Υπό την απειλή προστίμων

Τελειώνει η ανοχή και η αντοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη συνέχιση της λειτουργίας των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) στις περιοχές της χώρας και ιδιαίτερα στη νησιωτική περιοχή.

Μετά από αλλεπάλληλες παρατάσεις, η Ε.Ε και πιο συγκεκριμένα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΚ) αποφάσισε ότι μέσα στο 1ο εξάμηνο του 2014, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί στην καταβολή τεράστιων χρηματικών προστίμων για τους ΧΑΔΑ.

Αυτό σημαίνει ότι 11 Δήμοι των Κυκλάδων οι οποίοι ολιγώρησαν τρομακτικά και δεν προχώρησαν στην κατασκευή ΧΥΤΑ, θα κληθούν να πληρώσουν ακριβά το “μάρμαρο”.

Ο οδηγία είναι σαφέστατη. Το καθημερινό πρόστιμο αναμένεται να είναι περίπου 71.000 ευρώ, επιπλέον εφάπαξ πρόστιμο περίπου 7.000 ευρώ ημερησίως από την ημερομηνία της πρώτης καταδίκης (5-10-2005). Πιθανότατα, η υπόθεση της παραβίασης θα κλείσει μόνο όταν παύσει η λειτουργία και αποκατασταθεί το σύνολο των ΧΑΔΑ (ενεργών και ανενεργών) στη χώρα.

Να σημειωθεί, ότι τα συγκεκριμένα στοιχεία, αλλά και η κατάσταση που διαμορφώνεται θα παρουσιαστούν από τον Αντιπεριφερειάρχη, Τζώρτζη Μακρυωνίτη στον απολογισμό του που θα γίνει την επόμενη Κυριακή στη Ρόδο.

Η εικόνα της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου

Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είχαν καταγραφεί συνολικά 89 προϋφιστάμενοι ΧΑΔΑ. Από αυτούς οι 36 έχουν αποκατασταθεί, οι 36 είναι ανενεργοί και έχουν μπει σε διαδικασία αποκατάστασης και οι 17 είναι ενεργοί, αλλά έχουν ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα, προκειμένου να ωριμάσουν και να αποκατασταθούν εντός της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.

Ενεργοί ΧΑΔΑ παραμένουν στη Νάξο, στη Σαντορίνη, στη Σίφνο, στη Μήλο, στη Σίκινο και στην Κέα.

Τα πρόστιμα των ΧΑΔΑ

Παρά τη προσπάθεια που έχει καταβληθεί από τους Δήμους, που έχουν την αρμοδιότητα υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ, εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες εκκρεμότητες, οι οποίες πρέπει να διευθετηθούν το συντομότερο. Επιτακτικότερη δε είναι η ανάγκη αποκατάστασης των παράνομων ΧΑΔΑ με δεδομένη πλέον την επιβολή χρηματικών κυρώσεων (προστίμων) από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις οποίες, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, θα κληθούν να πληρώσουν οι Δήμοι που εξακολουθούν να τους λειτουργούν ή / και να μην έχουν αποκαταστήσει.

Όλες οι ενδείξεις και οι διεργασίες που γίνονται τους τελευταίους μήνες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΚ) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μέσα στο 1ο εξάμηνο του 2014, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί στην καταβολή τεράστιων χρηματικών προστίμων για τους ΧΑΔΑ. Το καθημερινό πρόστιμο αναμένεται να είναι περίπου 71.000 ευρώ – επιπλέον εφάπαξ πρόστιμο περίπου 7.000 ευρώ ημερησίως από την ημερομηνία της πρώτης καταδίκης (5-10-2005). Πιθανότατα, η υπόθεση της παραβίασης θα κλείσει μόνο όταν παύσει η λειτουργία και αποκατασταθεί το σύνολο των ΧΑΔΑ (ενεργών και ανενεργών) στη χώρα.

Ένας μεγάλος αριθμός έργων αποκατάστασης ΧΑΔΑ έχει ήδη ολοκληρωθεί, όμως υπάρχουν αρκετοί Δικαιούχοι (Δήμοι, Περιφέρειες) που δεν προχώρησαν όπως θα έπρεπε τα έργα, παρότι πέρασαν σχεδόν 2 χρόνια από την ένταξή τους.

Στόχος είναι μέσα στο πρώτο εξάμηνο 2014 να υπάρξει μεγαλύτερη ταχύτητα στην υλοποίηση των έργων, που για διάφορους λόγους έμειναν πίσω (π.χ. βρίσκονται ακόμα στο στάδιο των μελετών).

Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που η χώρα καταδικασθεί στο ΔΕΚ με επιβολή χρηματικής ποινής ή προστίμου, τα ποσά που καταβάλλονται από την Ελληνική Δημοκρατία ως χρηματικά πρόστιμα, λόγω παραβιάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα και που απορρέουν από πράξεις ή παραλείψεις φυσικών ή νομικών προσώπων, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) ή νομικών προσώπων των ΟΤΑ για τη διαχείριση των αποβλήτων, προφανώς και θα ισχύσουν οι διατάξεις του άρθρου 44 του ν. 4042/2012 (Α΄ 24).

Για το λόγο αυτό και σύμφωνα με τις πρωτοβουλίες των συναρμόδιων υπουργείων, το αμέσως προσεχές διάστημα αναμένεται να θεσπιστούν οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα περιλαμβάνουν τον καθορισμό των προδιαγραφών για τη θαλάσσια μεταφορά απορριμμάτων, καθώς και των ΧΥΤ που θα υποδεχτούν τα απορρίμματα των νησιών που δεν διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές.

Τέλος, όσο αφορά στις βασικές υποδομές τελικής διάθεσης αποβλήτων και σύμφωνα με τον υφιστάμενο ΠΕΣΔΑ, προγραμματίζεται για τη νέα προγραμματική περίοδο η υλοποίηση πέντε (5) νέων έργων ΧΥΤ σε αντίστοιχα νησιά συνολικού π/υ 20 εκ. € περίπου.

Για τα έργα υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ και αποκατάστασης ΧΑΔΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη” του ΕΣΠΑ, έχουν εκχωρηθεί στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου από το Υ.ΠΕ.Κ.Α. , πόροι 70 εκατ. ευρώ. Η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είχε εκδώσει από τις 2 Μαΐου 2013 νέα ανοιχτή πρόσκληση καλώντας τελικούς δικαιούχους να υποβάλλουν προτάσεις για αξιολόγηση και ένταξη σε αυτήν, πράξεις που αφορούν στη αποκατάσταση ΧΑΔΑ και συνοδά έργα, ώστε και οι εναπομείναντες ΧΑΔΑ της Περιφέρειας να αποκατασταθούν.

Η πορεία των ΧΥΤΑ

Η εικόνα σαφώς έχει διαμορφωθεί στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, όπου έχουν προχωρήσει οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ).

Έτσι, έχουν ήδη κατασκευαστεί 9 ΧΥΤΑ, οι οποίοι καλύπτουν 57.300 κατοίκους περίπου, ενώ υλοποιούνται 5 ακόμη. Επίσης, σχεδιάζεται και ωριμάζει η κατασκευή 4 νέων και 4 Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), που θα εξυπηρετούν ισάριθμα νησιά. Με την ολοκλήρωση του σχεδιασμού θα εξυπηρετούνται συνολικά οι 125.000 περίπου κάτοικοι των Κυκλάδων σε 23 νησιά.

Στο Νομό Κυκλάδων λειτουργούν οι ΧΥΤΑ στη Σύρο, τη Μύκονο, την Πάρο, Αντίπαρο, στην Αμοργό, στη Φολέγανδρο, στην Κύθνο, στη Σέριφο, στην Κίμωλο και στην Ανάφη.

Υλοποιούνται οι ΧΥΤΑ, στη Σίφνο όπου βρίσκεται στο στάδιο υλοποίησης, στην Ίο όπου ολοκληρώθηκαν συμπληρωματικές εργασίες και βρίσκεται στο στάδιο διοικητικής παραλαβής για χρήση. Στη Νάξο δημοπρατήθηκε 5/2/2013, ενώ το θέμα βρίσκεται στο στάδιο αξιολόγησης προσφορών και αναμένεται η έκδοση της απόφασης Εφετείου για καθορισμό τιμής μονάδας. Στην Κέα δημοπρατήθηκε στις 18/6/2013 και βρίσκεται στο στάδιο ανάθεσης. Τέλος, στη Μήλο ο ΧΥΤΑ βρίσκεται στο στάδιο υποβολής τευχών δημοπράτησης και καθορισμού τιμής μονάδας για απαλλοτρίωση.

Τέλος, ωριμάζουν οι ΧΥΤΑ Σικόνου (διαδικασία ανάθεσης οριστικής μελέτης), Άνδρου (στάδιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης), Τήνου (στάδιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης), Θήρας – Θηρασίας (στάδιο ανάθεσης ΜΠΕ).