Στο "μικροσκόπιο" τα κρίσιμα ζητήματα των Κυκλάδων

Με το φως να πέφτει στα κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά, πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, τη Δευτέρα 28 Μαΐου, η εκδήλωση "Βιώσιμες Κυκλάδες: Από τη θεωρία στην πράξη".

Λίγο πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου, τέθηκαν επί τάπητος τα ζωτικά προβλήματα που συνδέονται με τον υπερτουρισμό και την έλλειψη σχεδιασμού. Στην εκδήλωση συμμετείχαν θεσμικοί παράγοντες, δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας των Κυκλάδων και κοινό. Συνολικά, περισσότερα από 400 άτομα παρακολουθούσαν με φυσική και απομακρυσμένη παρουσία την εκδήλωση, ενώ κατά τη διάρκεια της το κοινό είχε την ευκαιρία να απευθύνει ερωτήσεις προς τους πολιτικούς εκπροσώπους.

Οι ομιλητές, παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, αναφέρθηκαν στην εκτόξευση των τιμών σε όλα τα μέτωπα (ακτοπλοϊκά εισιτήρια, διαμονή, εστίαση), το διαρκώς επεκτεινόμενο βασίλειο της ξαπλώστρας και του beach bar, την κυκλοφοριακή συμφόρηση από την απόβαση των εκατοντάδων αυτοκινήτων στα νησιά, τις υποδομές που αυξανόμενα αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στο κύμα των επισκεπτών και την αδυσώπητη επέκταση του τσιμέντου εις βάρος χωραφιών, βοσκοτόπων και μέχρι πρότινος άθικτης φύσης.

Οι νησιώτες μιλούν με τους πολιτικούς

Στο πρώτο πάνελ της εκδήλωσης, νησιώτες έθεσαν ερωτήματα στην πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής και βουλευτή Ηλείας, Διονυσία Αυγερινοπούλου, τον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτη Φάμελλο και τον καθηγητή Βιολογίας και Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών και υποψήφιο ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Παναγιώτη Δημόπουλο.

Ξεκινώντας από το φλέγον ζήτημα του χωροταξικού σχεδιασμού, η δήμαρχος Σίφνου, Μαρία Ναδάλη μέσω απομακρυσμένης σύνδεσης απηύθυνε ερωτήσεις και εξέφρασε την ανησυχία της για την εξέλιξη της δόμησης στα νησιά στην περίοδο έως ότου ολοκληρωθούν τα υπό κατάρτιση Ειδικά και Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια.

Σ. Φάμελλος: "Χρειαζόμαστε ένα ειδικό καθεστώς προστασίας μέχρι να γίνει ο σχεδιασμός αλλιώς δεν θα μείνει τίποτα που να θυμίζει Κυκλάδες"

Απαντώντας, ο κ. Φάμελλος μίλησε για την έλλειψη ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό και ειδικών περιβαλλοντικών μελετών για την προστασία της φύσης. Ο ίδιος τόνισε, ότι, "ο χώρος στις Κυκλάδες, όπως και στην υπόλοιπη χώρα, είναι αθωράκιστος και υπάρχει πολιτική επιλογή της κυβέρνησης να μην έχουμε ρυθμίσεις του χώρου για να εξυπηρετούνται κατά περίπτωση και φωτογραφικά διάφορα συμφέροντα, όπως γίνεται στα νησιά. Χρειαζόμαστε ένα ειδικό καθεστώς προστασίας μέχρι να γίνει ο σχεδιασμός αλλιώς δεν θα μείνει τίποτα που να θυμίζει Κυκλάδες".

Πρότεινε, μάλιστα, να υπάρξει ευρύτερη συμφωνία των πολιτικών δυνάμεων για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης για επαγγελματικές δραστηριότητες πέρα από κάποιο όριο κατάληψης χώρου μέχρι την ολοκλήρωση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων και των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών, λέγοντας ότι, "το αν θα έχουμε 5 ή 10 υπόσκαφα πρέπει να είναι καθορισμένο. Δεν μπορεί να είναι στο χέρι του καθενός να αδειοδοτεί. Τώρα είναι far west. Δεν υπάρχει κανένας κανόνας και καταστρατηγούνται όλα. Ο τουρισμός θέλει κανόνες και σχεδιασμό." Την ίδια στιγμή, αναφέρθηκε σε καλά παραδείγματα αειφόρου διαχείρισης υδάτινων πόρων στις Κυκλάδες, όπως αυτό της Απειράνθου στη Νάξο με την ολοκληρωμένη υδρονομία της, σημειώνοντας όμως ότι τέτοιες πρακτικές τείνουν να εκλείψουν. Ανέδειξε επίσης τα οφέλη από μικρά υδρολογικά έργα για την αντιμετώπιση της υφαλμύρινσης.

Δ. Αυγερινοπούλου: "Το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα ανακοινώσει το σχέδιο δράσης για την ύδρευση στα άνυδρα νησιά"

Από την πλευρά της, η κ. Αυγερινοπούλου αναφέρθηκε στην ανακοίνωση του πρωθυπουργού αναφορικά με την ενεργοποίηση του Ταμείου Απανθρακοποίησης για τα νησιά, το οποίο χρηματοδοτείται από τα έσοδα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και θα περιλαμβάνει δράσεις όπως τη δημιουργία δεξαμενών πολλαπλών δράσεων, όχι μόνο στην ύδρευση, αλλά και στην κατάσβεση πυρκαγιών. Παράλληλα επισήμανε, ότι, "εντός του καλοκαιριού το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα ανακοινώσει το σχέδιο δράσης για την ύδρευση στα άνυδρα νησιά, ενώ μέσα από τα προγράμματα «Ύδωρ» η κυβέρνηση στοχεύει στη δημιουργία υποδομών και για την άρδευση, αλλά και για άλλου είδους υποδομές με έμφαση στο νησιωτικό χώρο”.

