Στο επίκεντρο οι πολιτιστικοί χώροι της Πάρου

Ανοιχτή πρόσκληση, μέσω επιστολής, για ανοιχτά ζητήματα που αφορούν στους πολιτιστικούς χώρους της Πάρου, απέστειλε ο δήμαρχος, Κώστας Μπιζάς, προς της υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, καλώντας την να επισκεφτεί το συντομότερο δυνατόν το νησί, προκειμένου να γίνει μια διευρυμένη συνάντηση μαζί της.

Μέσα στην επιστολή, αναφέρεται στην αξιοποίηση και ανάδειξη των Αρχαίων Λατομείων στο Μαράθι της Πάρου και στο ζήτημα της επίλυσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, ενώ παράλληλα, κάνει αναφορά σε μια σειρά απαλλοτριώσεων αρχαιολογικών χώρων στο Κάστρο της Παροικίας και σε ακίνητα εντός του οικισμού.

Την ίδια στιγμή, στην επιστολή, τονίζεται το πάγιο αίτημά του Δήμου Πάρου για τη δημιουργία ενός σύγχρονου αρχαιολογικού Μουσείου αντάξιο της πολύ μεγάλης σημασίας των ευρημάτων που φυλάσσονται στο νησί, ενώ συγχρόνως κάνει γνωστό στην υπουργό ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία Βυζαντινού Μουσείου Πάρου σε ακίνητο που από κοινού παραχωρούν ο Δήμος Πάρου και η Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας.

"Θα θέλαμε να σας μεταφέρουμε πως έχουν τεθεί επιτακτικά ζητήματα που αφορούν το Υπουργείο Πολιτισμού"

Αναλυτικά η επιστολή αναφέρει, "αξιότιμη κυρία υπουργέ, έχοντας πραγματοποιήσει σειρά συναντήσεων με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με τον έφορο Αρχαιοτήτων και τους αρχαιολόγους της Πάρου, θα θέλαμε να σας μεταφέρουμε πως έχουν τεθεί επιτακτικά ζητήματα που αφορούν το Υπουργείο Πολιτισμού. Μείζον θέμα για μας είναι η αξιοποίηση και ανάδειξη των Αρχαίων Λατομείων στο Μαράθι της Πάρου. Για την προστασία, την ανάδειξη και για να καταστούν επισκέψιμα, το κρίσιμο είναι η επίλυση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, με την απαλλοτρίωση της έκτασης που βρίσκονται οι υπόγειες στοές και του περιβάλλοντος χώρου τους, συμπεριλαμβανομένων και των κτιρίων του 19ου αιώνα της περιοχής. Επείγουσα και κρίσιμη επίσης είναι, μια σειρά απαλλοτριώσεων αρχαιολογικών χώρων στο Κάστρο της Παροικίας και σε ακίνητα εντός του οικισμού".

Πάγιο αίτημά η δημιουργία ενός σύγχρονου αρχαιολογικού Μουσείου

Η επιστολή του δημάρχου, συνεχίζει λέγοντας, ότι, "η Πάρος, είναι ένα νησί με μακραίωνη ιστορία, από το τέλος της νεολιθικής εποχής και με πολλούς αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς. Ο επισκέπτης στο νησί μας, σε κάθε του βήμα συναντά αρχαιότητες από όλες τις χρονικές περιόδους. Την μοναδικότητα των αρχαιολογικών αυτών χώρων, τη βαθιά πολιτιστική κληρονομιά του νησιού μας και της διαρκούς σημασίας της στο ευρύτερο πλαίσιο του ανθρώπινου πολιτισμού, οφείλουμε να τα προστατέψουμε για τις μελλοντικές γενιές. Σε αυτό καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει, η επίλυση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, η οποία θα συμβάλλει και στην περαιτέρω ανάδειξή τους. Παράλληλα, η διατήρηση και προβολή της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού και για τη μετάβαση σε ένα διαφορετικό αναπτυξιακό μοντέλο. Πάγιο αίτημά μας είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου αρχαιολογικού Μουσείου αντάξιο της πολύ μεγάλης σημασίας των ευρημάτων που φυλάσσονται στο νησί. Το υπάρχον φιλοξενείται σε αίθουσες του Γυμνασίου Πάρου και παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των Αρχαιολόγων και του προσωπικού δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες, απαιτήσεις και αντιλήψεις. Επίσης, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε πως βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία Βυζαντινού Μουσείου Πάρου σε ακίνητο που από κοινού παραχωρούν ο Δήμος Πάρου και η Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας".

