Κύθνος: Ένα “έξυπνο” νησί από την θεωρία στην πράξη

Η εξέλιξη της Κύθνου σε ένα πραγματικά “έξυπνο” νησί, μέσω του Kythnos Smart Island Project, που είχε διάρκεια 4 χρόνια, ολοκληρώθηκε λίγο μετά την έλευση του 2024. Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε μία σπουδαία εκδήλωση με τη συμμετοχή εκπροσώπων τόσο από το επιστημονικό κλάδο, όσο και από την πολιτική σκηνή, που παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις, για τα σημαντικά έργα που πραγματοποιήθηκαν στο νησί των Κυκλάδων.

Το περιεχόμενο της εκδήλωσης

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του έργου και φιλοξενήθηκαν 10 ειδικοί, οι οποίοι συζήτησαν τις προκλήσεις σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων ανά τομέα παρέμβασης και τις προοπτικές περαιτέρω διεύρυνσης τους. Η Κύθνος, κεφαλαιοποιώντας το ιστορικό του 1ου νησιού δοκιμαστικού πεδίου καινοτόμων τεχνολογιών, αποτέλεσε την τελευταία τετραετία ένα νέο ζωντανό εργαστήρι σχεδιασμού και υλοποίησης μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής αναβάθμισης των υποδομών και του δημόσιου χώρου και ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας. Η Κύθνος αποτελεί πλέον ένα απτό παράδειγμα εφαρμογής των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και κυκλικής οικονομίας, ενσωματώνοντας στοιχεία τεχνολογικής και κοινωνικής καινοτομίας, έχοντας παράξει σημαντικά αποτελέσματα και εμπειρία προς αξιοποίηση από άλλα νησιά και όχι μόνο.

Οι σημαντικές παρεμβάσεις ως την ολοκλήρωση του Project

Οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει στο νησί είναι πολλές και αφορούν διάφορους τομείς, από την αισθητική και λειτουργική βελτίωση του οδοφωτισμού και τις χωρικές αναπλάσεις δημοσίων χώρων στο νησί, μέχρι τη διαχείριση υδατικών πόρων και αποβλήτων στην κατεύθυνση της κυκλικής οικονομίας. Πιο αναλυτικά οι σημαντικότερες παρεμβάσεις στο νησί της Κύθνου, που το καθιστούν πλέον “έξυπνο”, αφορούν:

Παρέμβαση 1: Ενεργειακή, αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση οδοφωτισμού

Στην εκδήλωση του Kythnos Smart Island Project στο πλαίσιο της 1ης ενότητας με τίτλο "Πράσινη ενέργεια, ενεργειακή αποδοτικότητα, ηλεκτροκίνηση και χωρικές αναπλάσεις" ο Πέτρος Μαρκόπουλος, επικεφαλής του τμήματος καθαρής ενέργειας και βιώσιμων μεταφορών του Δικτύου ΔΑΦΝΗ, παρουσίασε τα αποτελέσματα της παρέμβασης αναβάθμισης του συνόλου του φωτισμού οδών και δημόσιων χώρων της Κύθνου. Ο δημόσιος φωτισμός αποτελεί μια κρίσιμη υποδομή για την ασφαλή μετακίνηση πεζών και οχημάτων σε ένα νησί, αλλά και ένα σημαντικό ενεργειακό φορτίο για τα ηλεκτρικά τους συστήματα με σημαντικό κόστος για τους Δήμους. Ο εξορθολογισμένος σχεδιασμός βάσει διεθνών προδιαγραφών, η εγκατάσταση φωτιστικών νέων τεχνολογιών και η ενσωμάτωση σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης αυτών αποτέλεσε τους βασικούς άξονες της παρέμβασης.

Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης παρέμβασης πραγματοποιήθηκαν βασικές κατηγορίες εργασιών, όπως αντικατάσταση επιστήλιων και επιτοίχιων φωτιστικών σωμάτων εντός οικισμών, αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων κορυφής σε πλατείες και εισόδους οικισμών και αντικατάσταση φωτισμού ανάδειξης μνημείων, χώρων στάθμευσης και άθλησης. Τα κύρια αποτελέσματα της παρέμβασης, είναι η μείωση ενεργειακού κόστους, η μείωση κόστους συντήρησης, η μείωση αριθμού βλαβών, η μείωση θάμβωσης και φωτορύπανσης, η εναρμόνιση με τεχνικές προδιαγραφές, η αισθητική αναβάθμιση οικισμών και η ανάδειξη μνημείων.

Παρέμβαση 2: Χωρικές αναπλάσεις

Στην ίδια εκδήλωση ο Σταύρος Αποστόλου, επικεφαλής του τμήματος κτηρίων και δημοσίου χώρου του Δικτύου ΔΑΦΝΗ παρουσίασε τα αποτελέσματα των χωρικών αναπλάσεων των δημόσιων χώρων της Κύθνου που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο το έργου. Οι χωρικές αναπλάσεις αποτελούν έργα που σπάνια σχεδιάζονται και υλοποιούνται στο νησιωτικό χώρο και ιδιαιτέρως στα μικρά νησιά. Οι παρεμβάσεις που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν με χρήση κυρίως τοπικών υλικών και σε συνοχή με την παραδοσιακή τοπική αρχιτεκτονική απέδωσε σημαντικά αναβαθμισμένο δημόσιο χώρο στους μόνιμους κατοίκους και φυσικά στους επισκέπτες, ενώ παράλληλα δημιούργησε νέους πόλους κοινωνικής και οικονομική δραστηριότητες.

Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης παρέμβασης πραγματοποιήθηκε διαμόρφωση μονοπατιών, κλιμάκων και τοιχίων στήριξης στην νότια είσοδο του οικισμού Δρυοπίδας, διαμόρφωση πλατείας δημαρχείου και διαμόρφωση οδού ήπιας κυκλοφορίας σύνδεσης με αρχαιολογικό μουσείο στον οικισμό Χώρα και τέλος διαμόρφωση κυκλικού κόμβου, εσωτερικής πλατείας και παρακείμενων οδών ήπιας κυκλοφορίας στον οικισμό και λιμάνι του Μέριχα. Τα κύρια αποτελέσματα της παρέμβασης ήταν οι βιοκλιματικές παρεμβάσεις – βελτίωση μικροκλίματος, η βελτίωση προσβασιμότητας δημόσιων χώρων, η αναβάθμιση αισθητικής των κοινόχρηστων χώρων, η διαμόρφωση νέων χώρων συνάθροισης και ψυχαγωγίας, η ενίσχυση ασφάλειας κοινόχρηστων χώρων, η αναβάθμιση φωτισμού, η δημιουργία τοποσήμων και η αύξηση της φύτευσης.

Παρέμβαση 3: Διαλογή στην πηγή και αποκομιδή «πόρτα-πόρτα» ανακυκλώσιμων υλικών από επιχειρήσεις

Η επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης αποβλήτων και κυκλικής οικονομίας του ΔΑΦΝΗ, Δέσποινα Μπακογιάννη, παρουσίασε τα αποτελέσματα της παρέμβασης ενίσχυσης της ανακύκλωσης στην Κύθνο μέσω διαλογής στην πηγή και αποκομιδής «πόρτα-πόρτα» ανακυκλώσιμων υλικών από επιχειρήσεις. Η παρέμβαση σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε σταδιακά σε συνεργασία με το προσωπικό του Δήμου αλλά με την συστηματική επικοινωνία με τις τοπικές επιχειρήσεις . Μετά από τον πρώτο χρόνο δοκιμαστικής λειτουργίας έγιναν οι απαραίτητες διορθώσεις και προσαρμογές και η παρέμβαση πλέον λειτουργεί πλήρως τους καλοκαιρινούς μήνες καλύπτοντας του οικισμούς του νησιού και μερικώς τον χειμώνα κυρίως σε συνεργασία με τα σχολεία του νησιού.

Τα στάδια της παρέμβασης για την ανακύκλωση

Η παρέμβαση είχε 5 διαδοχικά στάδια, τα οποία ήταν:
Διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών από το προσωπικό κάθε συμβεβλημένης επιχείρησης με χρήση διακριτών κάδων για κάθε ρεύμα
Αποκομιδή απορριμμάτων από προκαθορισμένα σημεία, σχεδόν στην πόρτα των επιχειρήσεων, με χρήση αθόρυβων και ευέλικτων μικρών ηλεκτρικών οχημάτων, τις κατάλληλες ώρες της ημέρας και σε συνεννόηση μαζί τους
Συγκέντρωση ανακυκλώσιμων υλικών σε κατάλληλα διαμορφωμένους τοπικούς σταθμούς προσωρινής αποθήκευσης και μεταφόρτωσης και σε γωνιές ανακύκλωσης
Μεταφορά συγκεντρωμένων ανακυκλώσιμων υλικών προς συμπίεση και δεματοποίηση
Αποστολή ανακυκλώσιμων υλικών σε κέντρα ανακύκλωσης εκτός νησιού

Αναπόσπαστο κομμάτι της εν λόγω παρέμβασης αποτελεί η υλοποίηση δράσεων πρόληψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των μονίμων κατοίκων κατά τη διάρκεια του χειμώνα με ιδιαίτερη στόχευση στα σχολεία καθώς και η διαρκής και ανοιχτή επικοινωνία του προσωπικού αποκομιδής και της ομάδας υποστήριξης με τις επιχειρήσεις κατά την περίοδο αυξημένης τουριστικής δραστηριότητας. Τα κύρια αποτελέσματα της παρέμβασης αυτής, είναι η αντιμετώπιση αιχμών στην παραγωγή αποβλήτων λόγω του τουρισμού, η αποφυγή φαινομένων υπερπλήρωσης των κάδων πεζοδρομίου, η μείωση ανάγκης μετακινήσεων προσωπικού επιχειρήσεων για την μεταφορά των απορριμμάτων στους κάδους, η διατήρηση καθαριότητας οικισμών, η υψηλή καθαρότητα ανακυκλώσιμων υλικών και η επίτευξη εθνικών και περιφερειακών ποσοτικών στόχων ανακύκλωσης συσκευασιών.