Τέλος, ο κ. Δημόπουλος εστίασε στην ανάγκη για συνδυασμένες λύσεις, με υποδομές όπως αφαλάτωση, συντηρήσεις του δικτύου και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης προς τους πολίτες και τους τουρίστες για τη χρήση του νερού.

Το θέμα της διαχείρισης των ογκωδών απορριμμάτων

Η δήμαρχος Σίφνου, Μαρία Ναδάλη, έθεσε επίσης το θέμα της διαχείρισης των ογκωδών απορριμμάτων, τα οποία χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται λόγω της έντονης οικοδομικής και τουριστικής δραστηριότητας. Ο κ. Δημόπουλος τόνισε ότι, "η έλλειψη εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων, τα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης και τα προβλήματα μεταφοράς έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που λειτουργούν συνδυαστικά με τις ανεξέλεγκτες χωματερές και την καύση των απορριμμάτων. Τόνισε δε ότι διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν εξαγγείλει σχέδια δράσης για το χρόνιο αυτό πρόβλημα, τα οποία δεν εφαρμόζονται σχεδόν ποτέ".

Ο Σωκράτης Φάμελλος σημείωσε ότι, "οι νησιώτες μεγάλωσαν έχοντας την κυκλικότητα και άρα την αειφορία στη ζωή τους, δεν είχαν απόβλητα γιατί ανακύκλωναν και επαναχρησιμοποιούσαν τα πάντα». Η Ελλάδα, είπε, θα πρέπει νομοθετικά και συνταγματικά να προστατέψει την κυκλικότητα, καθώς είναι το μόνο εργαλείο απέναντι στην κλιματική κρίση – με ειδική μέριμνα για την εφαρμογή της στη νησιωτική Ελλάδα.

Το ζήτημα της Δημόσιας Υγείας στα νησιά

Η τελευταία θεματική ενότητα αφορούσε τις δημόσιες υπηρεσίες Υγείας στα νησιά. Σύμφωνα με τον Αμοργιανό πολιτικό μηχανικό, Κρόσμαν-Νασιόπουλο, στην Αμοργό υπάρχει μόνο ένας γιατρός για 2.000 άτομα το χειμώνα και 15.000 το καλοκαίρι. Όπως σημείωσε, "σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού, ο ασθενής πρέπει να περιμένει ταχύπλοο να τον μεταφέρει σε κάποιο μεγαλύτερο νησί ή αν είναι πολύ τυχερός να είναι διαθέσιμο το ένα και μοναδικό ελικόπτερο για όλες τις Κυκλάδες, που βρίσκεται στη Σύρο".

Αναγνωρίζοντας ότι τα οικονομικά κίνητρα είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, η κ. Αυγερινοπούλου αναφέρθηκε στην απόφαση που υπέγραψε η κυβέρνηση για διπλασιασμό των μισθών των γιατρών κατά τη θερινή περίοδο, υπογραμμίζοντας συγχρόνως την ανάγκη στήριξης των γιατρών από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τέλος, ανέφερε την απόφαση της κυβέρνησης για την ίδρυση σταθμών ΕΚΑΒ στα νησιά ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της διακομιδής. Με τη σειρά του, ο Σωκράτης Φάμελλος τόνισε ότι δεν υπάρχει άλλη απάντηση στον τομέα της υγείας πέρα από προσλήψεις και πόρους. Κατέληξε ότι υπάρχει ανάγκη για αυξημένες αμοιβές στους γιατρούς συνολικά στην Ελλάδα και πως το θέμα της υγείας είναι εν τέλει πολιτικό ζήτημα, που δεν βρίσκει ανταπόκριση στις σημερινές συνθήκες, ενώ σε παρόμοια γραμμή κινήθηκε και ο Παναγιώτης Δημόπουλος.

Υπερτουρισμός και διεθνής Τύπος

Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, σημαντικοί δημοσιογράφοι, η Νίκη Κιτσαντώνη (New York Times), η Νεκταρία Σταμούλη (Politico Europe) και ο Νταν Χάουντεν (Lighthouse Reports) συζήτησαν με τον Γιάννη Παλαιολόγο για τη ματιά του διεθνούς Τύπου στον υπερτουρισμό στις Κυκλάδες αλλά και τον υπερτουρισμό ως παγκόσμιο φαινόμενο.

Η Νίκη Κιτσαντώνη στα ρεπορτάζ της σε νησιά των Κυκλάδων έχει καταγράψει τη δυσαρέσκεια τόσο των ντόπιων, όσο και των τουριστών για την κατάληψη των παραλιών από ομπρέλες και ξαπλώστρες. Η Νεκταρία Σταμούλη εξήγησε πως ο διεθνής Τύπος, έχοντας καλύψει επί σειρά ετών τις αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, στράφηκε μετά το πέρας της στην οικονομική επιτυχία του ελληνικού τουρισμού. Όμως, τα τελευταία χρόνια ασχολείται και με τα προβλήματα που προκαλεί ο υπερτουρισμός στην Ελλάδα και τη νότια Ευρώπη γενικότερα. Από τη μεριά του, ο Νταν Χάουντεν μίλησε για τις ριζικές αλλαγές που παρατηρεί τα τελευταία 20 χρόνια στην Τήνο, όπου έχει σπίτι, τις οποίες αποδίδει κυρίως στη ραγδαία εξάπλωση του Airbnb, καθώς η έλλειψη καταλυμάτων στο νησί λειτουργούσε μέχρι προσφάτως ως φρένο στον υπερτουρισμό.