Ανοιχτό κάλεσμα στην υπουργό Πολιτισμού

Κλείνοντας, η επιστολή-κάλεσμα, αναφέρεται με θερμά λόγια για την υπουργό και την καλεί, να επισκεφτεί το νησί, τονίζοντας, ότι, "ως Δήμος με τις περιορισμένες δυνατότητές μας, είμαστε διατεθειμένοι να βοηθήσουμε στις προσπάθειες του Υπουργείου. Σας γνωρίζουμε ακόμη πως αρκετά χορηγικά ιδρύματα και ιδιώτες βοηθούν ήδη και είναι διατεθειμένοι να συμβάλλουν ακόμη περισσότερο στο έργο του Υπουργείου. Έχοντας εμπιστοσύνη στην κρίση και στις ικανότητές σας, σας απευθύνω πρόσκληση να επισκεφτείτε το συντομότερο δυνατόν το νησί της Πάρου, προκειμένου να γίνει μια διευρυμένη συνάντηση μαζί σας, για να ενημερωθείτε εκ του σύνεγγυς. Αν αυτό δεν καθίσταται εφικτό επί του παρόντος λόγω του αυξημένου φόρτου εργασίας σας, είμαστε διατεθειμένοι να σας επισκεφθούμε στο Υπουργείο σας, προκειμένου να έχουμε συνάντηση εργασίας μαζί σας. Στη συνάντηση αυτή θα επιθυμούσαμε να παρευρεθούν ο Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων κ. Δημήτριος Αθανασούλης και οι αρμόδιοι Αρχαιολόγοι. Γνωρίζοντας την ευαισθησία που σας διακρίνει σε ανάλογα ζητήματα ευελπιστούμε στην άμεση ανταπόκρισή σας στο αίτημά μας και αναμένουμε τις ενέργειές σας προς την επίλυση του ανωτέρω ζητήματος. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων".

Οι εξελίξεις για το αρχαίο λατομείο

Περίπου ένα χρόνο νωρίτερα και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2023, οι εξελίξεις για το αρχαίο λατομείο του Μαραθίου, ήταν άκρως αισιόδοξες καθώς είχε παρθεί μία πολύ σημαντική απόφαση από την οικογένεια του Φραγκίσκου Δαμία που παραχωρούσε πλέον αυτόν τον σπουδαίας αρχαιολογικής σημασίας χώρο στον Δήμο Πάρου.

Ουσιαστικά ο χώρος έμενε για χρόνια αναξιοποίητος γιατί βρίσκονταν στα χέρια ιδιωτών και αυτή η γενναιόδωρη κίνηση της οικογένειας Δαμία, που δωρίζει περισσότερα από 300 στρέμματα στο Δήμο Πάρου, άλλαζε το στάτους και να άνοιγε ουσιαστικά το δρόμο για να αποκτήσουν και πάλι ζωή τα αρχαία λατομεία. Για αυτή τη σπουδαία πρωτοβουλία είχε μιλήσει εκείνη τη περίοδο στην "Κοινή Γνώμη" ο τότε δήμαρχος, Μάρκος Κωβαίος. Αυτή τη στιγμή και με το κάλεσμα του νυν δημάρχου, μένει να δούμε σε τι βαθμό έχει προχωρήσει το ζήτημα του ιδιοκτησιακού.

Η μακρά ιστορία του λατομείου

Στην περιοχή του Μαραθίου αναπτύχθηκε στην αρχαιότητα (κυρίως από τον 7ο αι. π.Χ. και μετά) ένα εκτεταμένο σύμπλεγμα λατομείων επιφανειακής και υπόγειας εξόρυξης του περίφημου παριανού μαρμάρου, της λεγόμενης Παρίας Λίθου. Σήμερα είναι γνωστό ότι η λατομία εκτεινόταν σε μια ευρεία ζώνη που περιελάμβανε, πέραν των πιο γνωστών στοών των Νυμφών και του Πανός, την υπόγεια εξόρυξη στις Σπηλιές, όπως και την επιφανειακή εκμετάλλευση στο λόφο των Λάκκων και τα Θαψανά.

Κατά τον 19ο αιώνα επιχειρήθηκε η επανεκμετάλλευση των λατομείων από την Βελγική Εταιρεία και την Ελληνική Εταιρεία Μαρμάρων Πάρου, η οποία τελικά ματαιώθηκε. Ωστόσο, οι εργασίες απομάκρυνσης τεράστιων ποσοτήτων λατύπης από το εσωτερικό του λατομείου Νυμφών έδωσαν πρόσβαση στα βαθύτερα τμήματά του με αποτέλεσμα να γίνει αντιληπτή η δομή του κατά τρόπο που δεν ήταν δυνατός ούτε κατά την περίοδο λειτουργίας του στην αρχαιότητα. Τον 19ο αιώνα κατασκευάστηκαν επίσης αρκετά κτήρια για την εξυπηρέτηση διαφόρων λειτουργιών που εντάσσονταν στο σχέδιο της επανεκμετάλλευσης, τα οποία διατηρούνται στο χώρο σε περισσότερο ή λιγότερο καλή κατάσταση.

Η περιοχή των αρχαίων λατομείων είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος από το 1974, ενώ το 2000 έγινε συμπλήρωση της κήρυξης και ακριβέστερη οριοθέτησή της. Η περιοχή των λατομείων μαρμάρου του 19ου αιώνα και των σχετικών εγκαταστάσεων χαρακτηρίστηκε το 2018 και ως «ιστορικός τόπος».