοι να αναρτούν στην ιστοσελίδα τους τα στοιχεία κάθε παραχώρησης» να προστεθεί και το «συνοδεία του σχεδίου και της φωτογραφίας του παραχωρούμενου χώρου». 3