Εξειδίκευση και καινοτομία

Τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των νησιών, αλλά και των επαγγελματικών τομέων δραστηριοποίησης σε αυτά, παρουσιάζονται στο κείμενο της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης για την Καινοτομία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που αφορά στα μελλοντικά βήματα για την «Ευρώπη 2020», μέσω πολιτικών και επενδύσεων υπέρ της ανάπτυξης της Περιφέρειας.

Κατόπιν της έρευνας και των συναντήσεων με εκπροσώπους φορέων και επιχειρηματιών, η Περιφέρεια προχώρησε στον στρατηγικό σχεδιασμό για την καινοτομία, ο οποίος πλέον αναρτήθηκε για δημόσια διαβούλευση.

Η περιφερειακή στρατηγική αφορά στις πολιτικές υποστήριξης και επενδύσεων που θα λειτουργήσουν αναπτυξιακά, βασιζόμενες στα δυνατά σημεία της περιφέρειας, με την εμπλοκή και των κοινωνικών εταίρων, ώστε μέσω υποστήριξης τεχνολογικών καινοτομιών να προκληθεί επενδυτικό ενδιαφέρον.

Η εξειδίκευση προσβλέπει στην ενδυνάμωση της θέσης της οικονομίας της Περιφέρειας εντός της Ευρώπης και μέσω σύγκρισης των μετρήσιμων μεγεθών με ευρωπαϊκή αντιστοίχιση, εντοπίζονται οι αδυναμίες και αναλύονται οι υπάρχουσες υποδομές που μπορούν να λειτουργήσουν ενισχυτικά στην «ανάπτυξη του συστήματος καινοτομίας της Περιφέρειας».

Πεδία ανάλυσης

Στο κείμενο του στρατηγικού σχεδιασμού του προγράμματος καινοτομίας, αναλύθηκαν συγκεκριμένα στοιχεία που αφορούν στους δημογραφικούς δείκτες της νησιωτικής περιοχής του Νοτίου Αιγαίου, τις οικονομικές επιδόσεις, τις υπάρχουσες εξειδικεύσεις ανά κλάδο και τις καινοτόμες επιδόσεις.

Αναλύεται διεξοδικά η συμμετοχή των δύο νομών της Περιφέρειας στο ΑΕΠ της χώρας, με ποσοστό που φτάνει στο 3,3%, με τις Κυκλάδες να παρουσιάζουν αυξανόμενους ρυθμούς συγκριτικά με τα Δωδεκάνησα, καθώς επί του συνόλου του ΑΕΠ της Περιφέρειας το 54% παράγεται από τα Δωδεκάνησα και το 46% από τις Κυκλάδες.

Σε ότι αφορά στην απασχόλησης και την ανεργία, με το ποσοστό του απασχολούμενου πληθυσμού από 20 -64 ετών στην Περιφέρεια να φτάνει στο 61,2%, ενώ η ανεργία στο 21,8%, ποσοστό κατά πολύ κατώτερο της συνολικής αύξησης ανέργων στη χώρα.

Η κλαδική διάρθρωση της Περιφέρειας, δίνει τα ποσοστά ανά παραγωγικό τομέα, με τον τριτογενή τομέα να φτάνει στο 84,9% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της Περιφέρειας, συγκεντρώνοντας και τον μεγαλύτερο αριθμό απασχολούμενων, τον δευτερογενή να συμμετέχει κατά 12,8% και τον πρωτογενή τομέα με μόλις 2,3%.

Η επίδραση της κρίσης στην οικονομική διάρθρωση της Περιφέρειας παρουσιάζει τον δευτερογενή τομέα να πλήγεται περισσότερο όσον αφορά στην απασχόληση, με τη μεγαλύτερη απώλεια θέσεων εργασίας να καταγράφεται στον κατασκευαστικό κλάδο και να ακολουθεί ο κλάδος του εμπορίου και ο κλάδος των ξενοδοχείων και εστίασης.

Τομείς δραστηριοποίησης

Ο τομέας του τουρισμού, όσον αφορά στην εξειδίκευση, «έρχεται πρώτος στην Περιφέρεια με μερίδιο 22,8%», όμως παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα που προέρχονται από τις αδυναμίες όσον αφορά στις θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές σχετικά με τη συχνότητα των δρομολογίων, το κόστος, την ταχύτητα πρόσβασης και την εποχική διαφοροποίηση, ενώ σημαντικό πρόβλημα αποτελούν και οι χερσαίες μεταφορές εντός των νησιών.

Καταγράφεται το έλλειμμα των λιμενικών εγκαταστάσεων για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, η δυσκολία πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες, οι ελλείψεις στην υγειονομική περίθαλψη που επηρεάζουν την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών, η μικρή έκταση των νησιών που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας, η έντονη εποχικότητα αυξάνει την ανεργία και μειώνει τον πληθυσμό τους χειμερινούς μήνες, η έλλειψη εξειδίκευσης προσωπικού στον τουρισμό ιδίως στα μικρά νησιά και η σημαντική έλλειψη τουριστικής εκπαίδευσης.

Η αλιεία που συγκαταλέγει την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου σε μία από τις 3 ελληνικές περιφέρειες από τις 11 συνολικά περιφέρειες τις Ευρώπης που έχουν χαρακτηριστεί ως Περιφέρειες εξάρτησης από την αλιεία και παράλληλα οι υδατοκαλλιέργειες αποτελούν σημαντικό κλάδο για την οικονομία της Περιφέρειας, κατέχοντας την τρίτη θέση στη χώρα.

Τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται στον κλάδο και πρέπει να επιλυθούν σχετίζονται με την βελτίωση των συνθηκών εκφόρτωσης των αλιευμάτων και διασφάλιση της ασφάλειας και υγιεινής, τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, τη μείωση του κόστους εκτροφής και μεταφοράς, τη βελτιστοποίηση των συνθηκών παραγωγής και τη βελτίωση των συστημάτων διασφάλισης ποιότητας.

Η γεωργία και η κτηνοτροφία ως παραδοσιακοί κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας της Περιφέρειας με τον πρώτο να παρουσιάζει περιορισμό, ενώ ο δεύτερος να έχει εντονότερη παρουσία στα νησιά των Κυκλάδων.

Οι κατασκευές, που ενώ συνολικά παρουσιάζει ο κλάδος συρρίκνωση, στην Περιφέρεια συνεχίζει να εμφανίζει καλύτερες επιδόσεις συγκριτικά με την υπόλοιπη χώρα.

Οι πλωτές μεταφορές επιβατών αφορούν σε συνολικά 391 επιχειρήσεις με τζίρο 63,7 εκ. ευρώ.

Δεν είναι ικανοποιητικά τα ποσοστά που παρουσιάζει η Περιφέρεια στον τομέα της καινοτομίας και της έρευνας, με τις σχετικές δαπάνες να την παρουσιάζουν ως την 2η χειρότερη επίδοση μεταξύ των Περιφερειών της χώρας.

Το μεγαλύτερο ποσοστό της τάξης του 92% της ερευνητικής δραστηριότητας διεξάγεται στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με περιορισμένο όμως αριθμό τμημάτων και εργαστηρίων και στα τοπικά ερευνητικά ιδρύματα, κυρίως το ΕΛΚΕΘΕ, αλλά και

την Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Σύρου.

Το αναπτυξιακό όραμα

Στόχευση είναι η Περιφέρεια να αναπτύξει και να κορυφώσει την βιομηχανία εμπειρίας, ώστε ως αναπτυξιακός κορμός να προαχθούν παραγωγικές δραστηριότητες που θα επιφέρουν διαφοροποίηση της οικονομίας και τα αυξήσουν τις αναπτυξιακές επιλογές.

Να αναπτυχθεί η αγροδιατροφή, η αλιεία και οι υδατοκαλλιέργειες με σεβασμό στο περιβάλλον και αξιοποίηση των παραδοσικών ποικιλιών, να αξιοποιηθούν οι τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών που θα επιφέρει μείωση του κόστους συναλλαγών λόγω νησιωτικότητας, να αξιοποιηθεί η πράσινη τεχνολογία με τη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, και να αναπτυχθεί το ανθρώπινο δυναμικό με καλλιέργεια δεξιοτήτων και γνώσεων.